Lý do nhiều người thích cảm giác đau, rát khi ăn đồ cay?

Vị cay là cảm giác bỏng rát do chất capsaicin trong thực phẩm gây ra.

Điều đầu tiên cần biết về việc ăn đồ cay là cảm giác cay không phải do vị giác tạo ra, mà xuất phát từ Capsaicin, một hoạt chất trong họ ớt. Chất này được tiến hóa để gây kích ứng, nhằm ngăn động vật phá hủy hạt cây. Capsaicin tác động trực tiếp lên hệ thần kinh thông qua các thụ thể nằm ở lưỡi, cổ họng và da, gửi đi tín hiệu về sự nguy hiểm và cần loại bỏ ngay lập tức.

Lý giải về cơ chế này, TS. Liam Browne tại Đại học UCL (Anh), chuyên nghiên cứu thần kinh cảm giác và đau, cho biết: "Capsaicin bám vào thụ thể TRPV1 (loại protein nằm trên bề mặt tế bào thần kinh liên quan đến cảm giác đau). Khi đó, giống như chuông báo cháy được kích hoạt, hệ thần kinh tự chủ lập tức phản ứng." Hệ thống này điều khiển hàng loạt phản xạ vô thức như chảy nước mắt, đổ mồ hôi, chảy nước mũi, nhằm mục đích tống khứ chất kích ứng ra khỏi cơ thể.

Trong lịch sử, bằng chứng khảo cổ cho thấy con người đã ăn ớt từ khoảng năm 7.000 TCN tại Mexico và Trung Mỹ. Sau đó, ớt chỉ xuất hiện ở châu Âu từ thế kỷ 16, nhưng nhanh chóng phổ biến.

Một yếu tố khác là một số người mang biến thể gene TRPV1 khiến thụ thể nhạy hoặc ít nhạy cảm với capsaicin hơn. Thêm vào đó, các thụ thể này cũng giảm độ nhạy theo thời gian. Điều này có nghĩa là ai cũng có thể tập ăn cay và tăng ngưỡng chịu đựng. Tuy nhiên, lý do lớn hơn mang tính tâm lý, nằm ở bộ não.

TS. Browne giải thích: "Khi ăn đồ cay, não nhận tín hiệu 'nóng – nguy hiểm'. Nhưng qua nhiều lần tiếp xúc, cơ thể dần hiểu rằng tín hiệu đó an toàn và có thể kiểm soát được. Sự chuyển đổi trong dự đoán này biến trải nghiệm từ khó chịu thành dễ chịu, rồi thành khoái cảm."

Hiện tượng này được gọi là “thống dâm lành mạnh” (Tiếng Anh: benign masochism), tức là tìm kiếm cảm giác mạnh khi gặp hiểm nguy hay rất khó chịu nhưng vẫn bảo đảm sự an toàn cho bản thân, nó tương tự cảm giác khi xem phim kinh dị, đi tàu lượn siêu tốc hay tắm nước lạnh. Hơn nữa, việc đẩy cơ thể qua ngưỡng khó chịu ban đầu còn kích thích sự tiết endorphin – chất gây hưng phấn tự nhiên. Nhờ vậy, ăn đồ cay đôi khi mang lại cảm giác "phê nhẹ".

Vì capsaicin tan trong chất béo và không tan trong nước, nên uống nước sẽ không có tác dụng vì capsaicin vẫn bám trên niêm mạc. Để trung hòa, chất béo và protein trong sữa giúp hòa tan và cuốn capsaicin đi. Do đó, uống sữa hoặc ăn sữa chua sẽ là giải pháp hiệu quả.

TS. Browne cũng gợi ý ăn kem bạc hà khi ăn cay, bởi kem cung cấp chất béo giúp rửa trôi capsaicin, đồng thời bạc hà kích hoạt thụ thể TRPM8 (một thụ thể được kích hoạt khi chúng ta cảm thấy lạnh) tạo cảm giác mát giúp giảm bỏng rát.

 

Cơ thể nói gì khi bạn thèm ăn cay?

Muốn ăn ít lại mà không đói, hãy thử ăn cay

Chiết xuất lá và thân cây khoai lang ngăn ung thư vú, phổi tiến triển

Podcast: Thói quen ăn cay quá mức có hại cho sức khỏe?