Ăn nấm có thể giúp ngăn ngừa nguy cơ mắc trầm cảm?

Nấm Linh Chi là một trong những loại nấm được nghiên cứu có tác dụng ngăn ngừa trầm cảm

Mới đây, một khảo sát lớn tại Mỹ đã cho thấy, những người thường xuyên ăn nấm (loại nấm ăn được, không gây ảo giác) có nguy cơ mắc trầm cảm thấp hơn. Kết quả này khơi gợi mối quan tâm về khả năng của nấm trong việc hỗ trợ tâm trạng. Tuy vậy, phần lớn bằng chứng đến nay chủ yếu từ nghiên cứu trên động vật hoặc tế bào trong phòng thí nghiệm. Các kết quả này mang tính gợi mở, chưa thể áp dụng trực tiếp cho con người.

Cơ chế có thể giải thích tác dụng của nấm

Các nghiên cứu tiền lâm sàng cho thấy một số loài nấm ăn được và nấm dược liệu có những đặc tính sinh học có thể giúp cải thiện triệu chứng trầm cảm, bao gồm:

- Tăng nồng độ hormone serotonin và dopamine: Đây là hai chất dẫn truyền thần kinh quan trọng trong việc điều chỉnh cảm xúc và động lực sống.

- Giảm viêm trong não: Viêm thần kinh kéo dài là yếu tố nguy cơ cao của trầm cảm.

- Điều hòa trục HPA (hạ đồi - tuyến yên - tuyến thượng thận) và con đường KYN (đường trao đổi chất chính của trytophan trong các tế bào động vật có vú, chuyển hoá acid amin này thành các sản phẩm cuối có liên quan đến nhiều bệnh thần kinh): Giúp cơ thể phản ứng tốt hơn với căng thẳng mạn tính.

- Cải thiện hệ tiêu hóa: Hệ vi sinh đường ruột khỏe mạnh có liên hệ chặt chẽ với tâm trạng ổn định.

Những cơ chế này cho thấy tiềm năng của nấm như một liệu pháp bổ trợ, nhưng để đưa vào thực hành lâm sàng cần nhiều nghiên cứu dài hạn và có kiểm soát hơn.

Hiểu về trầm cảm

Trước khi nói đến nấm, cần nhắc lại rằng trầm cảm là một rối loạn phức tạp. Rối loạn trầm cảm chủ yếu ảnh hưởng đến khoảng 20% dân số ít nhất một lần trong đời. Chẩn đoán trầm cảm yêu cầu người bệnh có ít nhất 5 triệu chứng kéo dài từ hai tuần trở lên như: buồn bã dai dẳng, mất hứng thú, khó ngủ, mệt mỏi, giảm tập trung, thay đổi cân nặng, rối loạn tình dục hay thậm chí có ý nghĩ tự tử.

Điều này nhấn mạnh rằng, nấm không thể thay thế các phương pháp điều trị chuẩn. Người bệnh cần được đánh giá và theo dõi y khoa để tránh tình trạng trầm trọng hơn.

Giá trị dinh dưỡng của nấm

Dù chưa thể khẳng định vai trò chống trầm cảm nhưng nhìn chung, nấm vẫn là thực phẩm lành mạnh. Chúng ít calo, giàu protein, chất xơ, acid amin, vitamin C, D, nhóm B cùng khoáng chất như kali, magne và phospho. Ngoài ra, nấm chứa nhiều hợp chất polysaccharide có tác dụng chống oxy hóa, kháng viêm, hỗ trợ miễn dịch và bảo vệ tim mạch. Những lợi ích này gián tiếp góp phần cải thiện sức khỏe tinh thần thông qua việc nâng cao sức khỏe toàn diện.

Những loại nấm được nghiên cứu nhiều nhất

Một số loài nấm dưới đây đang được chú ý về khả năng hỗ trợ trầm cảm:

- Nấm đầu khỉ (Hericium erinaceus): trong nghiên cứu nhỏ trên 41 người trưởng thành khỏe mạnh, dùng nấm đầu khỉ hằng ngày trong 28 ngày giúp giảm căng thẳng. Một thử nghiệm khác kéo dài 8 tuần cho thấy loại nấm này có thể giảm lo âu và cải thiện giấc ngủ ở người thừa cân.

- Nấm Linh Chi (Ganoderma lucidum): khảo sát trên hơn 1.300 bệnh nhân ung thư tại Trung Quốc cho thấy người dùng Linh Chi thường báo cáo cải thiện tâm trạng. Ở một nhóm nhỏ phụ nữ bị đau xơ cơ, Linh Chi cũng liên quan đến tăng cảm giác hạnh phúc, dù chưa đạt mức ý nghĩa thống kê.

- Đông trùng hạ thảo (Cordyceps militaris): thử nghiệm kết hợp với thuốc chống trầm cảm Cymbalta cho thấy không cải thiện giấc ngủ, nhưng các nghiên cứu sơ bộ khác gợi ý Cordyceps có thể làm giảm viêm thần kinh, một yếu tố quan trọng trong trầm cảm.

Ngoài ra, một số nấm khác như nấm dù lông ngựa, nấm phục linh, nấm mật ong, nấm mặt trời, nấm sò vàng, nấm sò vua đã cho kết quả hứa hẹn trên động vật. Nhưng chưa có đủ bằng chứng để khuyến nghị cho người.

Liều lượng và độ an toàn

Hiện chưa có khuyến nghị chính thức về lượng nấm nên dùng để hỗ trợ trầm cảm. Tuy nhiên, một số nghiên cứu đã thử nghiệm và cho ra liều lượng như sau:

- Nấm đầu khỉ: 1,8gr/ngày trong 28 ngày.

- Linh Chi: 6gr/ngày trong 6 tuần.

- Đông trùng hạ thảo: 3gr/ngày kết hợp 60mg thuốc Cymbalta trong 6 tuần.

Về cơ bản, nấm ăn được an toàn với hầu hết mọi người. Tuy nhiên, một số loại như Linh Chi có thể gây khô miệng, táo bón, mất ngủ hoặc khó tiêu. Tương tác thuốc và tác động lâu dài của việc dùng nấm bổ sung vẫn cần được nghiên cứu thêm. Vì vậy, bạn nên trao đổi với bác sĩ hoặc chuyên gia dinh dưỡng trước khi dùng.

Như vậy, nấm có nhiều dưỡng chất tốt cho sức khỏe và một số nghiên cứu gợi ý chúng có thể giảm nhẹ triệu chứng trầm cảm. Tuy nhiên, đây chưa phải giải pháp điều trị thay thế. Người bệnh trầm cảm vẫn cần tuân thủ hướng dẫn y khoa, còn nấm có thể được xem là phần bổ sung lành mạnh trong chế độ ăn uống. Việc kết hợp dinh dưỡng cân bằng, vận động thể chất và điều trị y tế sẽ mang lại hiệu quả bền vững hơn cho sức khỏe tâm thần.

 

Podcast: Ai không nên dùng nấm linh chi?

Nấm linh chi có thể chống trầm cảm?

10 tiêu chí phân biệt Đông trùng Hạ thảo Tây Tạng và nhộng trùng thảo nuôi cấy

Đông Trùng Hạ Thảo: Tinh hoa của đất - báu vật của trời