Nhìn màn hình càng nhiều, nguy cơ mắc bệnh tim mạch càng cao

Nghiên cứu phát hiện, tiếp xúc với điện thoại, tivi, máy tính càng nhiều, nguy cơ mắc bệnh tim mạch càng tăng

Khi thói quen ngồi trước màn hình trở thành vấn đề sức khỏe

Bệnh tim từ lâu được coi là một trong những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu trên toàn cầu. Ở người trưởng thành, những yếu tố nguy cơ như kháng insulin, tình trạng viêm mạn tính, béo phì hay vòng eo lớn thường góp phần thúc đẩy bệnh sớm xuất hiện. Điều đáng chú ý là những yếu tố này có thể bắt đầu hình thành ngay từ thời thơ ấu, đặc biệt khi trẻ dành quá nhiều thời gian ngồi trước màn hình để học tập, giải trí hoặc giao tiếp trực tuyến.

Các nghiên cứu trước đây đã gợi ý mối liên hệ giữa việc sử dụng màn hình kéo dài với béo phì, đái tháo đường và tăng huyết áp. Tuy nhiên, phần lớn dựa vào dữ liệu tự báo cáo về giấc ngủ, chế độ ăn uống hay hoạt động thể chất, dễ thiếu chính xác. Để thu hẹp khoảng trống này, các nhà khoa học Đan Mạch đã tiến hành nghiên cứu dài hạn dựa trên dữ liệu của Copenhagen Prospective Studies on Asthma in Childhood (Nghiên cứu triển vọng Copenhagen về bệnh hen suyễn ở trẻ em - COPSAC), theo dõi sức khỏe của trẻ em từ khi sinh ra cho tới tuổi trưởng thành.

Theo đó, nghiên cứu sử dụng 2 quần thể:

- COPSAC2010 gồm 700 cặp mẹ – con trong dân số nói chung, được theo dõi từ sơ sinh đến 10 tuổi.

- COPSAC2000 gồm 411 trẻ sinh ra từ các bà mẹ bị hen suyễn, theo dõi đến 18 tuổi.

Các nhà nghiên cứu loại trừ trẻ mắc đái tháo đường type 1 để tránh gây nhiễu kết quả. Thời gian sử dụng màn hình được thu thập từ báo cáo của cha mẹ (ở nhóm nhỏ tuổi) và từ chính các em (ở nhóm lớn hơn), tính trung bình cho cả ngày thường và cuối tuần.

Sức khỏe tim mạch được đánh giá bằng chỉ số nguy cơ tim mạch – chuyển hóa gồm vòng eo, huyết áp, cholesterol, triglyceride và đường huyết. Ngoài ra, họ còn phân tích kháng insulin, tình trạng viêm, thành phần cơ thể (mỡ, cơ, xương) và xét nghiệm máu nâng cao. Hoạt động thể chất và giấc ngủ được theo dõi bằng thiết bị đeo để có số liệu khách quan.

Kết quả nghiên cứu

Ở nhóm COPSAC2010, các nhà khoa học nhận thấy rằng khi trẻ 10 tuổi, mỗi giờ sử dụng màn hình tăng thêm có liên quan đến mức tăng nguy cơ chuyển hoá rõ rệt. Mối liên hệ này yếu hơn ở tuổi 6 nhưng trở nên mạnh dần theo thời gian, cho thấy ảnh hưởng tích lũy. Đồng thời, tình trạng kháng insulin cũng tăng theo thời lượng nhìn màn hình.

Kết quả từ nhóm COPSAC2000 củng cố phát hiện này. Ở tuổi 18, mỗi giờ nhìn màn hình tăng thêm liên quan đến vòng eo lớn hơn 1,3 cm, huyết áp tâm thu cao hơn 0,63 mmHg, giảm cholesterol HDL (loại “tốt”), kèm theo các dấu hiệu viêm gia tăng. Điểm CMR tổng thể tăng 0,13 – một mức được coi là có ý nghĩa thống kê và lâm sàng.

Điều đáng chú ý là tác động này có xu hướng rõ ràng hơn ở nam so với nữ, dù sự khác biệt chưa đạt đến mức khẳng định chắc chắn.

Vai trò quan trọng của giấc ngủ

Một điểm đáng chú ý khác đó là tác hại của thời gian màn hình kéo dài trở nên tệ hơn khi trẻ ngủ ít hoặc đi ngủ muộn. Ở cả 2 nhóm, giấc ngủ không đủ làm mối liên hệ giữa màn hình và nguy cơ tim mạch trở nên mạnh hơn. Ngược lại, ngủ đủ giấc dường như giúp giảm bớt phần nào tác động tiêu cực.

Điều này nhấn mạnh rằng không chỉ số giờ ngồi trước màn hình, mà thói quen sinh hoạt tổng thể, đặc biệt là giấc ngủ, đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ sức khỏe tim mạch.

Tuy nhiên cần lưu ý, đây là nghiên cứu quan sát, vì vậy chưa thể khẳng định mối liên hệ trực tiếp. Các nhà nghiên cứu dựa vào báo cáo của phụ huynh và thanh thiếu niên về thời gian dùng màn hình, vốn có thể thiếu chính xác. Dữ liệu về chế độ ăn uống cũng tự báo cáo nên tiềm ẩn sai lệch. Ngoài ra, một số phân tích về vai trò của giấc ngủ còn mang tính khám phá, cần nghiên cứu thêm để xác nhận.

Nhưng với quy mô lớn, theo dõi dọc nhiều năm và sử dụng kết hợp cả báo cáo chủ quan lẫn thiết bị đo khách quan, nghiên cứu này mang đến bằng chứng thuyết phục rằng sử dụng màn hình quá nhiều trong tuổi thơ và “tuổi teen” có thể góp phần vào nguy cơ bệnh tim sau này.

Nhìn chung, nghiên cứu từ COPSAC được đăng trên Tạp chí Hiệp hội Tim mạch Mỹ (Journal of the American Heart Association) đã cho thấy thời gian sử dụng màn hình kéo dài ở trẻ em và thanh thiếu niên có liên hệ chặt chẽ với nhiều yếu tố nguy cơ tim mạch. Ngay cả khi chưa thể xác định giới hạn cụ thể, thông điệp đưa ra rất rõ ràng: Ít thời gian nhìn màn hình, tăng cường vận động và chú trọng đến giấc ngủ sẽ tốt cho trái tim về lâu dài.

 

Podcast: Có nên đeo kính chống ánh sáng xanh hay không?

Mắt kính chống ánh sáng xanh có thực sự hiệu quả?

Podcast: Ánh sáng xanh có phải nguyên nhân gây cận thị?

Ánh sáng xanh từ các thiết bị điện tử có thể ảnh hưởng đến giấc ngủ