Đừng chỉ lên tiếng khi..."sự việc đã rồi" !

Dây chuyền sản xuất dầu ăn giả - Ảnh: VTV.

Theo cơ quan điều tra, công ty TNHH Sản xuất và Xuất nhập khẩu Nhật Minh Food đã nhập khẩu dầu thực vật dùng cho sản xuất thức ăn chăn nuôi, sau đó làm giả nhãn mác thành dầu ăn mang thương hiệu OFOOD để đưa ra thị trường dùng cho người. Các đối tượng còn công bố sản phẩm là dầu ăn bổ sung vitamin A, nhưng kết quả kiểm nghiệm của cơ quan chức năng cho thấy không hề có vitamin A trong sản phẩm.

Để che mắt các cơ quan chức năng và người tiêu dùng, nhóm chủ mưu đã sử dụng đường ống ngầm để chuyển dầu từ bồn chứa nguyên liệu dành cho vật nuôi sang bồn chứa dành cho thực phẩm.

Tiếp đó, các đối tượng còn lập hàng loạt công ty bình phong, làm giả hồ sơ công bố sản phẩm, đưa dầu ăn kém chất lượng ra tiêu thụ rộng rãi trên thị trường. Số lượng dầu giả chủ yếu được phân phối đến các bếp ăn công nghiệp, nhà hàng và làng nghề chế biến thực phẩm ăn vặt như bim bim, snack…

Trong đường dây này, Công ty TNHH Thương mại Xuất nhập khẩu An Hưng Phước - một trong những doanh nghiệp nhập khẩu dầu thực vật lớn nhất cả nước bị xác định đã tiếp tay tiêu thụ dầu ăn không đạt chuẩn.

Trước quy mô và mức độ nghiêm trọng của vụ việc, cơ quan chức năng đã khởi tố 3 bị can cầm đầu đường dây về các tội danh sản xuất, buôn bán hàng giả là lương thực, thực phẩm, phụ gia thực phẩm và buôn lậu.

Bộ Y tế cảnh báo

Sau khi nhận được thông tin, Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) đã phát đi cảnh báo đây là "hành vi vi phạm nghiêm trọng quy định về an toàn thực phẩm, tiềm ẩn nguy cơ ảnh hưởng đến sức khỏe cộng đồng".

Cục khuyến cáo cơ sở sản xuất kinh doanh thực phẩm, đặc biệt là bếp ăn tập thể và đơn vị cung cấp suất ăn sẵn, khi sử dụng dầu cần yêu cầu nhà cung cấp làm rõ hồ sơ công bố cũng như hồ sơ nguyên liệu, không chỉ dựa vào bao bì, nhãn mác.

Cùng đó, không sử dụng nguyên liệu không đúng mục đích công bố trong chế biến thực phẩm, kể cả khi có đủ hóa đơn, chứng từ.

Khi phát hiện nghi ngờ, người dân đề nghị thông tin kịp thời tới cơ quan chức năng để xử lý theo quy định

Cục An toàn thực phẩm lưu ý việc tuân thủ đúng mục đích sử dụng của nguyên liệu thực phẩm không chỉ là yêu cầu kỹ thuật, mà còn là trách nhiệm pháp lý bắt buộc. 

Bên cạnh đó, Cục nhấn mạnh, mọi hành vi cố tình sử dụng nguyên liệu không đúng với mục đích đã đăng ký để chế biến thực phẩm, đặc biệt trong trường hợp nguyên liệu không bảo đảm an toàn cho người tiêu dùng, sẽ bị cơ quan chức năng xem xét, xử lý nghiêm theo quy định của pháp luật.

Cục An toàn thực phẩm cũng cho biết, theo quy định tại điều 39 nghị định số 15/2018/NĐ-CP của Chính phủ, mặt hàng dầu thực vật thuộc nhóm sản phẩm do Bộ Công Thương chịu trách nhiệm quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm, bao gồm toàn bộ chuỗi sản xuất, chế biến, kinh doanh và lưu thông trên thị trường.

Gian lận về bản chất hàng hóa

Ngày 25/6, thông tin với Báo Người Lao Động về vụ việc, đại diện Cục Công nghiệp (Bộ Công Thương) cho biết, hành vi sử dụng nguyên liệu dầu thực vật có nguồn gốc dành cho thức ăn chăn nuôi để sản xuất, chế biến thực phẩm tiêu dùng cho người là hành vi cố ý làm sai lệch bản chất, công dụng và mục đích sử dụng của hàng hóa, có dấu hiệu cấu thành hành vi sản xuất, buôn bán hàng giả theo quy định tại Khoản 7 Điều 3 Nghị định số 98/2020/NĐ-CP.

