Dùng thực phẩm chức năng cần lắng nghe cơ thể

Làm sao để nhận ra liệu thực phẩm chức năng có thật sự mang lại lợi ích như mong đợi?

Mỗi khi tìm tới thực phẩm chức năng (TPCN), người tiêu dùng đã có sẵn kỳ vọng cải thiện sức khỏe. Đây là thực phẩm dùng để hỗ trợ chức năng của cơ thể con người, tạo cho cơ thể tình trạng thoải mái, tăng sức đề kháng, giảm bớt nguy cơ mắc bệnh. Theo quy định, TPCN bao gồm thực phẩm bổ sung, thực phẩm bảo vệ sức khoẻ, thực phẩm dinh dưỡng y học.

Mục tiêu là vậy, nhưng để biết được liệu sản phẩm có thật sự tạo ra hiệu quả hay không thì lại không hề đơn giản. Sức khỏe chịu ảnh hưởng bởi rất nhiều yếu tố như chế độ ăn uống, lối sống, hay các bệnh nền. Ngoài ra, cơ quan chức năng thời gian qua liên tục phát hiện những đường dây TPCN giả, những sản phẩm chất lượng kém nhưng được quảng cáo quá đà.

Người tiêu dùng trước hết cần biết rằng mình dùng TPCN để đạt được điều gì: Bổ sung vi chất thiếu hụt; Cải thiện làn da; Hỗ trợ kiểm soát huyết áp hay cải thiện chức năng gan... Tiếp đó, bạn có thể áp dụng các cách sau để có để đánh giá xem sản phẩm có thực sự có tác dụng không:

Theo dõi các dấu hiệu chuyển biến

Hãy để ý xem cơ thể có sự cải thiện nào tương ứng với lợi ích mà sản phẩm hứa hẹn không. Những dấu hiệu này sẽ khác nhau tùy loại sản phẩm. Ví dụ, bổ sung vitamin D và calci có thể sẽ thấy xương khớp chắc khỏe hơn; dùng magne có thể hỗ trợ giảm táo bón.

 

Tuy nhiên, người tiêu dùng cũng nên cẩn trọng với “hiệu ứng giả dược” – tức là việc cảm thấy khỏe hơn không hẳn do sản phẩm, mà do tâm lý tin rằng nó sẽ hiệu quả.

Một số dấu hiệu dễ nhận thấy bao gồm: Tăng năng lượng, bụng dạ bớt khó chịu, ngủ ngon hơn, tâm trạng cải thiện và hiệu suất vận động tốt hơn. Ngoài ra, cũng có những thay đổi âm thầm hơn như: Giảm bớt sự phụ thuộc vào thuốc, các xét nghiệm máu cải thiện, ăn uống điều độ hơn, ứng phó với căng thẳng tốt hơn, hay đơn giản là cảm thấy khỏe khoắn.

Để đánh giá chính xác, bạn nên thử dùng sản phẩm trong một khoảng thời gian nhất định, đồng thời giữ nguyên thói quen ăn uống, sinh hoạt, và theo dõi khách quan các thay đổi trong cơ thể. Như vậy, bạn sẽ dễ dàng biết được thực phẩm chức năng đó có thực sự giúp bạn đạt được mục tiêu sức khỏe hay không.

Cân nhắc sử dụng đủ thời gian

Trong quá trình cải thiện sức khỏe, ai cũng mong muốn nhận thấy kết quả ngay lập tức. TPCN không phải là thuốc, nên cần thời gian dài mới phát huy tác dụng. Hiệu quả của sản phẩm phụ thuộc vào rất nhiều yếu tố – loại chất bổ sung, tình trạng dinh dưỡng hiện tại, lý do sử dụng, liều lượng, tần suất dùng và cả sức khỏe tổng thể.

 

Cần cẩn trọng với những quảng cáo hứa hẹn công dụng “cấp tốc” hoặc trong một khoảng thời gian ngắn bất thường.

Thông thường những thay đổi nhỏ bắt đầu xuất hiện sau 2-4 tuần sử dụng. Nhưng để thấy cảm nhận rõ rệt hơn thì thường cần từ 1-3 tháng sử dụng đều đặn. Với các bệnh lý mạn tính hoặc mục tiêu sức khỏe dài hạn, thời gian sử dụng có thể phải mất 3-6 tháng, hoặc lâu hơn.

Ví dụ như khi cơ thể thiếu vitamin D hoặc một số khoáng chất, để đưa nồng độ dưỡng chất trở lại mức bình thường có thể cần nhiều thời gian hơn. Vì vậy, bạn nên trao đổi với bác sĩ để biết rõ cần bao lâu mới thấy hiệu quả và điều chỉnh kỳ vọng thực tế.

Xét nghiệm để theo dõi tiến triển

Xét nghiệm lâm sàng là công cụ hữu ích giúp xác nhận TPCN có phát huy tác dụng hay không. Với người sử dụng thực phẩm bổ sung vitamin, khoáng chất theo tư vấn của bác sĩ, bạn có thể trực tiếp đo nồng độ dưỡng chất hoặc các chỉ số sinh học liên quan.

Bạn cũng nên kiểm tra chỉ số đường huyết, cholesterol, chức năng gan thận… để đảm bảo cơ thể hoạt động tối ưu.

Tìm hiểu kỹ trước khi lựa chọn thực phẩm chức năng

Một trong những yếu tố then chốt để đảm bảo TPCN phát huy đúng công dụng là đưa ra quyết định sau khi đã tìm hiểu thông tin từ các nguồn đáng tin cậy. Bạn nên chọn sản phẩm từ các thương hiệu uy tín, tuân thủ Thực hành Sản xuất Tốt (Good Manufacturing Practices hay GMP), nhằm đảm bảo sản phẩm có đúng thành phần như ghi trên nhãn và không chứa tạp chất gây hại.

Tránh mua những sản phẩm dùng cụm từ “công thức độc quyền” nhưng không ghi rõ hàm lượng thành phần. Cảnh giác với các quảng cáo thiếu cơ sở khoa học hoặc hứa hẹn tác dụng quá thần kỳ. Và quan trọng nhất, luôn thông báo cho bác sĩ biết về các loại TPCN bạn đang dùng, đồng thời trao đổi nếu có bất kỳ lo ngại nào.

 

PGS.TS Trần Đáng, Chủ tịch Hiệp hội Thực phẩm chức năng Việt Nam khuyến nghị 5 bước lựa chọn TPCN an toàn, hiệu quả:

Bước 1: Đánh giá sức khỏe bằng cách khám tại các bệnh viện uy tín, làm các xét nghiệm cần thiết.

Bước 2: Xác định vấn đề sức khỏe cần cải thiện.

Bước 3: Lựa chọn hoặc xin tư vấn về các sản phẩm TPCN phù hợp. Nhớ kiểm tra nguồn gốc xuất xứ, nhãn mác, thành phần, công dụng và cách sử dụng.

Bước 4: Sử dụng đúng hướng dẫn của nhà sản xuất hoặc bác sĩ, chuyên gia y tế.

Bước 5: Đánh giá lại sức khỏe sau đợt sử dụng.

 

Quyết liệt xử lý vi phạm, lành mạnh hóa thị trường thực phẩm chức năng

Quản lý thực phẩm chức năng: Nhìn từ thế giới

Trách nhiệm của KOL trong quảng cáo thực phẩm chức năng

Da nổi mụn có thể do những thực phẩm chức năng này