Xét nghiệm nước tiểu mới giúp phát hiện sớm ung thư tuyến tiền liệt

Trước đây để phát hiện ung thư tuyến tiền liệt đều thông qua xét nghiệp PSA (xét nghiệm máu).

Bước tiến trong chẩn đoán không xâm lấn

Nhóm nghiên cứu thuộc Trung tâm Ung thư Johns Hopkins Kimmel, Bệnh viện Nhi Johns Hopkins (Mỹ) và các cộng sự khác đã phân tích mẫu nước tiểu của bệnh nhân ung thư tuyến tiền liệt trước và sau phẫu thuật cắt bỏ tuyến tiền liệt, cũng như từ những người khỏe mạnh. Kết quả giúp họ xác định 3 dấu ấn sinh học quan trọng: TTC3, H4C5 và EPCAM xuất hiện ở bệnh nhân trước phẫu thuật nhưng gần như biến mất sau khi tuyến tiền liệt được loại bỏ, chứng minh chúng có nguồn gốc từ cơ quan này.

Khi thử nghiệm bảng 3 dấu ấn sinh học, xét nghiệm phát hiện chính xác ung thư tuyến tiền liệt trong 91% trường hợp và loại trừ chính xác bệnh ở 84% trường hợp. Đặc biệt, bảng xét nghiệm này cho thấy khả năng phân biệt ung thư với phì đại tuyến tiền liệt lành tính (BPH) tốt hơn xét nghiệm PCA3 vốn được dùng trước đây.

Vượt qua giới hạn của xét nghiệm PSA

Ung thư tuyến tiền liệt là nguyên nhân tử vong hàng đầu ở nam giới. Hiện nay, phương pháp sàng lọc phổ biến nhất là đo nồng độ kháng nguyên đặc hiệu tuyến tiền liệt (PSA) trong máu. Mức PSA trên 4,0 ng/ml thường dẫn đến chỉ định sinh thiết để xác định có ung thư hay không.

Tuy nhiên, xét nghiệm PSA không hoàn toàn đặc hiệu. Nhiều người phải trải qua sinh thiết dù kết quả cuối cùng âm tính, làm tăng nguy cơ biến chứng và gây lo lắng không cần thiết. Ngược lại, một số bệnh nhân có ung thư nhưng PSA vẫn ở mức bình thường, dẫn đến chẩn đoán chậm trễ. Theo TS. Ranjan Perera, Giám đốc Trung tâm Sinh học RNA tại Bệnh viện Nhi Johns Hopkins, xét nghiệm mới này có thể khắc phục những hạn chế trên bằng cách phát hiện bệnh ngay cả ở những người có PSA âm tính.

Cơ chế phát hiện bệnh

Các nhà khoa học đã thu thập và phân tích tổng cộng gần 1.400 mẫu nước tiểu trong suốt quá trình nghiên cứu, sử dụng các kỹ thuật giải trình tự cần thiết để đo biểu hiện gene. Trong số 815 gene đặc hiệu tuyến tiền liệt được phát hiện ban đầu, nhóm nghiên cứu sàng lọc dần và chọn ra 3 gene có độ nhạy và độ đặc hiệu cao nhất. Trong đó:

- TTC3 tham gia vào quá trình phân chia tế bào không đối xứng – một đặc điểm quan trọng của tế bào ung thư.

- H4C5 điều chỉnh cấu trúc chromatin, ảnh hưởng đến cách DNA được cuộn gọn và biểu hiện gene.

- EPCAM là một protein kết dính tế bào biểu mô, thường được biểu hiện quá mức trong nhiều loại ung thư.

Sự kết hợp của 3 “chỉ điểm” này giúp nâng độ chính xác chẩn đoán lên đến gần 86% ngay cả trong các trường hợp PSA bình thường.

Theo GS.TS Christian Pavlovich, chuyên gia Ung thư Tiết niệu tại Đại học Johns Hopkins, việc xét nghiệm chỉ bằng mẫu nước tiểu là “dễ dàng tại phòng khám” và có thể trở thành một công cụ sàng lọc hữu ích, bổ sung cho xét nghiệm PSA truyền thống. Điều này giúp giảm số lượng sinh thiết không cần thiết, đồng thời tập trung điều trị cho những bệnh nhân thực sự có nguy cơ cao.

Ngoài khả năng chẩn đoán, bảng chỉ điểm sinh học mới còn có tiềm năng đóng vai trò “nền tảng” cho các xét nghiệm trong phòng thí nghiệm, mở ra hướng phát triển các công cụ sàng lọc tinh gọn hơn trong tương lai.

Dù cần thêm nghiên cứu trước khi áp dụng rộng rãi, nhưng kết quả ban đầu mang lại nhiều hy vọng. Xét nghiệm nước tiểu này có thể giúp phát hiện ung thư ở giai đoạn sớm, giảm bớt nỗi lo sinh thiết cho bệnh nhân, đồng thời tránh tình trạng điều trị quá mức đối với những khối u phát triển chậm.

 

Thực phẩm tốt cho người bệnh Ung thư tuyến tiền liệt

Liệu pháp trúng đích trong điều trị Ung thư vú và Ung thư tuyến tiền liệt

Ung thư tuyến tiền liệt sống được bao lâu?

Nga đăng ký loại thuốc mới điều trị Ung thư tuyến tiền liệt di căn xương