Vai trò của ly sữa trong bữa ăn học đường

Chương trình Sữa – Rau – Quả học đường của Liên minh châu Âu (EU) thúc đẩy sức khỏe và dinh dưỡng cho trẻ em

Uống sữa không chỉ để cao

Tham gia Hội thảo khoa học quốc tế về dinh dưỡng học đường năm 2025 “Vì một Việt Nam khỏe mạnh - Vì tầm vóc Việt”, các chuyên gia trong và ngoài nước đã chỉ ra nhiều bài học kinh nghiệm trong quá trình xây dựng tiêu chuẩn về bữa ăn học đường.

Trong đó, một thành tố quan trọng trong một khẩu phần ăn hợp lý cho trẻ là một ly sữa tươi đảm bảo về chất lượng và dinh dưỡng.

TS. Philipp Rosler, Nguyên Phó Thủ tướng Cộng hòa Liên bang Đức, hiện giảng dạy tại Đại học Hannover cho biết, dinh dưỡng từ sữa đặc biệt quan trọng ở tuổi ấu thơ.

Sữa tươi là nguồn cung cấp calci, phospho và protein chất lượng cao, đóng vai trò thiết yếu trong hình thành xương và phát triển trí tuệ. Các thành phần như phospholipid và sphingomyelin trong sữa hỗ trợ hình thành cấu trúc não, cải thiện trí nhớ và chức năng nhận thức.

Ngoài ra, calci trong sữa còn giúp men răng chắc khỏe, ngăn ngừa sâu răng. Trẻ uống sữa thay cho đồ uống chứa nhiều đường khác còn có thể giảm nguy cơ thừa cân, béo phì.

Theo khuyến nghị của Hiệp hội Dinh dưỡng Đức, trẻ nên tiêu thụ khoảng 200–250gr sữa hoặc sản phẩm từ sữa mỗi ngày, tương đương một ly sữa và một hộp sữa chua nhỏ.

Theo PGS. Zhuifeng Guo, Giám đốc Ban Đổi mới & Phát triển Ngoại khoa, Hiệp hội Quản lý Ngành Công nghiệp Y tế Quốc gia (Trung Quốc), sữa cung cấp iod và vitamin B12 cần thiết cho sự phát triển của não bộ. Đây là những dưỡng chất góp phần cải thiện khả năng học tập và ghi nhớ cho trẻ em. Một ly sữa 250ml có thể đáp ứng 20% nhu cầu protein và 30% nhu cầu calci hằng ngày của trẻ. Nhận thức được tầm quan trọng đó, Trung Quốc đã cấm sử dụng sữa hoàn nguyên trong Chương trình Sữa học đường từ năm 2000.

Bữa trưa học đường lấy sữa làm trung tâm

Từ các chia sẻ trên có thể thấy, sữa không chỉ giúp trẻ cao lớn, mà còn đảm bảo trẻ phát triển toàn diện về trí tuệ, phát huy tối đa tư chất. Do đó bữa trưa học đường tại các quốc gia này đều sử dụng sữa tươi với chất lượng cao. TS. Rosler nhấn mạnh, sữa học đường phải là sữa tươi, không chứa phụ gia tổng hợp.

Tiêu chuẩn chất lượng cho bữa ăn trường học Đức (DGE Quality Standard for meals in Schools) yêu cầu mỗi bữa ăn cần có 200-250gr sữa hoặc chế phẩm sữa ít béo. Mô hình chương trình Sữa – Rau – Quả học đường của Liên minh châu Âu (EU) cũng cung cấp miễn phí sữa, rau và trái cây tại trường học.

Nhật Bản là hình mẫu thành công khi gắn bữa ăn học đường với ly sữa tươi. GS. Nakamura Teiji, Chủ tịch Hiệp hội Dinh dưỡng Nhật Bản, cho biết: Bữa ăn học đường ban đầu chỉ gồm sữa, sau đó mới bổ sung bánh mì, món chính, món phụ, trái cây, tạo nên hệ thống toàn diện như hiện nay. Nhờ chương trình này, tầm vóc người Nhật được cải thiện rõ rệt chỉ sau vài thập kỷ.

Tính khả thi của mô hình sữa học đường Việt Nam

Các bài học từ quốc tế chứng minh ưu tiên đầu tư vào dinh dưỡng học đường là đầu tư vào sức khỏe cộng đồng, học tập và phát triển con người. Tuy nhiên cần thẳng thắn nhìn nhận, nguồn lực cho công tác dinh dưỡng tại Việt Nam còn hạn chế, thiếu sự đồng bộ về cơ sở vật chất, đặc biệt những khu vực khó khăn, miền núi…  

Đa số canteen trường học, quầy bán hàng gần trường học bán thức ăn nhanh, thực phẩm chế biến công nghiệp, đồ uống có đường. Nguy hiểm hơn là đồ ăn không rõ nguồn gốc, tiềm ẩn rủi ro mất an toàn thực phẩm. Trong khi đó, mức xử phạt về thực phẩm giả còn thấp, chưa có tính răn đe, nên còn để xảy ra những vụ việc như đường dây gần 600 sản phẩm sữa giả trôi nổi trên thị trường.

TS. Rosler cho rằng Việt Nam có lợi thế lớn khi nguồn cung sữa tươi nội địa ngày càng tăng. Sử dụng nguồn sữa trong nước vừa bảo đảm tính bền vững, vừa hỗ trợ ngành chăn nuôi. Ông đề xuất nhân rộng các mô hình bữa ăn học đường đã thí điểm thành công ra quy mô toàn quốc.

Bài học từ Trung Quốc cho thấy ngoài điều kiện cần là nền tảng chính sách, còn cần thiết lập cơ chế giám sát minh bạch với sự tham gia của phụ huynh, nhà trường; Cân nhắc thành lập quỹ chuyên biệt quốc gia cho dinh dưỡng học đường, kết hợp ngân sách nhà nước và tài trợ xã hội, khuyến khích doanh nghiệp tham gia…

Từ năm học 2020-2021, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Viện Dinh dưỡng Quốc gia giới thiệu “Mô hình điểm bữa ăn học đường bảo đảm dinh dưỡng hợp lý kết hợp tăng cường hoạt động thể lực” với sự đồng hành của Tập đoàn TH tại 10 tỉnh thành. Bữa ăn học đường sử dụng thực phẩm tự nhiên dựa trên lợi thế về nông nghiệp của vùng miền. Sữa tươi được đưa vào khẩu phần bữa ăn một cách khoa học với 5 bữa/tuần. Sau một năm triển khai thực hiện, Mô hình điểm giúp trẻ cải thiện chiều cao và thể trạng. Đây là giải pháp triển vọng cho bài toán gánh nặng kép về dinh dưỡng hiện nay ở Việt Nam.

 

Cách tiếp cận dinh dưỡng học đường toàn diện của Nhật Bản

Việt Nam cần một giải pháp đột phá cho dinh dưỡng học đường

dinh dưỡng học đường: Nền tảng tầm vóc và trí tuệ Việt

Podcast: Dùng nước nước hầm xương cho trẻ ăn dặm, con vẫn suy dinh dưỡng