Ai cũng có tính Bụt trong lòng!

Ai cũng có tính Bụt (Buddha) và năng lượng Bụt trong lòng (tranh thư pháp Thiền sư Thích Nhất Hạnh)

Trích: Tính Bụt trong lòng - Đạo Phật của tuổi trẻ (Thiền sư Thích Nhất Hạnh)

Buddha là danh hiệu của một người tỉnh thức

Năm trăm năm sau khi Đức Thế Tôn nhập diệt thì đạo Bụt mới được truyền sang Việt Nam. Đạo Bụt vào Việt Nam theo chân những thương gia Ấn Đầu đầu kỷ nguyên Tây Lịch. Thuở đó, các nhà buôn Ấn Độ thường cung cấp hàng hóa và thực phẩm cho Đế quốc La Mã. La Mã rất cần những sản phẩm như tiêu, quế, đinh hương, đại hồi và vì thế các nhà buôn Ấn Độ mới dong buồm sang Đông Nam Á để mua các hương liệu đó. Mỗi khi đi một chuyến buôn xa như vậy, các thương gia thường mời theo một hai thầy đi để hộ niệm cho chuyến đi được bình an. Khi tới Đông Nam Á, họ thường đổ bộ lên Giao Chỉ, tức là nước Việt Nam hiện giờ, để buôn bán. Thông thường, các thuyền buôn phải đợi gần một năm, khi thuận gió mới có thể giong buồm về Ấn Độ. Trong thời gian ở lại như vậy, các thầy cũng niệm Bụt, ngồi thiền và chia sẻ giáo pháp với người địa phương, tức người Việt ta. Vì vậy, đạo Bụt được truyền sang Việt Nam vào giữa thế kỷ thứ nhất và đã ở lại Việt Nam 2000 năm, trong khi tuổi của đạo Bụt tính đến nay đã gần 2600 năm. Vì vậy, ta có thể nói rằng, chính các hương liệu như tiêu, quế đã mang đạo Bụt sang đất nước ta. Tiêu, quế và các hương liệu đã trở thành một thứ môi giới để cho dân tộc Việt và đạo Bụt kết duyên với nhau.

Từ thế kỷ thứ nhất cho đến thế kỷ thứ 14, tức là 1400 năm, chúng ta đã gọi Buddha là Bụt. Các nước Đông Nam Á cũng gọi Buddha là Bụt. Gọi đúng là Butha, mà gọi tắt là Bụt. Chữ "tha" ở phía sau không đọc rõ. Gotama gọi là Gotam. Nhật Bản vẫn còn gọi Buddha là Bụt. Đến thế kỷ 14 thì bị phương Bắc đô hộ, chúng ta đã bắt đầu phát âm theo người Trung Hoa. Người Trung Hoa phát âm là Fó mà ta đọc là "Phật", nhưng trước đó ta đã dùng danh từ là Bụt. Như vậy, từ thế kỷ 14 đến thế kỷ 20 ta mới dùng danh từ Phật, chỉ mới 600 năm thôi. Trong đó, trong suốt 1400 năm, chúng ta đã dùng danh từ Bụt, và bây giờ chúng ta trở về gốc, việc này không có gì là mới mẻ.

Bụt là danh hiệu của người tỉnh thức, có hiểu biết, có yêu thương (tranh thư pháp Thiền sư Thích Nhất Hạnh)

Chữ Buddha có nghĩa là tỉnh thức, không mê ngủ, không lãng quên. Chữ Buddha cũng có nghĩa là biết. Vì vậy, chữ Buddha không có nghĩa là tên của một người. Đó là danh hiệu. Chúng ta biết rằng, đức Bổn sư của chúng ta có tên là Shakya Muni, tức là ông thầy tu dòng Shakya. Hồi còn trẻ, Bụt có tên là Siddhatta Gotama, Gotama là tên dòng họ, dòng họ Gotama Shakya. Và vì Bụt là một người tỉnh thức, luôn luôn có chánh niệm, luôn luôn có hiểu biết, luôn luôn có thương yêu nên chúng ta gọi Gotama Shakya là Bụt.

Đức Thế Tôn có nói rằng, trước khi Ngài ra đời đã có những vị Bụt khác, những vị Bụt quá khứ, và sau khi Ngài nhập diệt cũng sẽ có những vị Bụt tương lai như Bụt Di Lặc. Vì vậy, Bụt không phải là tên một người mà là danh hiệu của những người tỉnh thức, có đầy đủ hiểu biết và thương yêu. Khi chúng ta nói chuyện với người phương Tây, chúng ta phải nói cho họ biết Bụt không phải là một vị thần mà là một con người như chúng ta. Đức Thế Tôn là một con người như chúng ta, đã từng đau khổ khi còn trẻ. Ngài đã tìm ra con đường giải thoát đau khổ, và trao truyền lại cho chúng ta. Vì vậy, chúng ta phải nhớ là đừng biến Đức Thế Tôn thành một vị thần linh mà phải khám phá ra được đức tính con người, đức tính nhân bản của Ngài.

