Cảnh giác với ngộ độc cucurbitacin có trong bí ngòi

Bí ngòi là một nguyên liệu khá quen thuộc với người nội trợ. Tuy nhiên cần lưu ý những điều sau đây

Trong nghiên cứu được công bố gần đây trên Tạp chí Nội khoa Ba Lan (Polish Archives of Internal Medicine), các nhà nghiên cứu đã mô tả chi tiết trường hợp của một phụ nữ 54 tuổi. Bệnh nhân này đã đến cấp cứu trong tình trạng đau bụng cấp tính, kèm theo các triệu chứng tiêu hóa như nôn mửa và tiêu chảy ra máu. Kết quả chẩn đoán cho thấy bệnh nhân đã bị tổn thương gan.

Bệnh nhân cho biết trước đó mình đã ăn bánh mì bí ngòi nhưng có vị đắng bất thường trước khi xuất hiện các triệu chứng. Cuối cùng, sau hàng loạt các xét nghiệm, các bác sĩ đã đưa ra kết luận rằng bệnh nhân đã bị ngộ độc cucurbitacin, một loại hợp chất độc hại thường xuất hiện trong quả bí ngòi và các loại cây họ bầu bí khác.

Theo TS. Babeta Capkova, bác sĩ đa khoa tại bệnh viện Tomas Bata Zlinin (Séc) và đồng thời cũng là tác giả của nghiên cứu cho biết, ngộ độc cucurbitacin xảy ra khi các hợp chất này xâm nhập vào cơ thể và gây rối loạn các hoạt động tế bào, đặc biệt là ở hệ tiêu hóa. Điều này dẫn đến tình trạng kích ứng mạnh mẽ các mô, gây ra các triệu chứng khó chịu. Một dấu hiệu đặc trưng và thường là duy nhất để nhận biết sự hiện diện của cucurbitacin với nồng độ cao chính là vị đắng đặc trưng.

Tuy nhiên, loại ngộ độc này không phổ biến và không phải lúc nào cũng nghiêm trọng. Dưới đây là những kiến thức cơ bản không thể bỏ qua về ngộ độc cucurbitacin.

Ngộ độc cucurbitacin là gì?

Cucurbitacin là một hợp chất hữu cơ thuộc nhóm terpen tetracyclic, được cho là cơ chế phòng vệ tự nhiên của thực vật. Theo Phó giáo sư, Tiến sĩ Ryan Marino thuộc khoa Y học cấp cứu và Tâm thần học tại Trường Y khoa Đại học Case Western Reserve (Mỹ), vị đắng đặc trưng của các hợp chất này chính là yếu tố răn đe đối với những loài sinh vật có ý định xâm hại.

PGS. Marino cũng cho biết, trong khi nhiều loài thực vật khác cũng có khả năng sản sinh ra các loại terpen, thì cucurbitacin lại tập trung chủ yếu ở các loại cây như dưa chuột, bí và dưa. Tuy nhiên, một số nghiên cứu cũng chỉ ra sự hiện diện của cucurbitacin và các hợp chất tương tự ở một số loài động vật và nấm.

Các hợp chất cucurbitacin trong bí ngòi và một số loại quả khác đã được chứng minh có tiềm năng dược lý đáng kể, hứa hẹn trong việc điều trị các bệnh như viêm nhiễm, ung thư, xơ vữa động mạch và đái tháo đường. Tuy nhiên, mặt trái của vấn đề là các hợp chất này cũng có thể gây độc cho cơ thể khi tiêu thụ với lượng lớn. Theo TS. Capkova, mức độ độc tính của cucurbitacin dao động từ 2 đến 12,5mg trên 1kg trọng lượng cơ thể. Do đó, việc tiêu thụ các loại quả chứa cucurbitacin cần được cân nhắc kỹ lưỡng để tránh những tác dụng phụ không mong muốn.

