Sáng nay 8/3, Lễ trao Giải thưởng Kovalevskaia năm 2013 được Trung ương Hội Liên hiệp Phụ nữ Việt Nam tổ chức nhân dịp kỷ niệm 104 năm ngày Quốc tế Phụ nữ và 1974 năm Khởi nghĩa Hai Bà Trưng. Giải thưởng Kovalevskaia là giải thưởng có ý nghĩa quốc tế nhằm tôn vinh những tập thể và cá nhân các nhà khoa học nữ có thành tích xuất sắc trong nghiên cứu và ứng dụng khoa học vào thực tiễn cuộc sống…
Từ 16 năm mày mò
Người phụ nữ đó là PGS. TS Lê Thị Luân (SN1962) - Phó Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu, Sản xuất vaccine và sinh phẩm y tế. Thời điểm BS Luân nhận bằng Tiến sỹ Y học cũng là lúc bệnh dịch tiêu chảy ở trẻ em bùng phát dữ dội ở nước ta, đặc biệt là ở các tỉnh, thành phía Bắc. Chị Luân cho biết, trẻ bị tiêu chảy thành dịch thường xảy ra vào mùa đông ở miền Bắc với các triệu chứng nôn, sốt, tiêu chảy, mất nước…, điều trị kháng sinh không có kết quả, phải truyền dịch để điều trị.
Với sự hỗ trợ của Tổ chức Y tế Thế giới về giám sát bệnh tiêu chảy do virut rota tại Viện Nam, Bộ Y tế đã làm cuộc giám sát khẩn cấp về dịch bệnh. Kết quả giám sát bệnh 3 năm cho thấy nguyên nhân tiêu chảy do virut rota chiếm tỷ lệ rất cao, hơn 50% tỷ lệ các cháu vào viện và kết quả phân tích chủng lưu hành gây bệnh chủ yếu tại nước ta.
Từ những kết quả này, các chuyên gia trong nước đã trao đổi với các chuyên gia Mỹ giúp đỡ nghiên cứu sản xuất vaccine này từ chủng của nước ta. Đây là ý tưởng được các chuyên gia quốc tế ủng hộ và giúp đỡ về kỹ thuật trong tạo hệ thống chủng giống vaccine và năm 2001 là dấu mốc cho việc nghiên cứu vaccine này bằng việc mang mẫu bệnh phẩm Việt Nam sang Mỹ tạo chủng.
Là một trong những thành viên chính của nhóm nghiên cứu, TS. Lê Thị Luân đã dồn hết tâm sức và trí lực của mình cho việc nghiên cứu để tạo ra hệ thống chủng giống để phục vụ cho việc sản xuất vaccine phòng tiêu chảy cho trẻ em sau này. Phải mang mẫu bệnh phẩm sang tận nước Mỹ xa xôi để tạo chủng đã là khó khăn.
Còn gian nan gấp ngàn lần khi bắt tay vào nghiên cứu, nhóm nghiên cứu phải vất vả chọn lọc tới hàng nghìn chủng ban đầu mà vẫn không tìm được chủng nào thích hợp trên nuôi cấy tế bào. Phải đến khi dùng kỹ thuật tách dòng, tách từng hạt virut riêng rẽ mới chọn được dòng virut với tất cả những đặc tính cho ứng cử viên sản xuất vaccine. Quá trình này kéo dài ròng rã 4 năm trời.
Cuối cùng, Công trình nghiên cứu khoa học cấp Bộ năm 2005 mang tên: “Nghiên cứu tạo chủng virut rota làm chủng dự tuyển cho chế tạo vaccine Rota phòng bệnh tiêu chảy cho trẻ em Việt Nam” đã được nghiệm thu với kết quả xuất sắc. Sản phẩm này có ý nghĩa vô cùng quan trọng, đây cũng là lần đầu tiên tại Việt Nam chủ động tạo nguồn nguyên liệu cho sản xuất vaccine cập nhật quốc tế không cần phải đợi chuyển giao công nghệ và nhập ngoại.
Đến thành quả để đời
Vắc xin Rota đã nhanh chóng được sản xuất và đưa ra thị trường cho trẻ uống từ tháng 8/2012 trên toàn quốc. Tới nay trên cả nước đã sử dụng được gần 100.000 liều, quá trình sử dụng chưa có trường hợp nào phàn nàn về chất lượng. Thành công này đã khẳng định một lần nữa Việt Nam là nước thứ hai của châu Á và là một trong bốn nước trên thế giới (sau Mỹ, Bỉ, Trung Quốc) tự sản xuất được vaccine Rota với công nghệ cập nhật quốc tế.
Công trình này đã đem lại hiệu quả xã hội và kinh tế rất cao, góp phần làm giảm từ 5.300-6.800 ca tử vong hàng năm ở trẻ dưới 5 tuổi ở nước ta, giảm đến 820.000 lượt thăm khám của trẻ và giảm 122.000-140.000 lần trẻ phải nhập viện do virut Rota...
Cùng với niềm đam mê nghiên cứu khoa học, vị nữ TS. BS này cũng rất say mê với việc chăm sóc gia đình. Với chị, “đây là niềm hạnh phúc sau khi rời nhiệm sở”. Và, còn vinh dự nào hơn khi đúng vào ngày trọng đại nhất của phụ nữ - Ngày Quốc tế Phụ nữ 8/3/2014, chị được nhận Giải thưởng Kovalevskaia – giải thưởng cao quý nhất dành cho các nhà khoa học nữ xuất sắc.
Bình luận của bạn