Bã kẹo cao su: Không chỉ còn là vấn đề rác thải!

Kẹo cao su có thể ảnh hưởng nghiêm trọng đến môi trường sống của chúng ta

Theo The Conversation, hầu hết kẹo cao su hiện nay không phải là thực phẩm tự nhiên mà là sản phẩm tổng hợp gốc dầu, tương tự như vật liệu được sử dụng trong lốp xe hơi. Tuy nhiên, phần lớn người tiêu dùng không nhận thức được điều này do các nhà sản xuất chỉ ghi chung chung "gum base" (chất nền) trong danh sách thành phần.

Cũng theo The Conversation, phân tích hóa học cho thấy kẹo cao su chứa styrene-butadiene (chất tổng hợp dùng trong sản xuất lốp xe), polyethylene (loại nhựa làm túi nilon, chai nhựa) và polyvinyl acetate (thành phần chính trong keo dán gỗ). Điều này có nghĩa là mỗi khi nhai kẹo cao su, người tiêu dùng thực chất đang tiêu thụ một cục nhựa tổng hợp.

Ngành công nghiệp kẹo cao su và ô nhiễm môi trường

Ngành công nghiệp kẹo cao su toàn cầu có giá trị khoảng 48,68 tỷ USD (khoảng 1,2 triệu tỷ VND) vào năm 2025, với 3 công ty lớn nắm giữ 75% thị phần. Theo nghiên cứu trích dẫn trên The Conversation, mỗi năm có khoảng 1,74 nghìn tỷ chiếc kẹo cao su được sản xuất, tương đương 2,436 triệu tấn, trong đó hơn 730.000 tấn là nhựa tổng hợp. Số lượng khổng lồ này đồng nghĩa với việc hàng trăm nghìn tấn nhựa từ bã kẹo cao su đang phát tán vào môi trường mỗi năm.

Bã kẹo cao su không phân hủy sinh học và có thể tồn tại trong môi trường trong rất nhiều năm. Khi tiếp xúc với điều kiện tự nhiên, chúng cứng lại, nứt vỡ và tạo ra vi nhựa (microplastics), gây ô nhiễm đại dương, đất đai và ảnh hưởng đến sinh vật biển.

Không chỉ gây hại cho môi trường, việc dọn dẹp bã kẹo cao su cũng là một thách thức lớn. Tại Anh, chi phí trung bình để làm sạch bã kẹo trên đường phố là 1,50 bảng Anh/m² (khoảng 45.000 VND/m²) và tổng chi phí xử lý ô nhiễm kẹo cao su hàng năm lên đến 7 triệu bảng Anh (khoảng 210 tỷ VND).

Giải pháp và trách nhiệm của nhà sản xuất

Một số sáng kiến đã được triển khai nhằm giảm thiểu ô nhiễm từ bã kẹo cao su. Công ty Gumdrop Ltd (Hà Lan) đã lắp đặt các hộp thu gom bã kẹo cao su để tái chế, trong khi nhiều thành phố tại Anh đặt biển báo khuyến khích vứt bỏ bã kẹo cao su đúng nơi quy định. Ngoài ra, ngày càng có nhiều nhà sản xuất nhỏ phát triển các sản phẩm thay thế từ thực vật.

Năm 2021, tổ chức môi trường Keep Britain Tidy (Anh) thành lập Lực lượng đặc nhiệm về rác thải kẹo cao su, với sự tham gia của 3 nhà sản xuất lớn, cam kết đóng góp 10 triệu bảng Anh (khoảng 300 tỷ VND) để dọn dẹp bã kẹo cao su và thay đổi hành vi người tiêu dùng. Tuy nhiên, theo The Conversation, các biện pháp này chỉ tập trung vào xử lý hậu quả thay vì giải quyết tận gốc vấn đề.

Cũng theo The Conversation, hiện tại, cách tiếp cận vẫn xem bã kẹo cao su là vấn đề rác thải do người tiêu dùng xả ra, thay vì nhận diện đây là một dạng ô nhiễm nhựa cần được kiểm soát từ khâu sản xuất. Khi bàn luận về vấn đề kẹo cao su và môi trường, thuật ngữ "ô nhiễm" (pollution) hầu như không xuất hiện, mà thay vào đó chỉ đề cập đến "rác thải" (litter). Điều này giúp các công ty sản xuất tránh được trách nhiệm môi trường.

Tuy nhiên, nếu bã kẹo cao su được xem là một dạng ô nhiễm nhựa, thì trách nhiệm chính không thể chỉ đổ lên người tiêu dùng mà phải thuộc về các nhà sản xuất – những bên đang tạo ra sản phẩm có tác động tiêu cực đến môi trường. Vì vậy, cần có những biện pháp mạnh mẽ hơn để giải quyết vấn đề này tận gốc, ví như: 

- Minh bạch hóa thành phần: Yêu cầu các nhà sản xuất ghi rõ thành phần "gum base" trên bao bì để người tiêu dùng có thể đưa ra lựa chọn sáng suốt.

- Thuế môi trường: Đánh thuế lên các sản phẩm kẹo cao su tổng hợp để tài trợ cho việc dọn dẹp và thúc đẩy đầu tư vào sản phẩm thay thế từ thực vật.

- Nâng cao nhận thức cộng đồng: Nâng cao nhận thức của người tiêu dùng về ảnh hưởng của bã kẹo cao su với môi trường, từ đó thay đổi thói quen sử dụng.

- Thúc đẩy sản xuất "xanh": Khuyến khích nghiên cứu và sản xuất các loại kẹo cao su sinh học có thể phân hủy tự nhiên.

Với những biện pháp trên, bã kẹo cao su sẽ không còn chỉ là vấn đề rác thải, mà trở thành một vấn đề môi trường cần được kiểm soát chặt chẽ hơn ngay từ khâu sản xuất.

 

Lưu ý quan trọng khi tái sử dụng túi bảo vệ môi trường

Những thay đổi nhỏ giúp bạn bảo vệ môi trường trong năm 2025

Tiêu chí chọn mỹ phẩm giúp bảo vệ da khỏi ô nhiễm môi trường

Vệ sinh môi trường sau bão, lụt để bảo vệ sức khoẻ