Mọi người đều có tính Bụt trong lòng

Đức Thế Tôn đã nói rằng, mỗi người đều có tính Bụt trong lòng và nếu thực tập cho giỏi thì ai cũng có thể tỉnh thức, ai cũng có thể hạnh phúc, ai cũng có thể thương yêu được. Tính Bụt đó được gọi là Phật tính. Tiếng Anh là Buddhahood hay Buddha nature. Nếu chúng ta biết tu tập, tính Bụt sẽ biểu hiện ra và chúng ta sẽ có đầy hạnh phúc, đầy hiểu biết, đầy thương yêu và đầy thức tỉnh. 

Buddha là người thức tỉnh, người biết an trú trong phút giây hiện tại, người biết cái gì xảy ra cho mình và cho hoàn cảnh xung quanh mình. Nếu ta có thể thực tập thì ta cũng có thể tỉnh thức được. Thực tập hơi thở chánh niệm, bước chân chánh niệm, ăn cơm trong chánh niệm, ta cũng sẽ có chất thức tỉnh như Bụt. Tuy nhiên, lâu lâu ta mới tỉnh thức một lần rồi lại sa vào thất niệm, quên lãng, vì vậy ta không phải Bụt toàn thời gian mà chỉ là Bụt bán thời gian. 

Chánh niệm là năng lượng của Bụt ở trong ta (tranh thư pháp Thiền sư Thích Nhất Hạnh)

Năng lượng giúp ta tỉnh thức được gọi là Chánh niệm (Mindfulness). Chánh niệm là gì? Chánh niệm là năng lượng giúp cho ta có mặt trong giây phút hiện tại. Ta phải nhớ là như vậy. Vì trong đời sống hàng ngày, có thể thân ta ngồi đây nhưng tâm ta lại ở chỗ khác, hoặc chìm đắm trong thương tiếc quá khứ, hoặc băn khoăn lo sợ về tương lai, hoặc bị cái giận, cái buồn, cái phiền, cái ganh ghét kéo đi, Thân không ở chung với tâm và vì vậy ta không thật sự có mặt trong cuộc đời. Có vẻ dường như ta đang ở đó nhưng kỳ thực ta đang rong ruổi ở nơi khác.

Năng lượng của Bụt

Khi uống nước mà biết là ta đang uống nước, ta hoàn toàn để tâm vào chuyện uống nước trong suốt thời gian uống là đang uống nước có chánh niệm. Còn khi đang uống nước mà tâm ý ta để ở chỗ khác gọi là uống nước không có chánh niệm, hoặc uống thất niệm, có nghĩa là đánh mất chánh niệm. 

Khi thở ta để tâm hết vào chuyện thở thì đó là thở có chánh niệm.

Thở có chánh niệm, uống có chánh niệm, đi có chánh niệm là ta đang chế tác năng lượng chánh niệm. 

Khi đang giận mà ta chế tác được năng lượng chánh niệm thì năng lượng đó sẽ ôm lấy sự giận hờn trong ta.

Tập luyện chánh niệm không chỉ trong thiền phòng mà trong cả những hoạt động bình thường (Ảnh Takao Tsushima - Beautiful Mind VN)

Chánh niệm là năng lượng của Bụt ở trong ta. Người nào cũng có thể uống nước chánh niệm, đi trong chánh niệm, thở trong chánh niệm. Người có thực tập thì duy trì chánh niệm được lâu hơn, nhưng người chưa thực tập thì mới đi được hai bước đã quên, mới uống có chánh niệm được một giây đã lo suy nghĩ: "Trời ơi, hồi nãy mình quên lấy đồ ở ngoài trời vào, bây giờ mưa thì làm sao?" Khi tâm ta bị tán loạn thì chánh niệm không có mặt lâu được.

Chánh niệm là gì? Đó là khả năng có thể an trú được trong giây phút hiện tại. Chánh niệm là năng lượng giúp cho ta có mặt tại đây để biết những gì đang xảy ra trong giây phút hiện tại. Đó là định nghĩa đầu của chánh niệm. Người tu là người chế tác ra năng lượng chánh niệm hàng ngày. Khi đi, các thầy, các sư tập đi trong chánh niệm, khi thở họ tập thở trong chánh niệm, khi ngồi, khi nấu cơm, khi rửa bát cũng vậy, họ cũng theo dõi hơi thở để chế tác năng lượng chánh niệm chứ không phải họ chỉ ngồi trong thiền đường để tu mà thôi. Ở trong nhà bếp, ở ngoài vườn rau cũng vậy, họ vừa làm vừa thở, vừa thực tập chánh niệm. Chánh niệm càng nhiều, càng mạnh thì càng dễ có khả năng đối phó với những giận hờn, thất vọng, sợ hãi...

Vì Chánh niệm là năng lượng của Bụt ở trong lòng ta.