Sống tùy duyên có phải buông xuôi mọi sự?

Tùy duyên trong cuộc sống là sống mà không chấp trước bất cứ một sự việc nào

Tùy duyên là gì?

Duyên sinh (duyên khởi) là một trong những giáo lý trọng yếu của Phật giáo. Mọi sự mọi vật trên thế gian và cả vũ trụ này đều được tạo thành bởi rất nhiều điều kiện. Mọi cá thể đều nhờ vào vô số điều kiện mới có thể biển hiện và tồn tại, nên gọi là duyên sinh. Mọi duyên đều tuân theo nguyên tắc nhân quả nên gọi là nhân duyên. Từ cái xảy ra trước đó kéo theo những chuyện tiếp nối phía sau. Tức là không bao giờ có cái duyên hoàn hoàn mới lạ, luôn có một số duyên nhỏ đã từng gặp gỡ, kết nối với nhau trước đó rồi.

Tâm ta phát sinh vô số những ý niệm tốt và xấu. Mỗi ý niệm tốt sẽ phát sinh vô số năng lượng tốt, mỗi ý niệm xấu sẽ phát sinh vô số năng lượng xấu. Những ý niệm này sẽ liên kết trực tiếp với những năng lượng tốt hay xấu khác trong vũ trụ, khi hội đủ nhân duyên sẽ tạo nên những hiệu ứng không ngờ. Vì thế, tâm ta chính là nguồn gốc tạo ra hầu hết nhân duyên thích ứng cho ra. Nhưng nếu không đủ sức phát huy được ưu thế của tâm để bồi đắp thêm cho nhân duyên mình đang có, thì ta phải chấp nhận để nhân duyên ra đi. Thái độ này chính là tùy duyên.

Tùy duyên là vui lòng chấp nhận những gì xảy ra trong hiện tại, tạm ngưng tranh đấu và bình thản chờ đợi nhân duyên thích hợp hội tụ. Đôi khi chính thái độ ngưng tranh đấu và bình thản chờ đợi lại là nhân duyên quan trọng để kết nối với những nhân duyên tốt đẹp khác.

Tùy duyên là vui lòng chấp nhận những gì xảy ra trong hiện tại

Trong từng trường hợp, cần dựa vào hiểu biết hay trải nghiệm để biết mình nên làm gì và không nên làm gì, để cho nhân duyên tốt hội tụ đầy đủ hay nhân duyên xấu sớm tan biến đi.

Cần nhận thức rõ rằng, mọi nhân duyên tuy không phải do ta chủ động tạo ra, nhưng bản thân ta tạo ra sự liên kết để nhân duyên đến, duy trì hoặc tan rã. Duyên có đi có đến, có hợp rồi cũng có tan, chẳng có gì là tồn tại mãi mãi.

Thuận duyên và nghịch duyên

Người ta thường gọi nhân duyên tốt là thuận duyên, nhân duyên xấu là nghịch duyên. Thuận duyên chưa hẳn sẽ đem lại niềm vui, hạnh phúc, hay nghịch duyên cũng không phải lúc nào cũng mang tới khổ đau. Bởi đôi khi thuận duyên sẽ khiến ta ỷ lại, yếu đuối, còn nghịch duyên lại giúp ta trưởng thành. Cuộc sống luôn bất biến, nhiều khi thuận duyên ban đầu lại biến thành nghịch duyên sau này. Có khi nghịch duyên bây giờ lại biến thành thuận duyên trong tương lai. Thuận hay nghịch, tốt hay xấu đều tùy thuộc vào thái độ sống của bản thân ta.

Quan điểm của Phật giáo về đồng tính luyến ái

Thiền: Hiểu đúng để luyện tâm

4 ứng dụng Phật giáo trong cuộc sống

Phát tâm bồ đề, ấy là chánh niệm

Nên đọc

Dù là thuận duyên hay nghịch duyên cũng không có nghĩa là phó mặc bởi cuộc sống luôn có những mối quan hệ qua lại, ảnh hưởng lẫn nhau. Tùy duyên không có nghĩa là ngừng cố gắng, bởi làm vậy có nghĩa là đã lựa chọn từ bỏ cơ hội của mình.

Sống tùy duyên

Trong cuốn “Góp nhặt cát đá” có kể một câu chuyện thú vị về hai sư huynh đệ.

