Vì sao trẻ em dễ mất tập trung?

Mất tập trung ở trẻ có thể là một trong những cơ chế học hỏi của não bộ.

Cụ thể, theo một nghiên cứu của Đại học Bang Ohio (Mỹ), hành vi này không phải là sự bốc đồng, mà phản ánh đặc điểm phát triển một phần quan trọng của chức năng nhận thức đó là trí nhớ làm việc

Khi trí nhớ làm việc bị quá tải

Trí nhớ làm việc (working memory) là khả năng lưu giữ và xử lý thông tin trong thời gian ngắn, giúp chúng ta hoàn thành một nhiệm vụ cụ thể. Ở người lớn, bộ nhớ này hoạt động ổn định hơn, giúp duy trì sự chú ý vào mục tiêu. Ngược lại, ở trẻ nhỏ, hệ thống này vẫn đang phát triển, dễ bị “quá tải”, dẫn đến việc mất tập trung hoặc liên tục chuyển hướng sang điều mới.

Để hiểu rõ cơ chế này, nhóm nghiên cứu do GS. Vladimir Sloutsky, chuyên gia Tâm lý học Đại học Bang Ohio (Mỹ) dẫn đầu đã tiến hành một thí nghiệm đặc biệt. Họ “ép” người lớn rơi vào tình trạng giống như trẻ em bằng cách làm gián đoạn trí nhớ làm việc của họ, rồi quan sát cách hành vi thay đổi.

“Chúng tôi khiến người lớn khó tập trung bằng cách lấp đầy bộ nhớ làm việc của họ bằng những thông tin không liên quan đến nhiệm vụ chính,” GS. Sloutsky cho biết. “Khi điều đó xảy ra, họ bắt đầu phân tán sự chú ý và khám phá quá mức đúng như cách trẻ em thường làm.”

Trò chơi kẹo và bài kiểm tra sự chú ý

Nghiên cứu, được công bố trên Tạp chí Tâm lý học Thực nghiệm: Tổng quát (Journal of Experimental Psychology: General), bao gồm 40 trẻ 5 tuổi và 71 người lớn. Người tham gia được yêu cầu chơi một trò chơi máy tính, trong đó họ thu thập “kẹo ảo” từ 4 nhân vật hoạt hình. Mỗi nhân vật luôn cho số kẹo cố định  như 1, 2, 3 hoặc 10 nhưng người chơi không được biết trước, buộc họ phải khám phá và tìm ra nhân vật “hào phóng” nhất.

Trong khi đó, một nhóm người lớn được giao thêm nhiệm vụ phụ: theo dõi chuỗi số xuất hiện trên màn hình và đọc to khi có 2 số lẻ liên tiếp. Nhiệm vụ này chiếm chỗ trong trí nhớ làm việc, khiến họ khó tập trung hoàn toàn vào trò chơi kẹo.

Kết quả cho thấy cả người lớn lẫn trẻ em đều có thể phát hiện ra nhân vật mang lại phần thưởng cao nhất. Tuy nhiên, những người lớn phải “đa nhiệm” lại liên tục đổi mục tiêu thay vì chọn lựa hiệu quả nhất. Đây cũng là hành vi giống hệt trẻ nhỏ.

“Mất tập trung” có thể là cơ chế học hỏi

Theo TS. Qianqian Wan thuộc Đại học California (Mỹ), việc phân tán sự chú ý này không hoàn toàn là tiêu cực. “Mặc dù độ chính xác của nhiệm vụ vẫn cao, chúng tôi quan sát thấy sự chú ý bị phân tán tương tự như ở trẻ nhỏ,” TS. Wan giải thích. Điều này cho thấy những gì người lớn nhìn thấy như sự ‘mất tập trung’ có thể thực chất là kết quả của bộ não đang phát triển và thậm chí có thể giúp trẻ học hỏi linh hoạt hơn.

Ở giai đoạn đầu đời, khả năng “khám phá” của trẻ đóng vai trò quan trọng trong việc tiếp thu kiến thức. Việc liên tục chú ý đến những yếu tố mới trong môi trường xung quanh giúp trẻ hình thành các kết nối thần kinh mới, mở rộng hiểu biết về thế giới. Trong khi đó, người lớn với bộ não có cấu trúc ổn định hơn thường tập trung vào mục tiêu cụ thể và ít thay đổi chiến lược, điều này đôi khi khiến họ kém linh hoạt hơn trong việc học hoặc thích nghi.

Gợi mở hướng hỗ trợ giáo dục trẻ nhỏ

Những phát hiện của nhóm nghiên cứu không chỉ giúp lý giải hành vi thường thấy ở trẻ, mà còn gợi ý về cách xây dựng môi trường học tập phù hợp. Thay vì ép trẻ phải tập trung lâu vào một nhiệm vụ duy nhất, cha mẹ và giáo viên có thể tạo không gian cho trẻ khám phá đa dạng, xen kẽ giữa các hoạt động, giúp trẻ phát huy lợi thế tự nhiên trong giai đoạn phát triển nhận thức.

Như TS. Wan chia sẻ, hiểu rằng “mất tập trung” có thể là một phần của quá trình học hỏi giúp người lớn kiên nhẫn hơn trong việc hướng dẫn trẻ. Thay vì lo lắng khi trẻ nhanh chán, người lớn có thể xem đó là dấu hiệu của trí não đang hoạt động tích cực như tìm kiếm, thử nghiệm và kết nối thế giới theo cách riêng của mình.

 

Ho đờm kéo dài ở trẻ em: Dấu hiệu cảnh báo và hướng xử trí

Những điều cần biết về nhiễm trùng huyết ở trẻ em

Biến chứng viêm amidan quá phát độ 4 ở trẻ em - Cha mẹ chớ chủ quan

Ứng dụng mới điều trị thoát vị bẹn cho trẻ em