Thiên nhiên dạy con người vượt qua trầm cảm theo mùa

Tiếp xúc với thiên nhiên giúp cải thiện tâm trạng, đẩy lùi trầm cảm vào mùa Đông

Thiên nhiên giúp đẩy lùi trầm cảm theo mùa

Khi ngày ngắn dần, nhiều người bắt đầu cảm thấy mệt mỏi, lo âu và tâm trạng sa sút. Đây là biểu hiện thường gặp do trầm cảm theo mùa, hay rối loạn cảm xúc theo mùa (SAD). Dạng trầm cảm này có tính chu kỳ, thường bắt đầu vào mùa Thu và kéo dài hết mùa Đông. 

Hội chứng SAD lần đầu được các chuyên gia sức khỏe tâm thần xác định vào năm 1984, nhưng thực tế, nhiều người đã cảm nhận được tình trạng này từ lâu dù chưa gọi tên được.

Trời lạnh khiến chúng ta chỉ muốn vùi mình trong chăn ấm. Dù có vẻ ngược đời, việc bước ra ngoài trời lại là cách hiệu quả giúp kiểm soát lo âu và trầm cảm theo mùa. Đó là kinh nghiệm mà nhà văn người Anh Helen Moat đúc kết trong hành trình du ký của mình.

Sinh ra tại Bắc Ireland (Vương quốc Anh), nhà văn Helen Moat lớn lên cùng những chuyến khám phá khắp hòn đảo và tinh thần xê dịch dường như đã ăn sâu trong máu. Bà là tác giả của hai cuốn du ký kể về chuyến đi xuyên châu Âu đến Istanbul (Thổ Nhĩ Kỳ) trên chiếc xe đạp cổ. Bà cũng là cây viết chuyên về du lịch cộng tác với nhiều tờ báo và tạp chí quốc gia.

Khoa học chứng minh tiếp xúc với ánh sáng tự nhiên sẽ giúp tăng nồng độ serotonin và melatonin, cải thiện tâm trạng và giấc ngủ. Các hoạt động thể chất như đi bộ hoặc đạp xe giữa thiên nhiên góp phần nâng cao sức khỏe tinh thần và cảm giác hạnh phúc.

Ngắm thiên nhiên ở Phần Lan

Trong một chuyến đi đến Lapland ở cực Bắc của Phần Lan, khi đang trải qua hội chứng SAD, nhà văn Moat nhận thấy một điều lạ lùng: Dù đang sống trong những “đêm vùng cực”, tinh thần của bà trở nên phấn chấn và đầy sức sống. Vậy tại sao những tháng mùa Đông u ám ở quê nhà lại khiến tâm trạng bà suy sụp?

Nằm trọn trong Vòng Cực Bắc, Lapland vào mùa Đông có thời tiết lạnh âm độ, ánh hoàng hôn hoặc bóng đêm mênh mông. Nhưng có một điều nghịch lý là hội chứng SAD hầu như không tồn tại ở đây. Người dân giải thích rằng tuyết phản chiếu ánh sáng, giúp họ thích nghi dễ dàng hơn với mùa Đông ở vùng cực. Họ vẫn duy trì lối sống gần gũi với thiên nhiên, ra ngoài mỗi ngày ngay cả trong ngày ít ánh sáng nhất trong năm.

Quả thật, nhà văn nhận thấy trẻ em vẫn đi học giữa trời tuyết bằng xe đạp bánh to, còn người dân thì câu cá, trượt tuyết băng đồng sau khi trời tối. Bà cũng dành phần lớn thời gian ở ngoài trời, ngắm bầu trời Bắc Cực lấp lánh và bừng sáng bởi những cơn mưa sao băng.

Đắm mình trong khu rừng ở Nhật Bản

Khi đến Nhật Bản, nhà văn Moat cũng phát hiện rằng tương tự Lapland, xứ sở hoa anh đào cũng có mùa Đông khắc nghiệt. Dù vậy lại có rất ít trường hợp mắc hội chứng SAD.

Trong chuyến đi ấy, bà khám phá một nền văn hóa tôn vinh mùa Đông qua các lễ hội ánh sáng và tuyết. Mùa Đông cũng được coi trọng không kém ba mùa còn lại, thể hiện qua tinh thần bốn mùa có trong nghệ thuật và văn học Nhật Bản. Ở một đất nước mà động đất, sóng thần có thể cuốn đi mọi thứ trong chớp mắt, người Nhật nuôi dưỡng sự tôn trọng sâu sắc với thiên nhiên, chấp nhận tính ngắn ngủi, tuần hoàn của đời sống và các mùa trong năm.

Cũng trong hành trình này, nhà văn Moat biết đến khái niệm "shinrin-yoku", nghĩa đen là “tắm rừng”. Đây là chương trình sức khỏe cộng đồng được chính phủ Nhật Bản khởi xướng từ thập niên 1980, sau khi nhiều nghiên cứu cho thấy dành thời gian thong thả giữa thiên nhiên mang lại vô số lợi ích cho thể chất và tinh thần.

Bà nhận ra mình chẳng cần phải đến tận chân núi Phú Sĩ mới cảm nhận được điều đó. Ngay ở nước Anh cũng có vô vàn khu rừng nhỏ, yên tĩnh và gần khu dân cư. Khi đi dạo trong rừng cùng bạn bè, tất cả các giác quan được đánh thức bởi tiếng nước róc rách, mùi lá thông thoảng qua gió, lá khô lạo xạo dưới chân. Dần dần, “nỗi buồn mùa đông” bắt đầu tan biến.

Học cách tận hưởng mùa Đông

Vậy làm sao để thoát khỏi “nỗi buồn mùa Đông” theo cách của người Phần Lan hay người Nhật? Câu trả lời là ta cần hiểu rằng các mùa luôn chuyển tiếp, mỗi mùa đều chuẩn bị cho mùa kế tiếp.  

Khi trở về quê nhà, sau những chuyến đi dạo trong rừng, nhà văn Moat nhận ra cây cối cũng chậm lại trong mùa Đông. Với con người, mùa Đông cũng nên là thời điểm để nghỉ ngơi, chữa lành và tái tạo năng lượng qua những bước đi chậm rãi giữa thiên nhiên.  

Những chuyến đi ấy đã giúp bà nhận ra một điều tưởng đơn giản nhưng sâu sắc: “Nếu không có bóng tối, con người sẽ chẳng thể cảm nhận được ánh sáng”. Chỉ khi bước ra ngoài trong những ngày Đông lạnh giá, dám đón nhận thiên nhiên khắc nghiệt, ta mới thật sự cảm nhận được vẻ đẹp và sức sống của mùa Xuân. 

 

10 điểm nghỉ dưỡng hòa mình với thiên nhiên Việt Nam

Giúp trẻ khám phá thiên nhiên theo tính cách riêng

2 ngày hòa mình vào thiên nhiên tại Hữu Lũng, Lạng Sơn

Trở về với thiên nhiên, chữa lành tâm hồn bằng quy tắc 20-5-3