Hai sư huynh đệ nọ trên đường du phương hóa độ, bỗng thấy một cô gái ăn mặc đẹp đang loay hoay tìm cách đi qua dòng suối chảy xiết. Người sư huynh liền hỏi: “Này cô! Cô có muốn tôi cõng cô qua bờ bên kia không?”. Cô gái vô cùng mừng rỡ gật đầu đồng ý. Sau khi đi qua con suối rồi, họ từ giã cô gái và tiếp tục lên đường. Đi được một đoạn đường xa rồi, người sư đệ không kiềm chế được nữa, bức xúc nói: “Tại sao sư huynh không giữ giới?”. Người sư huynh ngạc nhiên hỏi: “Làm chuyện gì?”. “Tại sao sư huynh cõng cô gái qua suối? Chúng ta là người xuất gia tu hành kia mà” – người sư đệ hơi cáu. Lúc này, sư huynh mỉm cười, vỗ vai người sư đệ: “Ta đã buông cô gái đó bên bờ suối rồi, sao đệ còn mang tới đây?!”.

Như vậy, việc vị sư huynh kia làm là tùy duyên, gặp rồi đưa qua suối, việc xong rồi thì thôi, không vướng bận gì nữa. Còn vị sư đệ kia thì nhớ mãi việc đó, canh cánh trong lòng, đi qua bao nhiêu đoạn đường, bao nhiêu bước chân nhưng cái tâm vẫn trụ ở đó. Còn vị sư huynh thì đã buông hết rồi, chỉ sống trong hiện tại. Vì thế, sống tùy duyên tức là vô trụ. Chuyện gì qua rồi thì thôi, không cố giữ lại, không cố trụ lại nữa.

Thiền sư Trần Nhân Tông thời nhà Trần đã từng khuyên:

Cư trần lạc đạo thả tùy duyên
Cơ tắc xan hề khốn tắc miên

(Trích “Cư trần lạc đạo”)

Tạm dịch:

Ở đời vui đạo thả tùy duyên
Đói đến thì ăn, mệt ngủ liền.

Thái độ tùy duyên chính là nghệ thuật giữ gìn sự thanh thản trong tâm hồn ngay giữa bao sự phiền nhiễu của đời thường. Đói thì ăn, mệt thì ngủ - mới nghe qua thật dễ, nhưng làm được từng việc, không vội vàng, không lo lắng, không sợ hãi quả thực rất khó.

Nếu ta vẫn muốn tiếp tục tìm kiếm hạnh phúc, những thỏa mãn cho cái tôi ở bên ngoài thì chắc chắn sẽ mãi còn mong muốn và áp đặt nhân duyên thuận theo ý mình. Chỉ khi nào ta đã tìm thấy giá trị hạnh phúc chân thật nơi chính mình thì mới chấp nhận được mọi hoàn cảnh.

Sống tùy duyên có nghĩa là sống tùy thuộc vào nhân duyên. Đủ nhân (nguyên nhân gây ra), đủ duyên (các nhân tố ảnh hưởng) thì sự việc/vật sẽ thành, thiếu nhân thiếu duyên thì sự việc/vật ắt chưa thành hoặc sẽ biến chuyển sang một nhân duyên khác, sự việc/vật khác.

Tùy duyên trong cuộc sống là sống mà không chấp trước bất cứ một sự việc nào, dù đó là thuận hay nghịch. Những việc đã và đang diễn ra trong cuộc sống đều là những bài học làm tăng thêm vốn kinh nghiệm cho bản thân, dù đó là những việc tốt hay xấu, đem đến thành công hay thất bại.

Tùy duyên cũng không có nghĩa là buông xuôi tiêu cực. Tùy duyên là thái độ tích cực của bản thân đối với mọi vui buồn, sướng khổ trong cuộc sống. Ta vẫn đối diện chúng, nhưng giải quyết mọi việc với tinh thần thoải mái, thanh thản. Còn buông xuôi là bỏ mặc tất cả, không phấn đấu, không tự mình vượt qua và vươn lên trong cuộc sống.

Khi đã chấp nhận tùy duyên thì việc duyên đến, duyên đi thế nào cũng là kết quả tất yếu cho những gì ta đã lựa chọn.

Khi đã hiểu rõ mọi sự đều tùy duyên thì nên chủ động nỗ lực tạo ra các nhân duyên tốt lành để mong nhận được những thành quả ngọt ngào. Nếu thành công cũng không quá tự hào, vì biết duyên lành đã hội đủ. Ngược lại, sau khi đã cố gắng hết sức mà sự việc vẫn không diễn ra như ý mình thì cũng an nhiên, tự tại, vì chưa đủ duyên mà thôi. Biết đâu, vì chưa thành mà sẽ tạo nên một cái duyên lành khác trong tương lai.