Vì sao tăng huyết áp đang trẻ hoá với tốc độ chóng mặt?

Tăng huyết áp đang ngày càng trẻ hoá với đối tượng là trẻ dưới 19 tuổi.

Tăng huyết áp từ lâu được xem là vấn đề của người trưởng thành. Tuy nhiên, nghiên cứu trên đã cảnh báo rằng tình trạng này đang ngày càng phổ biến ở nhóm trẻ dưới 19 tuổi. Cụ thể, phân tích 96 nghiên cứu lớn trên hơn 443.000 trẻ em tại 21 quốc gia cho thấy tỷ lệ tăng huyết áp ở trẻ đã tăng gần gấp đôi chỉ trong hai thập kỷ. Đây là mức tăng mà các chuyên gia đánh giá là đáng báo động, phản ánh những thay đổi nhanh chóng trong sức khỏe cộng đồng trẻ em trên toàn thế giới.

Vào năm 2000, chỉ khoảng 3% trẻ em được ghi nhận có tăng huyết áp. Nhưng đến năm 2020, con số này đã vượt 6%, tương đương 114 triệu trẻ em và thanh thiếu niên trên toàn cầu đang sống chung với tình trạng tăng huyết áp. Nhiều nghiên cứu trước đó từng cảnh báo trẻ em thừa cân, ít vận động và tiếp xúc nhiều với thực phẩm chế biến sẵn có nguy cơ mắc các bệnh không lây nhiễm cao hơn khi trưởng thành. Lần này, nghiên cứu tổng hợp một lần nữa cho thấy béo phì là yếu tố thúc đẩy mạnh mẽ nhất.

Theo nhóm nghiên cứu từ Đại học Edinburgh (Scotland) và Trường Y khoa Đại học Chiết Giang (Trung Quốc), gần 1/5 trẻ em bị béo phì hiện có tăng huyết áp. Tỷ lệ này cao gấp 8 lần so với trẻ có cân nặng trong ngưỡng khỏe mạnh. Khi cơ thể tích tụ quá nhiều mỡ, đặc biệt là mỡ nội tạng, hệ tim mạch phải hoạt động nhiều hơn để bơm máu đi nuôi cơ thể. Lâu dần, thành mạch trở nên kém đàn hồi, làm tăng áp lực trong lòng mạch và khiến huyết áp tăng cao. Những thay đổi sớm này, nếu không được kiểm soát, có thể tiến triển thành bệnh tim mạch, đột quỵ hoặc bệnh thận khi trẻ trưởng thành.

Ngoài nhóm trẻ bị tăng huyết áp rõ ràng, nghiên cứu còn chỉ ra 2 dạng phổ biến khác nhưng khó nhận biết hơn. Khoảng 9% trẻ có tình trạng “tăng huyết áp tiềm ẩn”. Ở phòng khám, chỉ số huyết áp của trẻ nằm trong mức bình thường, nhưng khi ra khỏi môi trường y tế như sau giờ học, lúc vận động hoặc khi căng thẳng,… huyết áp lại tăng cao bất thường. Tình trạng này có thể khiến việc chẩn đoán bị bỏ sót nếu trẻ không được theo dõi trong nhiều bối cảnh khác nhau.

Bên cạnh đó, 8% trẻ được phát hiện ở mức “tiền tăng huyết áp”. Đây là giai đoạn huyết áp cao hơn bình thường nhưng chưa đủ để chẩn đoán tăng huyết áp hoàn toàn. Tuy nhiên, nếu không thay đổi lối sống và được theo dõi sớm, trẻ có thể chuyển sang tăng huyết áp thực sự trong vài năm tiếp theo.

Các chuyên gia nhấn mạnh, sự gia tăng nhanh chóng này cần được xem là hồi chuông cảnh báo đối với hệ thống y tế và gia đình. Tăng huyết áp ở trẻ em thường không có triệu chứng rõ ràng, khiến việc phát hiện sớm trở nên khó khăn. Vì vậy, các bác sĩ khuyến nghị nên đo huyết áp định kỳ cho trẻ, đặc biệt ở những trẻ thừa cân, béo phì hoặc có tiền sử gia đình mắc bệnh tim mạch.

Dù vậy, nhiều trường hợp tăng huyết áp ở trẻ có thể phòng ngừa hoặc cải thiện chỉ bằng thay đổi lối sống. Giữ cân nặng trong mức khỏe mạnh, tăng cường hoạt động thể chất mỗi ngày, giảm thời gian màn hình, ngủ đủ giấc và ăn uống lành mạnh đóng vai trò quan trọng. Các mô hình bữa ăn nhiều rau củ, trái cây, giảm muối và hạn chế thực phẩm chiên rán, đồ uống có đường đã được chứng minh giúp ổn định huyết áp ngay cả ở trẻ nhỏ.

Nghiên cứu cũng đề xuất các chương trình sàng lọc và theo dõi huyết áp trong trường học để kịp thời phát hiện những trẻ có nguy cơ. Khi được can thiệp sớm, nguy cơ tiến triển thành bệnh tim hoặc bệnh thận sau này giảm đáng kể. Việc phối hợp giữa gia đình, nhà trường và hệ thống chăm sóc sức khỏe sẽ giúp tạo môi trường thuận lợi để trẻ duy trì lối sống lành mạnh hơn.

Trước thực trạng ngày càng nhiều trẻ phải đối mặt với các vấn đề sức khỏe vốn thuộc về người lớn, các chuyên gia kêu gọi các quốc gia đẩy mạnh chiến lược phòng chống béo phì ở trẻ em. Điều này không chỉ giúp ngăn ngừa tăng huyết áp mà còn giảm nguy cơ mắc các bệnh mạn tính trong tương lai, từ đái tháo đường type 2 đến rối loạn lipid máu.

Nhìn chung, nghiên cứu một lần nữa nhấn mạnh rằng chăm sóc sức khỏe tim mạch cần được bắt đầu từ rất sớm. Ngăn chặn tăng huyết áp ở trẻ em hôm nay chính là đầu tư cho một thế hệ khỏe mạnh hơn, giảm gánh nặng bệnh tật trong nhiều thập kỷ tới.

 

Tại sao thời tiết lạnh làm tăng huyết áp?

Tim đập nhanh và tăng huyết áp có đáng lo ngại?

Cách phòng tránh tăng huyết áp do stress

Giảm nguy cơ tăng huyết áp với 5 thói quen đơn giản