Ung thư phổi, bệnh nguy hiểm khó phát hiện sớm

Hầu hết chuyên gia về ung thư khẳng định thuốc lá là nguyên nhân chính gây nên bệnh này

Bệnh ung thư có thể được điều trị dứt điểm nếu được phát hiện sớm. Ví dụ người ung thư phổi được phát hiện ở giai đoạn 1, tỷ lệ sống sót lên tới 70%. Nếu được phẫu thuật ở giai đoạn sớm, tỷ lệ sống sau 5 năm ở bệnh nhân ung thư phổi có thể đạt 40-50%. Bệnh nhân ung thư phổi giai đoạn muộn (không còn khả năng phẫu thuật), tỷ lệ tử vong trong vòng 6 tháng tới một năm là 90%.

Phần lớn bệnh nhân ở Việt Nam được phát hiện ở giai đoạn muộn, không còn khả năng điều trị triệt để. Chỉ 10-20% số ca bệnh được phát hiện khi còn có khả năng cắt bỏ khối u.

Ở giai đoạn sớm, các triệu chứng ung thư phổi thường rất nghèo nàn và không đặc hiệu, khiến cho việc chẩn đoán hết sức khó khăn. Ho là triệu chứng thường gặp nhất (70-90% số ca bệnh). Tuy nhiên ho cũng xuất hiện trong nhiều bệnh lý khác nên bệnh nhân và thậm chí cả thầy thuốc cũng ít nghĩ tới ung thư phổi khi có triệu chứng này. Ung thư phổi giai đoạn sớm cũng có thể gây ho ra máu, đau ngực, khó thở, đau khớp xương, khàn tiếng, sụt cân... nhưng các biểu hiện này ít xuất hiện.

Tầm soát ung thư đại trực tràng ngay nếu xuất hiện những dấu hiệu này!

4 lưu ý cho chế độ ăn phòng chống ung thư hiệu quả

Tại sao một số người có khả năng chiến thắng ung thư?

Mất mạng vì ăn cơm gạo lứt để chữa ung thư

Nên đọc

Theo giáo sư Mai Trọng Khoa, Giám đốc Trung tâm y học hạt nhân và ung bướu, Bệnh viện Bạch Mai (Hà Nội), ung thư phổi là bệnh lý ác tính, đã có nhiều tiến bộ trong chẩn đoán và điều trị nhưng tiên lượng vẫn còn dè dặt. Bệnh phát triển âm thầm, triệu chứng nghèo nàn hoặc không có triệu chứng.

Dấu hiệu bệnh gợi ý: Thường là nam giới trên 40 tuổi, nghiện thuốc lá, thuốc lào, ho khan kéo dài, có thể có đờm lẫn máu, điều trị kháng sinh không hiệu quả. Giai đoạn tiến triển, triệu chứng đa dạng tùy theo vị trí u, mức độ lan rộng của tổn thương. Người bệnh có thể thấy đau ngực, đau dai dẳng, cố định một vị trí; khó thở khi khối u to, chèn áp, bít tắc đường thở; khó nuốt, nuốt đau; hồi hộp, tim đập nhanh...

Thuốc lá là nguyên nhân hàng đầu gây ung thư phổi. Ước tính 90% trường hợp ung thư phổi là người nghiện thuốc lá. Hút thuốc lá chủ động làm tăng nguy cơ mắc bệnh lên 13 lần. Tiếp xúc lâu dài với khói thuốc lá (hút thuốc bị động) cũng làm tăng nguy cơ.

Ung thư phổi là loại ung thư gây tử vong hàng đầu ở cả nam và nữ giới. Bệnh xảy ra phổ biến nhất trong độ tuổi từ 45 đến 70.

Ung thư phổi có 2 loại chính. Thứ nhất là ung thư phổi tế bào không nhỏ, chiếm tỷ lệ khoảng 85 đến 87% tổng số ca. Với đặc điểm phát triển chậm hơn so loại còn lại nên có đến 40% trường hợp được chẩn đoán phát hiện bệnh thì ung thư đã lan đến các bộ phận khác của cơ thể. Thứ hai là ung thư phổi tế bào nhỏ, chiếm tỷ lệ khoảng 13% đến 15% tổng số ca. Ung thư này hoạt động rất mạnh và lan truyền nhanh, hầu hết các trường hợp được chẩn đoán đều đã ở giải đoạn nặng, khối u di căn đến các bộ phận khác của cơ thể.

Các nghiên cứu cho thấy hút thuốc lá là nguyên nhân phổ biến nhất gây ung thư phổi. Triệu chứng thường gặp là ho dai dẳng. Chụp X-quang ngực có thể phát hiện, nhưng cần phải làm thêm xét nghiệm chẩn đoán hình ảnh và sinh thiết để kiểm chứng. Phẫu thuật, hóa trị và xạ trị đều có thể được sử dụng để điều trị ung thư phổi.

