12 lầm tưởng về lão hóa não

Lão hóa não là điều không thể tránh khỏi và nó ảnh hưởng tới não bộ theo nhiều cách khác nhau.

1. Bộ não hoàn toàn là một bí ẩn        

Bộ não là một cấu trúc phức tạp. Tuy nhiên, các nhà nghiên cứu vẫn đang có những bước tiến lớn trong việc thấu hiểu bộ não. Chúng ta đã biết nhiều hơn về những kết nối giữa các phần trong não và sự liên quan của nó trong cách chúng ta suy nghĩ, di chuyển và cảm nhận.

Chúng ta có thể nhận diện tốt hơn về mặt giải phẫu học các vùng nào trong não chịu trách nhiệm cho bệnh trầm cảm, chứng rối loạn ám ảnh cưỡng chế và sự nghiện ngập. Chúng ta có thể hồi phục não sau chấn thương hoặc đột quỵ tốt hơn.

Lĩnh vực khoa học thần kinh đã gần như ngay lập tức tỏa sáng với những đột phá mới và thú vị.

2. Người già thường hay quên

Một số kỹ năng nhận thức thực sự sẽ thoái hóa khi bạn già đi. Đặc biệt là nếu bạn không thực hành những phương pháp để tập trung và ghi nhớ tốt hơn. Thế nhưng, khi về già bạn sẽ ghi điểm tốt hơn trong các thử thách về giao tiếp và ngoại giao xã hội. Bên cạnh đó, bạn cũng sẽ tiến bộ theo thời gian trong cách kiểm soát cảm xúc, giải tỏa áp lực và tìm kiếm ý nghĩa cuộc sống.

3. Khi về già sẽ bị sa sút trí tuệ

Bạn có thể bác bỏ lầm tưởng này ngay từ bây giờ. Chứng sa sút trí tuệ không phải là một phần thông thường của tuổi già. Những thay đổi thường thấy liên quan đến tuổi tác không giống với những thay đổi gây ra bởi bệnh tật. Ta có thể giảm tốc những thay đổi liên quan đến tuổi tác và tránh được những thay đổi liên quan đến bệnh tật.

4. Có tuổi thì sẽ không học được nữa

Ta có thể học hỏi ở bất kỳ độ tuổi nào, đặc biệt là khi tham gia vào những hoạt động kích thích nhận thức như gặp gỡ người mới và thử những thú vui mới.

Sự kết hợp giữa việc trí nhớ được kích thích và khả năng sản sinh tế bào thần kinh mới (sự tăng trưởng và phát triển hệ thần kinh) đồng nghĩa với việc chúng ta có thể tiếp tục thay đổi thông tin, dung lượng và sức học hỏi của não.

Mặc dù người lớn tuổi sẽ mất nhiều thời gian hơn để tiếp thu kiến thức mới, nhưng không có nghĩa là họ không thể. Ngay cả những người bị suy giảm nhận thức, bao gồm cả bệnh Alzheimer, cũng vẫn có thể tiếp tục học những điều mới.

5. Não bộ bị lẫn lộn khi học nhiều ngôn ngữ cùng lúc

Suy nghĩ phải thành thạo ngôn ngữ này rồi mới bắt đầu chuyển sang học ngôn ngữ khác là một sai lầm. Những vùng khác nhau trong não sẽ không đánh nhau nên sẽ không có sự can thiệp nào. Hơn nữa, ở trẻ em, những đứa trẻ thông thạo hai ngôn ngữ thường có kiến thức tổng quát về cấu trúc ngôn ngữ tốt hơn. 

6. Trí nhớ sẽ không bao giờ biến mất

Não bộ lúc nào cũng cần được luyện tập phương pháp ôn luyện hoặc nhắc lại để ghi nhớ tốt hơn. Việc luyện tập trí nhớ cũng giống với việc tập luyện để duy trì sức mạnh cơ bắp hoặc sức khỏe thể chất nói chung. Đây là một sự luyện tập mà bạn cần phải duy trì liên tục, cùng với các phương pháp dài hạn.

7. Chúng ta chỉ sử dụng 10% bộ não

Nghiên cứu bằng ảnh cộng hưởng từ chức năng cho thấy, toàn bộ não hoạt động một cách đồng bộ trong các hoạt động tinh thần của con người.

Thực ra khi quét não bằng các kĩ thuật khác nhau, các nhà khoa học thấy nhiều vùng não “im lặng”. Tuy nhiên đó là các vùng liên hợp, có vai trò sống còn trong việc kết nối các cảm giác, tư duy và cảm xúc giữa các trung khu khác nhau trong não bộ.

