Hỗ trợ kiểm soát cân nặng cho trẻ béo phì từ 3-5 tuổi

Tỷ lệ trẻ thừa cân, béo phì đang có xu hướng tăng nhanh tại Việt Nam

Thực tế cho thấy, tỷ lệ trẻ thừa cân, béo phì tại Việt Nam đang có xu hướng tăng nhanh, nhất là ở nhóm tuổi mầm non 3-5 tuổi. Đây là giai đoạn trẻ phát triển mạnh về cả thể chất lẫn tinh thần, đồng thời bắt đầu hình thành các thói quen liên quan đến ăn uống và vận động. Nếu không được định hướng đúng từ sớm, việc này có thể ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe lâu dài.

TS. Vân Anh nhấn mạnh: Kiểm soát cân nặng cho trẻ không đơn giản là giảm ăn, mà cần đánh giá toàn diện sức khỏe, mức độ thừa cân và các yếu tố đi kèm. Mục tiêu cuối cùng là giúp trẻ có tốc độ tăng trưởng phù hợp mà vẫn đảm bảo dinh dưỡng để phát triển cả về trí tuệ và thể lực.

Sau đây là 4 bí quyết kiểm soát cân nặng cho trẻ từ 3-5 tuổi từ TS. Nguyễn Đỗ Vân Anh.

Bí quyết 1: Xây dựng chế độ ăn hợp lý

Để giảm năng lượng dư thừa trong khẩu phần ăn, phụ huynh cần hạn chế các loại thực phẩm giàu năng lượng nhưng nghèo dinh dưỡng như: thức ăn nhanh, bánh kẹo ngọt, kem, nước ngọt và đồ ăn vặt nhiều muối hoặc đường. Ngoài ra, nên hạn chế sử dụng các món chiên, xào nhiều dầu mỡ. Khuyến khích trẻ hạn chế sử dụng sữa có đường.

Thay vào đó, nên tăng cường các món luộc, hấp - không chỉ dễ tiêu hóa mà còn giảm hấp thu chất béo. Một số món gợi ý như gà hấp lá chanh, cá hấp gừng, bắp cải cuộn thịt, mướp đắng nhồi thịt - vừa ngon miệng, vừa tốt cho sức khỏe.

Phụ huynh cũng có thể trình bày món ăn một cách bắt mắt, tạo hình rau củ thành các hình thù ngộ nghĩnh như ngôi sao, trái tim, khuôn mặt cười để thu hút sự chú ý của trẻ. Đồng thời, việc kể chuyện hoặc chơi trò chơi đơn giản như “Siêu nhân hấp đánh bại quái vật chiên rán” hay trò chơi nhận diện món ăn “tốt-chưa tốt” cũng là cách hiệu quả để giáo dục trẻ về lợi ích của việc ăn uống lành mạnh.

Ngoài ra, cần bổ sung đủ rau củ và trái cây tươi hàng ngày. Trẻ nên ăn ít nhất 250gr rau củ và trái cây mỗi ngày để bổ sung chất xơ và vitamin, hỗ trợ tiêu hóa. Phụ huynh có thể khuyến khích trẻ ăn rau bằng cách để con tham gia vào quá trình nấu nướng, chọn lựa rau củ hoặc tự trồng rau mầm, giá đỗ tại nhà. Khi trẻ được “tự tay làm”, các món ăn cũng trở nên hấp dẫn hơn với chính các em.

Một điểm quan trọng khác là tập cho trẻ uống đủ nước mỗi ngày, thay vì sử dụng nước ngọt có ga, nước ép đóng chai. Trẻ từ 3-5 tuổi nên uống khoảng 1.200-1.600ml nước mỗi ngày, tùy vào cân nặng, theo công thức: cân nặng (kg) × 30 ml nước. Ví dụ, nếu con bạn nặng 20kg, lượng nước cần mỗi ngày của bé sẽ là: 20kg × 30ml = 1600ml.

Bí quyết 2: Tăng cường hoạt động thể chất

Hoạt động thể lực đóng vai trò quan trọng trong việc tiêu hao năng lượng, hỗ trợ phát triển cơ xương khớp và giúp duy trì cân nặng hợp lý. TS. Vân Anh khuyến nghị trẻ nên vận động ít nhất 60 phút mỗi ngày. Các hoạt động phù hợp gồm: chạy, nhảy dây, đá bóng, bơi, đạp xe...

