Mùa cá khoai!

Cá khoai là món ăn quen thuộc của người dân vùng biển

Tại những làng chài ven biển, nghề đánh bắt hải sản không chỉ là phương thức mưu sinh mà còn là phần hồn của từng thế hệ, nối tiếp nhau qua bao năm tháng. Cuộc sống giữa mênh mông sóng biển đã tạo nên một nền ẩm thực đặc sắc, đậm đà bản sắc văn hóa vùng đất nơi “biển là nhà, trời là màn, trăng là đèn”. Trong đó, canh cá khoai nổi bật như một món ăn vừa giản dị, vừa tinh tế, luôn được người dân nơi đây chọn lựa trong những ngày trời se lạnh, hay khi đón tiếp người thân xa xứ, thiết đãi những vị khách quý. Món ăn ấy, không chỉ là hương vị quen thuộc mà còn là sự kết tinh của tình cảm, lòng mến khách và là nét đẹp văn hóa ẩm thực đặc trưng của miền biển.

Mùa cá khoai (hay còn gọi là cá cháo) thường bắt đầu từ tháng 9 đến tháng 2 âm lịch. Theo kinh nghiệm của người dân vùng biển, “tôm vàng cá khoai, sớm mai sương mù”, vào những ngày trời mù sương là thời điểm có nhiều cá khoai nhất. Vì cá khoai có thân mềm và dễ ươn, nên sau khi được đánh bắt, cá phải được tiêu thụ ngay để giữ được độ tươi ngon.

Những con cá khoai mới đánh bắt lên có có thân tròn, đầy đặn; vây cá còn nguyên vẹn và giữ được sắc phớt hồng, mang cá màu đỏ tươi; trên lưng cá còn đường xám bạc chạy dọc từ mang đến đuôi và thân cá có màu trắng đục. Cá khoai sau đó sơ chế kỹ càng bằng cách cắt đầu, bỏ ruột và rửa sạch bằng nước muối pha loãng để loại bỏ chất bẩn.

Cá khoai có thể được chế biến thành nhiều món ăn thơm ngon như canh cá khoai, lẩu cá khoai, cá khoai kho…nhưng ngon nhất vẫn là món canh cá khoai. Cách chế biến món canh cá khoai rất đơn giản. Sau khi phi thơm hành khô, đổ nước vào đợi đến khi sôi già bỏ cá, rau cải cúc, hành tăm vào khoảng 2-3 phút thì tắt bếp. Khi ăn có thể cho thêm một ít ớt khô cho tròn vị.

Nấu cá khoai để đạt là không nấu nhừ trên lửa, sôi nhẹ, đủ chín cá mà không nát, rau còn tươi xanh, miếng cá còn nguyên hình. Lúc ăn thì miếng cá trắng phau, mềm nhũn trôi tuột trong miệng, cá còn giữ được hương vị ngọt, thanh. Người dân quê tôi vẫn quen gọi cá khoai là cá cháo vì độ mềm ấy.

Một lưu ý nhỏ, để cá khoai giữ được vị ngọt thanh, mọi người chỉ nên ướp cá trước khi nấu với một ít muối và tiêu. Cá biển tươi vốn nấu càng ít gia vị càng giữ hương biển, thế cho nên ngày xưa người miệt vườn hay chê người biển nấu ăn tanh tao ít gia vị. Chê vì chưa biết, chê vì chưa nếm, chưa thử và cả nếm rồi mà chưa quen. Và một khi đã quen lại “ghiền” lúc nào không hay.

Cái tên “cá khoai” có lẽ bắt cũng bắt nguồn bởi ngày xưa giá bán rẻ như khoai. Thế nhưng cá khoai bây giờ giá không còn là “khoai” nữa bởi mỗi cân cá có giá bằng 2, 3 yến gạo. Cá khoai hiện đang được bán dao động từ 170.000 - 320.000 đồng/kg. Riêng những ngày cuối năm hoặc cận Tết, số lượng cá khoai khan hiếm khi tàu bè ít đi đánh bắt thì giá có thể cao tới 400.000-500.000 đồng/kg.

Cá khoai không chỉ là món ăn thơm ngon mà còn chứa nhiều dưỡng chất có ích cho sức khỏe. Thịt cá khoai chứa rất nhiều chất đạm, chất xơ, chất béo không no… cùng với đó là tính bình, vị ngọt, có tác dụng bổ hư, mát huyết, nhuận tràng, ích ngũ tạng… Ăn rất tốt với người gầy nóng, huyết hư, vị nhiệt miệng khô khát, táo bón, ho khan, đái tháo đường.

Đặc biệt, mọi người cần cẩn thận để không mua phải cá khoai bị tẩm hóa chất formol và ure để bảo quản. Để tránh mua phải cá nhiễm hóa chất, người tiêu dùng cần chú ý đến mùi, màu sắc và độ đàn hồi của cá. Cá tươi có màu xám bạc, thân trong, khi ấn vào vẫn có độ đàn hồi tốt. Cá bị tẩm hóa chất thường có màu sắc quá tươi sáng, thân mềm nhũn, khi ấn vào sẽ lõm xuống và có mùi khai. Để đảm bảo an toàn, tốt nhất nên mua cá khoai ở các cửa hàng uy tín và tránh mua những con cá đã để lâu, từ 3-4 ngày trở lên.

 

Về Hà Tĩnh: om chè xanh, nghe chuyện tâm tình!

Hà Tĩnh - món nhớ món thương

48h chữa lành tại Tà Xùa

Hà Giang du ký