8. Não bộ của nam và nữ khác biệt

Mọi người truyền tai nhau rằng về mặt sinh học, nam giới thích hợp học toán và khoa học, còn nữ giới thì thích hợp với sự thấu cảm và trực giác. Đồng ý rằng có sự khác biệt giữa não bộ của nam và nữ, dẫn đến sự khác biệt trong chức năng não, nhưng chưa tới cái mức gọi là một bên “trội” hơn bên còn lại.

Các nhà khoa học vẫn tiếp tục nghiên cứu bộ não để thấu hiểu và học hỏi nhiều hơn về bất kỳ khác biệt quan trọng nào giữa bộ não của nam và nữ – những nghiên cứu này vẫn tiếp tục xuất hiện trong lĩnh vực khoa học thần kinh.

9. Chơi đoán ô chữ giúp não khỏe mạnh

Những trò chơi ô chữ được truyền tai nhau là giúp não bạn luôn trẻ mãi. Thật không may là các trò đố chữ chỉ kích thích một phần trong não, hầu hết là khả năng tìm từ (còn được gọi là khả năng ngôn ngữ lưu loát). Vì vậy, dù trò này giúp bạn vượt trội trong kỹ năng đó, chúng không hẳn là sẽ giúp mài giũa bộ não trên bất kỳ phương diện tổng thể nào.

Tuy nhiên, việc chơi đố chữ và toán học, bao gồm những trò như Sudoku, vẫn có giá trị. Một nghiên cứu của Đại học Y Exeter và Đại học King London, Anh, đã xác nhận kết quả bước đầu rằng người tham gia nghiên cứu càng thường xuyên chơi các trò giải câu đố thì họ càng giỏi trong các hoạt động liên quan đến sự chú ý, khả năng lý luận, và ghi nhớ.

10. Bạn thiên về não “trái” hoặc não “phải”

Có thể bạn đã từng nghe rằng mình “thiên về não phải” hoặc “thiên về não trái” – và rằng những ai thiên về não phải thì sẽ sáng tạo hơn hoặc nghệ sĩ hơn còn những ai thiên về não trái thì sẽ giỏi kỹ thuật và logic hơn.

Nhưng công nghệ quét não đã tiết lộ rằng hai bán cầu não hầu như luôn làm việc với nhau một cách chặt chẽ. Ví dụ như quá trình xử lý ngôn ngữ, vốn từng được cho là chuyên ngành của chỉ mình bán cầu não trái, ngày nay đã được hiểu là diễn ra trong cả hai bán cầu. Phần não trái xử lý ngữ pháp và phát âm, còn phần não phải xử lý ngữ điệu, và não cần cả hai bán cầu não cho việc đọc và làm toán.

11. Bạn chỉ có năm giác quan

Ngoài 5 giác quan như: thị giác, khứu giác, vị giác, xúc giác và thính giác. Bạn vẫn còn có những thứ “giác” khác mà theo tiếng Hán có nghĩa là năng lực cảm nhận. Sáu giác quan sau đây cũng được xử lý trong bộ não và cung cấp cho chúng ta nhiều dữ liệu hơn về thế giới bên ngoài:

- Giác quan động học (Proprioception): Cảm giác về các bộ phận của cơ thể và hoạt động của chúng.

- Giác quan thăng bằng (Equilibrioception): Cảm giác về thăng bằng, hoặc còn được biết đến như hệ thống GPS nội bộ của bạn. Nó cho bạn biết là mình đang ngồi, đứng hay nằm. Nó nằm ở tai trong (vì vậy mà bạn sẽ bị chóng mặt khi tai trong có vấn đề).

- Thụ cảm đau (Nociception): Cảm giác về sự đau đớn.

- Giác quan nhiệt độ (Thermoreception): Cảm giác về nhiệt độ.

- Giác quan thời gian (Chronoception): Cảm giác về dòng thời gian đang trôi.

- Giác quan nội thân (Interoception): Cảm giác về nhu cầu bên trong cơ thể, như đói bụng, khát nước, cần đi vệ sinh.

12. Não bộ không thể tự thích nghi

Bộ não luôn giữ tính dẻo dai trong suốt cuộc đời và có thể tự tái lập trình để phản ứng với những trải nghiệm. Nó cũng có thể tạo ra các tế bào não mới trong những hoàn cảnh cụ thể.

Ví dụ, hãy xem cách người mù trải nghiệm, khi các phần trong não vốn sẽ xử lý hình ảnh thì chuyển sang tập trung cho thính lực vượt trội. Một người khi luyện tập một kỹ năng mới, như học cách chơi đàn violin, sẽ “tái lập trình” các phần trong não chuyên phụ trách việc kiểm soát vận động tinh.

 

Tiêu điểm sức khỏe+ ngày 22/8/2022

7 thay đổi lối sống giúp giảm nguy cơ sa sút trí tuệ

Ấn Độ: Phát hiện một dịch cúm lạ đang lây lan nhanh ở trẻ em

Infographic: Các cách khắc phục tình trạng ho cho trẻ tại nhà