Cảnh báo sớm về mùa cúm tại Bắc bán cầu

Thời tiết giao mùa tạo điều kiện thuận lợi cho các bệnh đường hô hấp như cúm mùa

Thấy gì từ mùa cúm ở Nam bán cầu?

Mùa cúm tại Bắc bán cầu thường bắt đầu từ tháng 10 và kéo dài đến tháng 5 năm sau. Dù khó dự đoán chính xác diễn biến trong vài tháng tới, dữ liệu từ mùa cúm mới kết thúc ở Nam bán cầu có thể cung cấp những manh mối quan trọng về các chủng virus sẽ lưu hành và xu hướng dịch bệnh sắp tới.

Từ tháng 2 đến tháng 8/2025, cúm mùa được ghi nhận rộng khắp Nam bán cầu, với tỷ lệ mắc cao hơn cùng kỳ năm trước. Các chủng virus chiếm ưu thế vẫn tương tự mùa dịch nghiêm trọng tại Bắc bán cầu năm 2024-2025, gồm cúm A/H1N1 pdm09 (chủng gây ra đại dịch cúm năm 2009 và hiện là chủng cúm mùa phổ biến), A/H3N2 và cúm B thuộc dòng Victoria.

Trong cơn bão cúm mùa 2024-2025, nước Mỹ đã trải qua một mùa Đông khắc nghiệt với số ca mắc cúm lên đến 24 triệu, hàng nghìn ca tử vong. Dịch cũng diễn biến phức tạp tại nhiều quốc gia như Nhật Bản, Hàn Quốc và Đài Loan, với số ca mắc tăng cao.

Theo Liên minh Toàn cầu về Vaccine (GAVI), khả năng xuất hiện hai mùa cúm nghiêm trọng liên tiếp xảy ra khá thấp, trừ khi có một biến thể virus cúm hoàn toàn mới xuất hiện và lan rộng nhanh chóng.

Nguyên nhân là bởi người dân đã hình thành miễn dịch một phần sau khi mắc bệnh hoặc tiêm vaccine trong mùa trước. Chính lớp miễn dịch này giúp giảm khả năng bùng phát dịch nghiêm trọng. Dù vậy các yếu tố khác như sự biến đổi của virus, thời tiết lạnh và khô, hay tỷ lệ tiêm phòng cũng ảnh hưởng đáng kể đến mức độ lây lan.

Trong báo cáo công bố cuối tháng 8 năm nay, Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ dự báo mùa cúm 2025-2026 nhiều khả năng sẽ ở mức độ trung bình. Cơ quan này cũng lưu ý rằng một hoặc một số nhóm tuổi nhất định vẫn có khả năng gặp diễn biến nặng trong mùa cúm.

Vaccine vẫn là biện pháp dự phòng hữu hiệu

Mỗi năm, cúm mùa khiến khoảng 5 triệu người phải nhập viện và gây ra 650.000 ca tử vong trên toàn cầu. Tiêm vaccine vẫn là biện pháp hiệu quả nhất giúp phòng ngừa bệnh nặng, song hiệu quả bảo vệ của vaccine cúm có thể thay đổi tùy theo từng mùa.

Virus cúm liên tục biến đổi. Dù vaccine tại cả hai bán cầu đều được cập nhật hằng năm, việc lựa chọn chủng virus đưa vào sản xuất phải được quyết định trước nhiều tháng, nên khó tránh khỏi sai lệch giữa dự đoán và thực tế lưu hành.

Theo dữ liệu ban đầu từ Nam bán cầu, vaccine cúm giúp giảm khoảng một nửa số ca khám ngoại trú và nhập viện do cúm trong giai đoạn từ tháng 3 đến tháng 9/2025. Trong đó, 21% bệnh nhân có triệu chứng giống cúm và 16% bệnh nhân mắc hội chứng hô hấp cấp nặng (gây khó thở, cần điều trị nội trú) đã được tiêm phòng trước đó.

Thành phần vaccine phòng bệnh cúm 2025-2026 ở Bắc bán cầu giống với loại được sử dụng tại Nam bán cầu trong năm nay. Các chuyên gia nhận định hiệu quả bảo vệ có thể tương đương, nếu các chủng virus lưu hành không thay đổi đáng kể.

Theo khuyến nghị, các cơ quan y tế nên ưu tiên tiêm phòng cúm cho toàn bộ người dân đủ điều kiện từ 6 tháng tuổi trở lên, nhằm giảm tỷ lệ mắc bệnh trong mùa cúm sắp tới.

 

Hiện các ca cúm mùa tại Hà Nội đang có xu hướng gia tăng, do sự thay đổi đột ngột của thời tiết có thể ảnh hưởng trực tiếp đến hệ miễn dịch. Theo ghi nhận tại Bệnh viện Nhi Hà Nội, trong giai đoạn mưa bão và giao mùa từ tháng 9 đến tháng 12 hằng năm, mỗi ngày bệnh viện có từ 7-10 bệnh nhi mắc cúm A được tiếp nhận và điều trị.

Việt Nam nằm trong khu vực nhiệt đới gió mùa thuộc Bắc bán cầu. Do đó người dân nên tiêm vaccine cúm mỗi năm một lần để được bảo vệ suốt mùa Đông Xuân.

Khi xuất hiện triệu chứng như ho, sốt, khó thở, cần đi khám sớm, tuyệt đối không tự ý mua thuốc hay sử dụng kháng sinh bừa bãi.

Các chủng virus cúm ghi nhận ở Nam bán cầu đều đã có vaccine dự phòng. Đơn cử là vaccine cúm tứ giá phòng được 4 chủng virus cúm gồm: Cúm A (H1N1, H3N2), cúm B (Yamagata, Victoria). Vaccine này hiện có tại các trung tâm tiêm chủng uy tín trên toàn quốc.

 

Virus cúm gia cầm hội đủ điều kiện gây ra một đại dịch mới

Podcast: Bị cúm khi thời tiết giao mùa nên ăn gì chóng khỏi bệnh?

5 sai lầm thường gặp khiến bệnh cúm lâu khỏi

TP.HCM: Một bé gái bị viêm não hiếm gặp do nhiễm cúm gia cầm H5N1