Dầu thực vật dùng cho chăn nuôi không đạt chuẩn vệ sinh an toàn thực phẩm, không có công dụng, giá trị sử dụng dành cho người tiêu dùng. 

Thực tế, dầu thực vật dùng làm thức ăn chăn nuôi là nguyên liệu thuộc Danh mục quản lý theo Thông tư 21/2019/TT-BNNPTNT, chịu sự quản lý của Bộ Nông nghiệp và Môi trường. Việc sản xuất, kinh doanh và sử dụng dầu thực vật với mục đích này phải tuân thủ nghiêm ngặt về an toàn, chất lượng, công bố sản phẩm và ghi nhãn.

Khi bị cố tình đưa vào chuỗi sản xuất thực phẩm cho người và gắn nhãn là "dầu thực vật" hoặc "dầu ăn cho người", theo đại diện Cục Công nghiệp, đã sai lệch về bản chất và công dụng; Có dấu hiệu giả mạo về công dụng và mục đích sử dụng của hàng hóa. Ngoài ra, việc gắn nhãn dầu thực vật dùng cho người là hành vi gian lận về bản chất hàng hóa. Hành vi này tiềm ẩn nguy cơ nghiêm trọng tới sức khỏe cộng đồng và xâm phạm quyền lợi người tiêu dùng.

Đại diện Cục Công nghiệp cho biết thêm, theo quy định tại Điều 65 Luật An toàn thực phẩm, Điều 40 Nghị định số 15/2018/NĐ-CP, UBND tỉnh có trách nhiệm thực hiện quản lý nhà nước về an toàn thực phẩm trên phạm vi địa phương, chịu trách nhiệm trước Chính phủ về an toàn thực phẩm tại địa phương; Tổ chức tiếp nhận bản tự công bố sản phẩm, chứng nhận cơ sở đủ điều kiện an toàn thực phẩm theo phân công, phân cấp; Thanh tra, kiểm tra, xử lý vi phạm pháp luật về an toàn thực phẩm trên địa bàn quản lý.

Qua thông tin sơ bộ thu thập được đến thời điểm hiện tại, Công ty TNHH Sản xuất và XNK Nhật Minh Food đã có bản tự công bố sản phẩm đối với sản phẩm dầu thực vật. Tuy nhiên, đại diện Cục Công nghiệp khẳng định Bộ Công Thương chưa cấp Giấy chứng nhận đủ điều kiện an toàn thực phẩm đối với doanh nghiệp này, đồng thời, Bộ Công Thương chưa nhận được báo cáo của chính quyền địa phương và các cơ quan liên quan về hành vi sản xuất và tiêu thụ dầu ăn giả nêu trên.

Đại diện Cục Công nghiệp đánh giá, vụ việc nêu trên có dấu hiệu vi phạm pháp luật nghiêm trọng về sản xuất, buôn bán hàng giả, gian lận thương mại, bảo vệ quyền lợi người tiêu dùng và vi phạm điều cấm theo quy định pháp luật về an toàn thực phẩm. Bộ Công Thương sẽ chỉ đạo các đơn vị chức năng tiếp tục phối hợp các cơ quan chức năng xử lý kiên quyết, không để ảnh hưởng đến uy tín ngành thực phẩm và niềm tin của người tiêu dùng. 

Đừng chỉ lên tiếng...khi "sự việc đã rồi"

Thực phẩm bẩn, thuốc giả không chỉ gây ngộ độc tức thời mà còn dẫn đến những hệ lụy lâu dài về sức khỏe con người, không chỉ cho hiện tại mà còn cho cả tương lai, cho các thế hệ mai sau. Theo các chuyên gia y tế, việc sử dụng thực phẩm giả, thực phẩm kém chất lượng chứa các hóa chất công nghiệp, phẩm màu tổng hợp, chất bảo quản vượt mức cho phép trong thời gian dài có thể gây ra các bệnh lý mạn tính nguy hiểm suy gan, suy thận, rối loạn tiêu hóa,... thậm chí ung thư. Đó là những cái giá mà người bệnh phải trả không chỉ bằng tiền, mà bằng sinh mạng và niềm tin vào thị trường thực phẩm.

Không chỉ gây hại cho sức khỏe, các đối tượng trong đường dây dầu giả này còn thu lợi bất chính từ hai nguồn chính. Thứ nhất, giá bán dầu ăn dành cho người cao hơn khoảng 17% so với dầu nguyên liệu thức ăn chăn nuôi, giúp các đối tượng thu về lợi nhuận khổng lồ.

