Rủi ro khi dùng ChatGPT tư vấn sức khỏe

Thận trọng khi dùng Chat GPT tư vấn sức khỏe

ChatGPT là một dạng chatbot (phần mềm hội thoại tự động) vận hành bằng trí tuệ nhân tạo (AI). Công cụ này có khả năng tạo ra câu trả lời nhanh dựa trên dữ liệu được huấn luyện sẵn. Nhờ sự tiện lợi đó, ngày càng nhiều người tìm đến chatbot để hỏi về sức khỏe.

Tuy nhiên, các chuyên gia cảnh báo việc phụ thuộc vào chatbot có thể gây hậu quả nghiêm trọng. Một trường hợp vừa được ghi nhận ở Mỹ là minh chứng rõ ràng. Một người đàn ông 60 tuổi đã thay muối ăn bằng bromua natri (hóa chất từng được dùng trong y học nhưng đã bị loại bỏ do độc tính). Ông làm theo gợi ý từ ChatGPT và bị ngộ độc nặng, phải điều trị tại khoa tâm thần suốt 3 tuần.

Trong khi đó, một khảo sát gần đây cho thấy đa số người Mỹ tin rằng thông tin y tế từ AI “tương đối đáng tin cậy”. Nhưng giới chuyên môn khẳng định, chatbot không bao giờ có thể thay thế bác sĩ.

Chatbot không nắm hồ sơ bệnh án cá nhân

Điểm yếu rõ rệt nhất của chatbot phổ biến hiện nay là chúng không có hồ sơ bệnh án cá nhân. Vì thế, công cụ này không thể đưa ra hướng dẫn cụ thể về triệu chứng mới, bệnh lý đang có hoặc đánh giá xem tình huống có cần cấp cứu hay không.

BS. Margaret Lozovatsky, Giám đốc thông tin y tế kiêm Phó Chủ tịch phụ trách đổi mới y tế số tại Hiệp hội Y khoa Mỹ, cho biết các câu trả lời từ chatbot thường rất chung chung, khó áp dụng cho từng bệnh nhân. Theo bà, cách dùng hợp lý nhất hiện nay là chỉ tham khảo chatbot để lấy thông tin nền, giải thích thuật ngữ y khoa hoặc chuẩn bị câu hỏi trước khi đi khám.

Thông tin có thể cũ hoặc sai lệch

Trí tuệ nhân tạo tạo sinh (generative AI, công nghệ AI tạo ra văn bản hoặc hình ảnh dựa trên dữ liệu huấn luyện) hoạt động dựa trên kho dữ liệu sẵn có. Điều này khiến thông tin đưa ra có thể không kịp cập nhật theo khuyến nghị y tế mới nhất.

Ví dụ, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC) gần đây đã khuyến nghị tiêm vaccine cúm cập nhật cho mọi người từ 6 tháng tuổi trở lên. Tuy nhiên, nhiều chatbot chưa kịp cập nhật thông tin này.

Nguy hiểm ở chỗ, ngay cả khi sai, chatbot vẫn có thể trả lời với giọng điệu đầy tự tin, khiến người dùng dễ tin nhầm. Một số hệ thống còn “chắp vá” thông tin thiếu căn cứ để lấp chỗ trống, dẫn tới hướng dẫn sai lầm.

Minh chứng cụ thể, một nghiên cứu đăng trên tạp chí Nutrients cho thấy, các chatbot phổ biến như Gemini, Microsoft Copilot và ChatGPT có thể xây dựng thực đơn giảm cân ở mức “tạm chấp nhận”. Tuy nhiên, những thực đơn này lại không cân đối được nhóm dưỡng chất cơ bản như carbohydrate (chất bột đường), protein (chất đạm), chất béo và các acid béo thiết yếu.

Sử dụng thế nào cho an toàn?

Theo BS. MacLean, chuyên gia tư vấn về ứng dụng AI trong y tế tại Mỹ, hiện nay các chatbot AI chưa được bảo vệ bởi các quy định về quyền riêng tư y tế, ví như tại Mỹ là Đạo luật HIPAA (luật liên bang bảo vệ dữ liệu y tế cá nhân). Điều này đồng nghĩa với việc người dùng không nên nhập thông tin sức khỏe cá nhân, bởi dữ liệu có thể bị lưu trữ hoặc sử dụng ngoài ý muốn.

Khi tra cứu thông tin y tế qua Google hoặc chatbot, các chuyên gia khuyên cần kiểm tra nguồn gốc. Nếu thông tin xuất phát từ tạp chí khoa học uy tín hoặc tổ chức y tế lớn thì độ tin cậy cao hơn. Ngoài ra, cần xem ngày công bố để tránh sử dụng thông tin đã lạc hậu.

BS. Lozovatsky nhấn mạnh, nếu có triệu chứng bất thường, người bệnh vẫn phải đi khám. Nếu đã tham khảo chatbot và làm theo bất kỳ hướng dẫn nào, bệnh nhân cần thẳng thắn chia sẻ với bác sĩ.

Theo bà, việc mang thông tin từ chatbot tới hỏi bác sĩ hoàn toàn hợp lý. Người bệnh có thể hỏi: “Điều này có chính xác không? Có áp dụng cho tôi không? Nếu không thì vì sao?”. Ngoài ra, cũng có thể trao đổi với bác sĩ về việc liệu có công cụ AI y tế nào đáng tin cậy, an toàn để tham khảo hay không.

AI có thể hữu ích nếu được ứng dụng đúng cách

Dù tiềm ẩn rủi ro, giới chuyên môn thừa nhận AI vẫn rất hữu dụng lĩnh vực y tế. Một số hệ thống AI chuyên biệt, được phát triển bởi các tổ chức y tế uy tín và dựa trên dữ liệu bệnh án thực, có thể hỗ trợ bác sĩ trong việc phân tích kết quả cận lâm sàng, dự đoán nguy cơ bệnh tật hay cá nhân hóa phương án điều trị. Tuy nhiên, những công cụ này khác hẳn với chatbot đại trà như ChatGPT và luôn cần sự giám sát chặt chẽ của đội ngũ y tế.

 

Trí tuệ nhân tạo hỗ trợ chẩn đoán ung thư da

Trí tuệ nhân tạo sẽ tham gia sâu hơn vào môi trường báo chí 2024

Tương lai nào cho Báo chí trong thời đại Trí tuệ nhân tạo?

Trí tuệ nhân tạo có thể giúp cuộc sống của con người trở nên dễ dàng hơn