"Đau đớn", rồi sao nữa?

Đã có quá nhiều sự việc tồi tệ xảy ra với ngành y tế trong năm 2012 - 2013. Các ví dụ điển hình được phanh phui như hàng loạt các trường hợp tử vong mẹ và bé sơ sinh trên toàn quốc, trẻ tử vong sau tiêm vaccine, vụ nhân bản xét nghiệm Bệnh viện Hoài Đức, vụ đánh cắp và tráo phim X-quang tại Bệnh viện Chấn thương chỉnh hình, TP.HCM, tham nhũng tại Bệnh viện Răng hàm mặt TP.HCM, đánh tráo thủy tinh thể tại Viện Mắt Hà Nội.

Vụ việc bác sỹ tại trung tâm thẩm mỹ Cát Tường gây chết bệnh nhân và ném xác xuống sông là đỉnh điểm của sự xuống cấp trong ngành y. Trong vụ việc này, tham lam, liều lĩnh, và mất nhân tính được quy kết cho cá nhân BS Nguyễn Mạnh Tường.


Nhưng trước hết, các lỗi trách nhiệm của ngành y tế phải được xác định. Sau mỗi vụ việc được phanh phui, dư luận lên án với những bất bình, bức xúc, tiếp theo là các kiến nghị, chỉ đạo từ các cơ quan chức năng. Tuy nhiên, điều quan trọng nhất, xử lý các vụ việc vẫn chỉ mang tính đối phó, nhất thời, và gần như không có một hành động cụ thể nào có ảnh hưởng lâu dài đã được thực hiện.

Vì thế, không có gì đảm bảo các vụ việc với kịch bản tương tự, thậm chí tồi tệ hơn sẽ tiếp tục xảy ra. Có rất nhiều việc cho ngành y tế phải được cụ thể hóa, thực hiện ngay, với tính chất cơ bản là minh bạch, và quy trách nhiệm rõ ràng.

Những việc cần làm ngay

Trước hết, phải thay đổi quan niệm của toàn xã hội và của chính ngành y. Quan hệ thầy thuốc và bệnh nhân cần phải được thay đổi bằng quan hệ người cung cấp dịch vụ và khách hàng.

Việc giữ quan điểm xưa cũ thầy thuốc - bệnh nhân tạo ra sự suy tôn giá trị không cần thiết, tạo nên ảo tưởng về sự hy sinh của cán bộ y tế, đồng thời tạo nên cơ chế mang tính hàm ơn - ban ơn, và xin - cho của ngành, tạo nên kẽ hở cho việc đòi hỏi quyền lợi, nhất là đòi hỏi phong bì.

Nói thẳng thắn, ngành y đã hoàn toàn thất bại trong cuộc chiến chống lại văn hóa phong bì, khi mà bản thân Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Kim Tiến chấp nhận"việc đưa quà biếu sau điều trị đó là tấm lòng của người bệnh" (Dân trí, 26/ 3).Có những suy nghĩ đơn giản hơn, ví dụ như của ông Nguyến Tiến Quyết, GĐ Bệnh viện Việt Đức, khi cho rằng "việc cảm ơn bác sỹ là văn hóa của người Việt".

Cần nhớ rằng, hơn 15 năm trước đây, 12 Điều Y đức do Bộ trưởng Đỗ Nguyên Phương ký đã có quy định "Không nhận quà biếu của bệnh nhân dưới bất kỳ hình thức nào". Chấm dứt tuyệt đối, vô điều kiện nạn phong bì chính là phương thức tốt nhất lấy lại lòng tin của nhân dân và tạo điều kiện thúc đẩy cho chuyên môn phát triển lành mạnh.

Hãy trả lại đúng giá trị của ngành y cũng chỉ tương tự như mọi ngành nghề khác trong xã hội, như người nông dân làm ra hạt lúa, như người công nhân dệt tấm vải mà thôi. Đừng khoác lên nó bất kỳ danh hiệu "cao quý" nào. Trách nhiệm này cần được quy thuộc về Bộ trưởng Y tế, Vụ Pháp chế Bộ Y tế, lãnh đạo trực tiếp các cơ sở y tế từ trung ương đến địa phương.

Thứ hai, đừng kêu gọi một cách sáo rỗng về vấn đề lương tâm và y đức đối với các cán bộ y tế. Việc này rất ít, nếu không nói là không có hiệu quả. Điều quan trọng hơn là việc quy trách nhiệm đến từng cá nhân cán bộ công nhân viên của ngành.
Mỗi một vị trí, từ lãnh đạo, người làm chuyên môn, đến các vị trí thấp nhất như hộ lý, tại cơ sở công hay tư, đều được xác định rõ quyền hạn, nhiệm vụ và khả năng đảm trách công việc của mình bằng văn bản. Người cán bộ y tế có quyền từ chối các công việc ngoài phạm vi văn bản này.


Vụ việc gây tử vong bệnh nhân phẫu thuật thẩm mỹ là một ví dụ khi bác sĩ chấn thương chỉnh hình lại làm... phẫu thuật thẩm mỹ, đồng thời làm luôn nhiệm vụ bác sỹ gây mê hồi sức. Trách nhiệm này cần được quy thuộc cho sở y tế các tỉnh thành phố, và lãnh đạo trực tiếp các cơ sở y tế từ trung ương đến địa phương.