Thứ hai, bằng cách đóng vai trò là nhà cung cấp nguyên liệu chăn nuôi, các công ty này trốn thuế giá trị gia tăng, vốn là 8% đối với dầu ăn thực phẩm, nhưng được miễn thuế (0%) đối với nguyên liệu chăn nuôi.

Ước tính, doanh thu của các công ty trong đường dây này trong 3 năm qua lên tới hơn 8.200 tỷ đồng, với một số công ty đã hoạt động từ 10 đến 14 năm và đạt doanh thu hàng năm khoảng 4.500 tỷ đồng.

Vụ việc này đặt ra câu hỏi nghiêm túc về công tác quản lý, kiểm soát hoạt động kinh doanh thực phẩm tại Việt Nam. Khi dầu ăn giả đã "len lỏi" vào chuỗi cung ứng thực phẩm trong thời gian dài mà không bị phát hiện, cho thấy những "lỗ hổng" lớn trong việc giám sát, hậu kiểm từ khâu nhập khẩu, sản xuất đến tiêu thụ.

Ngoài ra, các cơ quan chức năng vẫn chỉ lên tiếng sau khi "sự việc...đã rồi". Thực tế cho thấy, khi sự cố xảy ra, cơ quan địa phương thường lúng túng trong xác định thẩm quyền xử lý, dẫn đến tình trạng “đùn đẩy trách nhiệm” như đang diễn ra giữa Bộ Y tế và Bộ Công Thương.

Vụ việc tiếp tục là chiến công lớn của lực lượng công an nhân dân trong công cuộc bảo vệ người dân trước vấn nạn hàng giả hoành hành, nhưng một lần nữa cho thấy rõ sự bất cập kéo dài trong mô hình quản lý phân mảnh, chồng chéo, thiếu cơ chế phối hợp, chia sẻ dữ liệu và cảnh báo rủi ro. Nếu tiếp tục quản lý theo kiểu mỗi bộ ngành ‘đứng gác một chòi’, không có trung tâm điều phối chung, thì hàng loạt mặt hàng thiết yếu khác cũng sẽ rơi vào nguy cơ tương tự.

Bên cạnh đó, trong bất kỳ xã hội nào, thực phẩm và thuốc – thứ nuôi sống và cứu chữa sinh mạng – phải được đặt vào vùng "bất khả xâm phạm". Một đất nước không thể gọi là phát triển nếu để hàng giả len lỏi vào bữa ăn hằng ngày và tủ thuốc của mỗi gia đình. 

Cũng vì vậy mà tại buổi làm việc với Ban Thường vụ Thành ủy Hà Nội ngày 16/6, Tổng Bí thư Tô Lâm đã nhấn mạnh: "Những gì là thực phẩm, thuốc chữa bệnh tuyệt đối không được để giả!", đây không chỉ là lời chỉ đạo về quản lý thị trường, mà còn là tuyên ngôn về giới hạn đạo đức của một quốc gia: Không được để xảy ra gian dối với sự sống và sức khỏe của con người.

Còn tại Hội nghị trực tuyến toàn quốc sơ kết công tác 6 tháng đầu năm 2025 diễn ra mới đây, Thủ tướng Phạm Minh Chính khẳng định, trong thời gian, phải tiếp tục kiên định mục tiêu, kiên quyết tuyên chiến, phòng, ngừa, đấu tranh ngăn chặn, đẩy lùi, tiến tới quét sạch tình trạng buôn lậu, sản xuất, kinh doanh hàng giả, hàng nhái, gian lận thương mại, vi phạm sở hữu trí tuệ. Đặc biệt là quét sạch nạn thuốc giả, thực phẩm giả vì ảnh hưởng trực tiếp đến sức khỏe, tính mạng của người dân.

Những lời "tuyên chiến" quyết liệt của các lãnh đạo Chính phủ vẫn cho thấy quyết tâm mạnh mẽ của cả hệ thống chính trị nhằm sớm chấm dứt tình trạng buôn lậu, gian lận thương mại, hàng giả, xâm phạm quyền sở hữu trí tuệ, mục tiêu là bảo vệ sức khỏe người dân và tạo môi trường kinh doanh lành mạnh. 

 

“Mũi nhọn” trong cuộc chiến chống lại “ma trận hàng giả”

Buôn lậu, hàng giả tại TP.HCM: Nhiều phương thức, thủ đoạn phức tạp

Vụ sữa giả thu lời 500 tỷ: Chuyên gia chỉ ra những lỗ hổng

Vụ sữa giả thu lời 500 tỷ: Con voi chui lọt lỗ kim