Triệu chứng ngộ độc cucurbitacin

Ngộ độc cucurbitacin là một tình trạng cấp tính có thể gây ra những hậu quả nghiêm trọng cho sức khỏe. Hợp chất này được cho là gây tổn thương trực tiếp lên niêm mạc dạ dày, dẫn đến các triệu chứng tiêu hóa như nôn mửa, tiêu chảy và thậm chí xuất huyết. Ngoài ra, cucurbitacin cũng có thể ảnh hưởng đến hệ tuần hoàn. Các triệu chứng thường xuất hiện rất nhanh, chỉ trong vài phút đến vài giờ sau khi ăn phải thực phẩm chứa chất độc này, ngay cả với lượng rất nhỏ. 

Theo PGS. Marino, đa số các trường hợp ngộ độc cucurbitacin chỉ gây ra những triệu chứng nhẹ như đau bụng hoặc rối loạn tiêu hóa, không cần đến sự can thiệp y tế. Tuy nhiên, TS. Capkova lại chỉ ra rằng, trong một số trường hợp hiếm gặp, ngộ độc cucurbitacin có thể dẫn đến các triệu chứng nghiêm trọng hơn, bao gồm buồn nôn, nôn mửa, co thắt ruột và tiêu chảy dữ dội. Thậm chí, trong những trường hợp nặng, người bệnh có thể gặp phải tình trạng phù nề ở thành ruột và các cơ quan bụng, cùng với đó là hạ huyết áp.

Hiện chưa có thuốc giải độc đặc hiệu cho trường hợp ngộ độc cucurbitacin. Vì vậy, việc điều trị chủ yếu tập trung vào kiểm soát và làm giảm các triệu chứng mà bệnh nhân đang gặp phải. Mặc dù hầu hết các bệnh nhân bị ngộ độc nặng đều có thể hồi phục trong vòng vài ngày nhưng các triệu chứng khó chịu ở vùng bụng có thể lâu hơn.

Những thách thức trong chẩn đoán ngộ độc cucurbitacin

Việc chẩn đoán ngộ độc cucurbitacin thường gặp nhiều khó khăn. Tình trạng này không chỉ hiếm gặp mà còn thiếu các xét nghiệm chẩn đoán đặc hiệu trong phòng thí nghiệm. Thêm vào đó, các triệu chứng lâm sàng thường không đặc trưng, dễ nhầm lẫn với các bệnh lý đường tiêu hóa cấp tính khác. Vì vậy, việc thu thập thông tin bệnh sử, đặc biệt là tiền sử ăn uống, trở thành yếu tố quyết định trong việc xác định nguyên nhân gây bệnh.

Một dấu hiệu quan trọng gợi ý đến ngộ độc cucurbitacin là việc bệnh nhân báo cáo đã ăn phải thực phẩm thuộc họ bầu bí, đặc biệt là những loại có vị đắng bất thường, trước khi xuất hiện các triệu chứng.

Bạn có nên tiếp tục ăn bí ngòi hoặc các loại thực vật họ bầu, bí?

Bí ngòi và nhiều loại thực vật khác chứa hàm lượng cucurbitacin cao thường không có dấu hiệu nhận biết bên ngoài rõ ràng. Chúng có thể trông, ngửi và cảm nhận hoàn toàn giống với những cây không độc hại. Chính vì thế, vị đắng trở thành manh mối duy nhất để nhận biết sự hiện diện của chất độc này.

Tuy nhiên, theo các chuyên gia, bạn không nhất thiết phải loại bỏ bí ngòi và các loại thực vật họ bầu, bí ra khỏi chế độ ăn của mình vì những lợi ích sức khoẻ mà chúng mang lại lớn hơn nhiều so với lo ngại về vị đắng. Nếu cảm nhận được vị đắng quá rõ rệt, bạn chỉ cần ngừng ăn và tham khảo thêm ý kiến của các chuyên gia và bác sĩ có uy tín để xử lý ngộ độc kịp thời.

 

Quả bầu có thể giúp kiểm soát bệnh đái tháo đường type 2?

Công thức làm bánh muffin bí ngòi mặn

Hướng dẫn làm tôm xào bí ngòi

Món ngon đầu tuần: Bí ngòi nhồi tôm hấp xì dầu ngon quên sầu