Nhiều người nghĩ rằng nguyên nhân chính khiến ung thư phổi ngày càng gia tăng là do ô nhiễm môi trường song thực tế không hẳn vậy. Theo bác sĩ Lim, môi trường có liên quan đến bệnh này nhưng chiếm tỷ lệ rất thấp. Ví dụ, những người sống trong môi trường ô nhiễm có tỷ lệ mắc ung thư phổi chỉ cao hơn 5% lần so với người còn lại. Cụ thể các kết quả nghiên cứu cho thấy, người sống trong môi trường ô nhiễm như cạnh nhà máy, nơi có nhiều ô tô thải ra khí độc chỉ gấp 1,5 lần so với người không bị. Trong khi người hút thuốc có nguy cơ ung thư phổi cao gấp 50 lần bình thường.

Hầu hết chuyên gia ung thư khẳng định thuốc lá là nguyên nhân chính gây nên bệnh này. Ở Mỹ, ung thư phổi đứng hàng đầu vì số lượng người hút thuốc lá chiểm tỷ lệ cao. Những nước có số người hút thuốc ít hơn đồng nghĩa người mắc ung thư phổi cũng giảm. "Trên thế giới có 80% bệnh nhân ung thư phổi là những người hút thuốc. Điều này có thể hiểu là 80% người hút thuốc bị ung thư phổi", bác sĩ Lim nhấn mạnh.

Điều trị ung thư phổi tại các bệnh viện hiện nay áp dụng theo phác đồ tiêu chuẩn trên toàn thế giới. Cụ thể, bệnh nhân giai đoạn một và hai phải phẫu thuật cắt bỏ khối u. Giai đoạn 3 cần xạ trị. Giai đoạn 4 sẽ dùng thuốc để kiểm soát. Tuy nhiên một số người bệnh ở giai đoạn một hoặc hai đã điều trị bằng phẫu thuật mà vẫn bị tái phát, bác sĩ thường chỉ định bổ sung thêm hóa chất để giảm nguy cơ.

Đối với bệnh nhân giai đoạn 3 có khối u ở phổi và xuất hiện hạch, phương pháp điều trị chính là xạ trị nhưng hiệu quả chỉ đạt khoảng 5 đến 8%. Vì thế, các bác sĩ thường chỉ định truyền thêm hóa chất để tăng thêm hiệu quả lên khoảng 20%. Bệnh nhân giai đoạn 4, khi ung thư di căn, việc điều trị chỉ dừng lại ở mục tiêu kiểm soát bệnh nhằm kéo dài thời gian sống càng lâu càng tốt. Hiện có nhiều loại thuốc điều trị trúng đích thế hệ mới đã được kiểm chứng giúp gia tăng thời lượng sống cho người bệnh.

Theo ghi nhận của bác sĩ Lim, khoảng 10 năm trước, người ta coi bệnh ung thư phổi là loại bệnh nên dùng chung một loại thuốc, cùng một cách điều trị. Vì thế dẫn đến hệ lụy có người đáp ứng thuốc, người không. Sau khi nghiên cứu kỹ, các chuyên gia chia ung thư theo các lớp nhỏ dần. Đầu tiên là ung thư phổi tế bào nhỏ và tế bào không nhỏ. Tế bào nhỏ lại chia nhỏ hơn nữa gồm ung thư biểu mô tuyến, ung thư biểu mô vảy và tế bào lớn không đặc hiệu. Sau đó lại tiếp tục chia nhỏ ung thư biểu mô để làm xét nghiệm đột biến gene. Nếu kết quả xét nghiệm dương tính với loại nào sẽ có thuốc đặc hiệu cho loại gene đó. Tất cả thuốc đều là dạng uống. Vì vậy việc xét nghiệm đột biến gene để dùng thuốc điều trị đích đang được xem là giải pháp tối ưu nhằm kéo dài cuộc sống cho bệnh nhân ung thư phổi.

Để phòng bệnh, không nên hút thuốc lá, có chế độ dinh dưỡng, sinh hoạt, làm việc lành mạnh, cần thăm khám sức khỏe định kỳ, đặc biệt khi có các triệu chứng ho kéo dài, đau ngực... Bệnh khó sàng lọc, phát hiện sớm. Những người có nguy cơ cao (nghiện thuốc lá, thuốc lào) có thể làm xét nghiệm tìm tế bào ác tính trong đờm, xét nghiệm máu tìm một số chất chỉ điểm khối u (CEA, cifra 21-1, SCC...) và chụp X-quang phổi hàng năm.