Quản lý giá sữa: Vẫn loay hoay tìm "lỗ hổng"

Ngày 1/10, Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) đã tổ chức lấy ý kiến của đại diện Bộ Tài chính, Bộ Công Thương và các doanh nghiệp nhập khẩu, kinh doanh các sản phẩm sữa để đóng góp cho dự thảo Thông tư Danh mục sữa và các sản phẩm từ sữa thuộc mặt hàng dành cho trẻ dưới 6 tuổi.

Đổi tên để tăng giá

Ông Trần Quang Trung, Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế), cho biết: Theo dự thảo này, các sản phẩm dinh dưỡng công thức cho trẻ từ 0-36 tháng tuổi, sữa và sản phẩm dinh dưỡng có chứa sữa được bổ sung hoặc không có bổ sung vi chất dinh dưỡng nhưng không theo công thức đã quy định trong các quy chuẩn kỹ thuật có công bố sử dụng cho trẻ dưới 6 tuổi, sẽ được đưa vào danh mục kiểm soát giá. Tại cuộc họp xây dựng danh mục các sản phẩm dinh dưỡng chứa sữa, các mặt hàng sữa nước dành riêng cho trẻ dưới 6 tuổi cũng được đề nghị đưa vào danh mục quản lý giá theo quy định tại Luật Giá. Ông Trung cho biết nếu thông tư này được thông qua, kể từ ngày 20/11, các mặt hàng trên sẽ được kiểm soát giá tương tự các sản phẩm sữa trước đây.

Theo khảo sát của PV, từ nhiều tháng nay, các sản phẩm vốn có tên gọi là sữa bột của nhiều hãng sữa như Friso, Enfa, Dutch Lady, Dielac, Dumex, một số sản phẩm của hãng sữa Abbott… đã bất ngờ đổi tên gọi thành "sản phẩm dinh dưỡng", "thực phẩm bổ sung", "sản phẩm dinh dưỡng chất lượng cao". Trong khi Bộ Y tế cho rằng việc "thay tên đổi họ" này phù hợp với các quy chuẩn kỹ thuật quốc gia, làm căn cứ cho việc thực hiện quản lý nhà nước thì Bộ Tài chính nhận định đây là kẽ hở để các doanh nghiệp lợi dụng ồ ạt tăng giá sữa. Bởi từ khi thay tên gọi mới, các sản phẩm vốn được gọi là sữa trước đây được loại khỏi nhóm hàng hóa cần phải quản lý giá. Do đó, các doanh nghiệp đã tự ý tăng giá mặt hàng này mà không phải đăng ký với cơ quan chức năng.

Doanh nghiệp hưởng lợi kép

Theo các chuyên gia, việc kiểm soát giá rất cần thiết đối với những sản phẩm đổi tên gọi nhưng bản chất, thành phần, hàm lượng sản phẩm vẫn được giữ nguyên. Tuy vậy, ông Vũ Vinh Phú, Chủ tịch Hiệp hội Siêu thị Hà Nội, cho rằng việc đưa các "sản phẩm dinh dưỡng", "thực phẩm bổ sung" vào danh mục do Bộ Tài chính quản lý giá chưa chắc đã giúp làm cho mặt hàng này giảm giá. "Bằng chứng là trong 6 năm gần đây, giá sữa đã tăng gấp 30 lần, mỗi lần tăng từ 3%-20%. Chỉ riêng từ đầu năm đến nay, nhiều hãng sữa ngoại tăng giá lần thứ 5 liên tiếp. Việc đổi tên sữa thời gian qua có thể chỉ là cơ hội để sữa tiếp tục tăng giá chứ không phải là nguyên nhân chính" - ông Phú nhận định.

Ông Phú phân tích giá sữa... bất kham do công tác quản lý còn thiếu chặt chẽ. Giá sữa được cho là hợp lý nếu giá bán đến tay người tiêu dùng cao hơn khoảng 30% so với giá gốc. Trong khi đó, giá sữa tại Việt Nam bị đẩy lên cao từ 400%-500% so với giá gốc là quá phi lý song vẫn không có cơ quan nào chịu trách nhiệm.

Hiện cả nước có tới 200 nhà nhập khẩu, chiếm đến 80% thị trường sữa bột cho trẻ nhỏ nên các hãng sữa nước ngoài đã độc quyền thao túng thị trường sữa. "Để kiểm soát giá sữa, Bộ Tài chính phải có trách nhiệm xây dựng cơ cấu giá thành để kiểm soát giá sữa. Trong điều kiện doanh nghiệp bán giá bất hợp lý mà không có biến động thì phải kiểm tra giá" - ông Phú kiến nghị. Một số ý kiến cho rằng Bộ Y tế ban hành Thông tư Danh mục sữa và các sản phẩm từ sữa thuộc mặt hàng dành cho trẻ dưới 6 tuổi công nhận các sản phẩm sữa thay thế sữa mẹ là "thực phẩm bổ sung" hay "sản phẩm dinh dưỡng" còn ảnh hưởng đến việc thực thi Luật Quảng cáo. Trong đó có điều khoản quy định cấm quảng cáo các sản phẩm sữa thay thế sữa mẹ cho trẻ em dưới 24 tháng tuổi, có hiệu lực từ tháng 1-2013. Nếu sữa cho trẻ thành "sản phẩm dinh dưỡng" cho trẻ nhỏ thì các loại sản phẩm này sẽ được phép quảng cáo dưới mọi hình thức. Nhiều ý kiến cũng lo ngại việc gọi tên không đúng khiến các nhà kinh doanh sản phẩm sữa cho trẻ nhỏ có thể lách các quy định cấm quảng cáo, từ đó thúc đẩy sử dụng các sản phẩm ngoài sữa mẹ sớm hơn.