"Chết trẻ" vì thuốc giảm đau fentanyl

Fentanyl mạnh gấp 50 lần heroin, là mối đe dọa nguy hiểm

"Thuốc giả" đầu độc giới trẻ Mỹ

Năm 2022, Cơ quan Phòng, chống Ma túy của Mỹ (DEA) thông báo đã thu giữ lượng kỷ lục thuốc giảm đau fentanyl với hơn 50 triệu viên thuốc kê đơn giả có chứa fentanyl và khoảng 4.000kg bột fentanyl.

Fentanyl là thuốc giảm đau mạnh thuộc nhóm opioid, tác động rất nhanh trong cơ thể người, gây ngưng thở nhanh hơn các loại ma tuý khác, vì thế nguy cơ tử vong do dùng thuốc quá liều cũng cao hơn. Các loại thuốc giảm đau opioid tổng hợp cũng là nguyên nhân hàng đầu dẫn tới các ca tử vong do quá liều thuốc tại Mỹ, đặc biệt với trẻ vị thành niên và người dưới 19 tuổi.

Đặc biệt, thanh thiếu niên tại Mỹ có thể dễ dàng tiếp cận với fentanyl được ngụy trang dưới dạng các loại thuốc kê đơn giả có dược lực yếu hơn. DEA nhấn mạnh fentanyl có tính gây nghiện mạnh gấp 50 lần so với heroin, mạnh gấp 100 lần morphine. Chỉ cần 2mg fentanyl, một lượng nhỏ bằng đầu bút chì, là có thể gây chết người.

Theo BS Leana Wen – chuyên gia phân tích y tế của CNN, đồng thời là giáo sư tại Viện Y học Cộng đồng Milken, Đại học George Washington, fentanyl (dạng tiêm, viên ngậm và miếng dán) vốn được chỉ định để giảm đau trong và sau phẫu thuật, với những chấn thương nghiêm trọng, đặc biệt với người bệnh ung thư.

Tuy nhiên, một lượng lớn fentanyl trên thị trường được sản xuất tại các phòng thí nghiệm trái phép. Với giá thành rẻ, đây là mặt hàng "ma túy mới", thường được pha trộn cùng các chất gây nghiện khác như heroin, cocaine hay methamphetamine.

Ngoài fentanyl, một loại thuốc gây mê thú y tên xylazine cũng thường được kết hợp cùng thuốc giảm đau. Xylazine không được phê duyệt sử dụng trên người, nhưng chúng len lỏi khắp ngóc ngách với tên gọi "ma túy xác sống". Các bậc phụ huynh tại Mỹ được khuyến cáo tìm hiểu kỹ về nguy cơ trẻ tiếp xúc với thuốc giả chứa fentanyl, xylazine để tránh các sự cố đáng tiếc.

Chủ động phòng ngừa và giảm phụ thuộc vào fentanyl

Theo BS Wen, naloxone là thuốc dùng để điều trị quá liều opioid, hạn chế tối đa nguy cơ tử vong cho người bệnh. Naloxone có 2 dạng được Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm chấp thuận là thuốc tiêm và thuốc xịt mũi. Bà khuyến cáo, bất cứ ai đang sử dụng hoặc có người thân dùng thuốc giảm đau opioid, dù là thuốc được kê đơn, cũng nên chuẩn bị naloxone mang theo người.

Các triệu chứng bị quá liều fentanyl gồm: Khó thở, thở nông và chậm; Lẫn lộn; Ngất xỉu; Da bị lạnh và nhớp dính và thân nhiệt thấp; Da và móng tay bị tím tái vì thiếu oxy; Hôn mê và tử vong. Dùng naloxone ngay nếu bạn đã được hướng dẫn cách sử dụng. Đồng thời, nhanh chóng gọi cấp cứu để nhận được các chỉ dẫn y tế và can thiệp kịp thời.

Về cách nhận biết thuốc giả có chứa fentanyl, BS Wen cho rằng không thể nào phân biệt bằng mắt thường. Đôi khi, các loại thuốc giả được đựng trong bao bì bất thường, hình dạng lạ, có màu hoặc ký hiệu đánh dấu. Nhưng đa số các trường hợp chúng có ngoại hình giống hệt thuốc thật. Que thử fentanyl có thể phát hiện được hợp chất này trong viên thuốc, nhưng để đánh giá chất lượng của cả lọ thuốc thì rất khó.

Các bậc phụ huynh cần sớm dạy cho trẻ tác hại của fentanyl; Tuyệt đối không sử dụng thức ăn, dược phẩm từ những người cung cấp trái phép hoặc không uy tín. Theo hướng dẫn của cơ quan y tế bang New South Wales (Australia), những miếng dán fentanyl đã dùng qua vẫn có thể chứa một lượng lớn thuốc chưa được hấp thu sau khi đã được gỡ ra, vì thế cả những miếng dán mới lẫn đã sử dụng đều có thể nguy hiểm đối với trẻ em và người lớn.

Hãy bảo đảm là bạn xếp các miếng dán đã dùng rồi làm đôi với hai mặt dính lại với nhau để tránh những tiếp xúc không cố ý vào da. Rửa tay bằng xà bông và nước sau khi đem vứt bỏ các miếng dán fentanyl.

Tất cả các thuốc men không còn cần dùng đến hay hết hạn sử dụng kể cả các miếng dán fentanyl đã dùng rồi đều phải được mang trả lại cho một nhà thuốc tây cộng đồng để được hủy bỏ một cách an toàn.

Giữ các miếng dán tránh xa trẻ em và không để các em nhìn thấy bạn dán miếng thuốc dán hay gọi chúng là các miếng dán hình, xăm mình hay băng cá nhân.

 

Nguy cơ ngộ độc thuốc do quá liều ở người cao tuổi

Dấu hiệu trẻ bị ngộ độc thuốc và các nguyên tắc sơ cứu cần phải biết

Gen Z ngán ngẩm với rượu bia, ma túy và tình dục

Cảnh báo tình trạng ma túy “ngụy trang” trong thực phẩm