Cha mẹ cần tạo điều kiện cho trẻ vận động nhiều hơn, đặc biệt là chơi ngoài trời. Khi trẻ được vận động cùng bạn bè hoặc cha mẹ, các em thường cảm thấy vui hơn, tự giác hơn và hứng thú hơn. Điều quan trọng là khuyến khích, không ép buộc, để vận động trở thành niềm vui thay vì gánh nặng.

Song song đó, cần kiểm soát thời gian trẻ ngồi lâu, tiếp xúc với thiết bị điện tử. Trẻ không nên ngồi yên trên ghế quá 1 giờ/lần và tổng thời gian sử dụng thiết bị điện tử trong ngày không nên vượt quá 1 giờ. Giảm thời gian sử dụng thiết bị điện tử giúp trẻ có thêm thời gian vận động, tương tác xã hội.

Bí quyết 3: Xây dựng thói quen sinh hoạt điều độ

Một chế độ sinh hoạt đều đặn giúp trẻ kiểm soát cân nặng tốt hơn và nâng cao sức khỏe tổng thể. Trẻ cần ăn đúng giờ, đủ bữa, không bỏ bữa sáng - bữa ăn quan trọng nhất trong ngày. Khẩu phần nên được phân bố hợp lý: ăn nhiều vào buổi sáng và trưa, giảm khẩu phần vào buổi chiều, tối.

Trẻ nên ăn khi cảm thấy đói và dừng lại khi vừa đủ no, tránh ăn quá nhanh hoặc ăn muộn sau 20 giờ. Việc ăn chậm, nhai kỹ không chỉ giúp hệ tiêu hóa hoạt động hiệu quả hơn mà còn giúp tạo cảm giác no lâu, từ đó hạn chế thói quen ăn vặt không kiểm soát.

Giấc ngủ cũng là yếu tố cần được quan tâm. Trẻ trong độ tuổi 3-5 cần ngủ từ 10-13 giờ mỗi ngày, bao gồm cả giấc ngủ trưa. Cha mẹ nên tập cho trẻ đi ngủ trước 21 giờ để đảm bảo phát triển trí tuệ và thể chất tốt nhất.

Duy trì lịch sinh hoạt ổn định, bao gồm giờ ăn, giờ ngủ, giờ chơi sẽ giúp trẻ hình thành nếp sống khoa học, tăng khả năng kiểm soát cân nặng hiệu quả.

Bí quyết 4: Theo dõi sức khỏe định kỳ 

Việc theo dõi định kỳ chiều cao, cân nặng và các chỉ số phát triển là cách tốt nhất để đánh giá tình trạng sức khỏe của trẻ, phát hiện sớm các dấu hiệu bất thường. Khi có dấu hiệu béo phì, phụ huynh cần đưa trẻ đi khám để được hướng dẫn can thiệp phù hợp.

Ngoài ra, phụ huynh nên tham khảo ý kiến bác sĩ để xây dựng chế độ ăn khoa học và phù hợp với thể trạng từng trẻ. Tuyệt đối không nên tự ý giảm khẩu phần hoặc áp dụng các thực đơn ăn kiêng của người lớn cho trẻ nhỏ, vì điều này có thể gây thiếu chất, ảnh hưởng nghiêm trọng đến sự phát triển.

Viểm soát cân nặng hiệu quả cho trẻ béo phì cần sự phối hợp đồng bộ giữa gia đình, nhà trường và cộng đồng. Trong đó, gia đình giữ vai trò then chốt - nơi trẻ được hướng dẫn, khích lệ và đồng hành mỗi ngày trong việc ăn uống, sinh hoạt và vận động.

 

Tỷ lệ trẻ béo phì tăng cao, làm sao để phòng ngừa?

Trẻ béo phì có nguy cơ mắc bệnh chàm và vảy nến cao hơn

Podcast: Cha mẹ nên làm gì khi trẻ béo phì có gai đen ở cổ?

Trẻ béo phì tăng nguy cơ mắc bệnh đa xơ cứng