“Điểm danh” các loại ký sinh trùng có thể xuất hiện trên cơ thể người

Nhiễm ký sinh trùng có thể âm thầm hoặc có những dấu hiệu cảnh báo, nhưng thường dễ nhầm lẫn với nhiều bệnh lý khác

Khi nào con người bị nhiễm ký sinh trùng?

Ký sinh trùng, đúng như tên gọi, luôn lấy đi nguồn lợi từ vật chủ mà không trả lại gì. Có loài chỉ “ký gửi” yên lặng, nhưng cũng có loài gây bệnh nặng nề. Một ví dụ điển hình là sán có hình dạng dẹt như dải ruy băng. Chúng hút chất dinh dưỡng trong ruột và thường chỉ bị phát hiện khi từng đoạn cơ thể tách ra theo đường phân.

Theo các chuyên gia, có gần 850 loài ký sinh trùng có thể lây sang người. Cách lây truyền rất đa dạng: qua vết côn trùng đốt, uống nước nhiễm bẩn, ăn rau hoặc thịt chưa nấu chín, quan hệ tình dục, hay thậm chí đi chân trần trên đất và cát ô nhiễm. Những loài này đặc biệt phổ biến ở các vùng nhiệt đới và cận nhiệt đới, nơi vệ sinh còn hạn chế.

Ngược lại, ở Mỹ và nhiều quốc gia phát triển, tỷ lệ nhiễm ký sinh trùng thấp hơn nhờ nguồn nước sạch, hạ tầng y tế và thói quen vệ sinh tốt hơn. Tuy nhiên, mỗi năm vẫn có hàng triệu ca nhiễm mới, bởi nhiều bệnh do ký sinh trùng gây ra có triệu chứng mơ hồ, khó chẩn đoán và thường bị bỏ qua.

Một số ký sinh trùng phổ biến ở người

Toxoplasma gondii

Có thể bạn đã từng nghe phụ nữ mang thai được khuyên không nên dọn hộp cát vệ sinh của mèo, lý do nằm ở ký sinh trùng Toxoplasma gondii. Loài này có thể lây từ phân mèo sang người và nhiều động vật khác. Thống kê cho thấy 30–50% dân số thế giới từng nhiễm Toxoplasma. Dù đa số không có triệu chứng, nhưng với người suy giảm miễn dịch hoặc phụ nữ mang thai, chúng lại có thể gây biến chứng nặng nề cho thai nhi như mù lòa, động kinh, tổn thương não. Một số nghiên cứu còn gợi ý rằng nhiễm Toxoplasma có thể ảnh hưởng đến hành vi, làm tăng nguy cơ tai nạn hoặc những thay đổi về tính cách.

Sán dây

Ở những nơi người dân có thói quen ăn thịt sống hoặc nấu chưa chín, sán dây bò (Taenia saginata) và sán dây lợn (Taenia solium) vẫn là mối nguy hiểm. Trong ruột, chúng phát triển thành những con giun dài với nhiều đốt. Nhiễm sán dây bò thường ít triệu chứng, nhưng sán dây lợn nguy hiểm hơn: ấu trùng có thể thoát ra ngoài ruột, đi vào não và mắt, gây bệnh nang sán với triệu chứng co giật, đau đầu, rối loạn thần kinh.

Giardia

Một chuyến leo núi tưởng chừng trong lành cũng có thể dẫn đến nhiễm Giardia. Chúng lây lan qua nguồn nước nhiễm phân động vật và gây tiêu chảy dữ dội, đau bụng, buồn nôn, đầy hơi và mất nước. Trong ruột, Giardia sinh sôi nhanh đến mức có thể phủ kín niêm mạc ruột, làm rối loạn tiêu hóa trong thời gian dài.

Giun móc

Loài giun này thường ẩn mình trong đất hoặc cát có lẫn phân. Khi con người đi chân trần, ấu trùng có thể xuyên qua da, theo đường máu đến ruột và bám chặt vào đó. Một người bị nhiễm vài con giun móc thường không có triệu chứng, nhưng nếu số lượng lớn chúng sẽ gây thiếu máu, đau bụng và mệt mỏi kéo dài. Đáng chú ý, mỗi con giun có thể sống tới 10 năm trong cơ thể.

Giun kim

Khác với những loài trên, giun kim thường gặp ở trẻ em. Ban đêm, chúng chui ra khỏi hậu môn để đẻ trứng, khiến trẻ ngứa ngáy, mất ngủ và thậm chí gãi đến trầy xước. Vì trứng giun dễ bám vào khăn tắm, ga trải giường hoặc quần áo và tồn tại đến 3 tuần, bệnh này rất dễ lây trong gia đình. Ngoài điều trị bằng thuốc, việc giặt giũ kỹ lưỡng và vệ sinh môi trường sống đóng vai trò cực kỳ quan trọng.

Làm thế nào để phòng tránh?

Trên thực tế, nhiều bệnh do ký sinh trùng có thể điều trị hiệu quả bằng thuốc. Tuy nhiên, phòng bệnh vẫn hơn chữa bệnh. Các chuyên gia khuyến nghị:

- Rửa tay bằng xà phòng thường xuyên, đặc biệt trước khi ăn và sau khi đi vệ sinh.

- Ăn chín, uống sôi; hạn chế thực phẩm sống hoặc tái.

- Mang giày khi ra ngoài, nhất là ở những khu vực có nguy cơ ô nhiễm đất.

- Sử dụng thuốc chống côn trùng khi cần thiết.

- Giữ môi trường sống và vật nuôi sạch sẽ.

 

Không để tiền mất, tật mang vì trào lưu thải độc ký sinh trùng

Nguy cơ nhiễm sán và ký sinh trùng khi ăn lẩu bò tươi sai cách

Bệnh ký sinh trùng có thể mắc phải khi nuôi thú cưng

Chagas - "Căn bệnh thầm lặng" đáng sợ lây lan từ ký sinh trùng