AI không chỉ là công cụ sản xuất báo chí

Phiên thảo luận trong khuôn khổ Diễn đàn Báo chí toàn quốc - Ảnh: Hiệp Nguyễn/Sức khỏe+

Trong bối cảnh thông tin phát triển nhanh, nhu cầu cá nhân hóa ngày càng cao, AI đang được kỳ vọng là công cụ đột phá, giúp các cơ quan báo chí tăng tốc chuyển đổi số, nâng cao chất lượng nội dung và giữ chân độc giả. Tuy nhiên, việc ứng dụng AI ở Việt Nam vẫn còn gặp nhiều thách thức, đặc biệt khi thiếu một tầm nhìn dài hạn và kế hoạch triển khai đồng bộ.

Tư duy lại chiến lược, làm chủ công nghệ để tiến xa

Tại Diễn đàn Báo chí toàn quốc 2025, phiên thảo luận về “Trí tuệ nhân tạo và chiến lược chuyển đổi số của các tòa soạn báo chí Việt Nam” đã thu hút sự quan tâm đặc biệt từ giới chuyên môn và các nhà quản lý. Ông Đào Trung Thành, Phó Viện trưởng Viện Blockchain và Trí tuệ nhân tạo (ABAII), mở đầu bằng việc trình chiếu các video do AI tạo ra từ nguồn dữ liệu đã kiểm chứng. Theo ông, khi được sử dụng đúng cách, AI không chỉ tiết kiệm thời gian mà còn tạo ra các sản phẩm báo chí sinh động, chất lượng và chính xác.

Tuy nhiên, khảo sát do Viện Nghiên cứu Chính sách và Phát triển Truyền thông (IPS) phối hợp với Hội Nhà báo Việt Nam và Hội Truyền thông số Việt Nam cho thấy thực trạng còn khá dè dặt. Dù tỷ lệ các cơ quan báo chí đã và đang ứng dụng AI tăng hơn gấp đôi so với năm 2023, đạt hơn 60% vào năm 2024, nhưng phần lớn chỉ dừng lại ở các tác vụ kỹ thuật như chỉnh sửa tiêu đề, tóm tắt, biên tập, dịch thuật, tạo hình ảnh và video. Việc khai thác AI vào các hoạt động chuyên sâu hơn như phân tích hành vi độc giả, xây dựng chiến lược nội dung hay cá nhân hóa trải nghiệm vẫn còn rất hạn chế.

Ông Nguyễn Quang Đồng, Viện trưởng IPS, chỉ rõ 3 điểm nghẽn chính: đặt sai trọng tâm khi chỉ coi AI là công cụ sản xuất thay vì nền tảng chiến lược cho mô hình kinh doanh; thiếu vắng một chiến lược tổng thể và chính sách nội bộ rõ ràng; cuối cùng là hạn chế về nguồn lực, cả về tài chính lẫn nhân sự có kỹ năng về công nghệ và phân tích dữ liệu. Ông dẫn ví dụ từ tờ The Globe and Mail (Canada), nơi AI được dùng để đánh giá giá trị nội dung, tối ưu hệ thống thu phí và cá nhân hóa trải nghiệm, từ đó giúp tăng doanh thu và độ tiếp cận độc giả.

Làm chủ "hệ sinh thái" AI

Để tránh lệ thuộc vào AI tạo sinh từ bên ngoài, một số tòa soạn tại Việt Nam đã chủ động phát triển hệ thống riêng. Ông Đào Quang Bính, Tổng Thư ký tòa soạn Tạp chí Kinh tế Việt Nam - VnEconomy, chia sẻ kinh nghiệm xây dựng hệ thống AI nội bộ, tích hợp vào nền tảng CMS thế hệ mới của đơn vị mình. Với đặc thù song ngữ, toàn bộ dữ liệu huấn luyện AI tại VnEconomy đều được kiểm chứng kỹ lưỡng nhằm đảm bảo tính đồng nhất trong giọng văn, lập trường tòa soạn và giảm thiểu rủi ro tin giả.

Ở chiều ngược lại, AI cũng tiềm ẩn nguy cơ lan truyền thông tin sai lệch. Ông Đinh Toàn Thắng, Chủ tịch Công ty DIBIZ, cảnh báo về sự gia tăng của các loại thông tin có chủ đích sai lệch, từ mạo danh tổ chức từ thiện đến xuyên tạc chính trị. Theo ông, để bảo vệ người dùng và dư luận xã hội, các cơ quan báo chí cần xây dựng “hệ miễn dịch truyền thông”, kết hợp công nghệ kiểm chứng bằng AI với các công cụ như Google Fact-Check, đồng thời mở rộng kiểm chứng cho cả hình ảnh, âm thanh và video.

AI mang lại tiềm năng lớn cho báo chí, nhưng nếu không có định hướng chiến lược phù hợp, các cơ quan truyền thông rất dễ bỏ lỡ cơ hội tái cấu trúc hoạt động và phát triển bền vững. Việc đầu tư nghiêm túc vào công nghệ, nhân lực và xây dựng hệ sinh thái AI có kiểm soát không chỉ giúp báo chí đổi mới sáng tạo mà còn củng cố niềm tin công chúng vào tính xác thực, đạo đức nghề nghiệp trong thời đại số.

 

Hội Báo toàn quốc 2025: Tiếp nối một thế kỷ vẻ vang

Hội Báo toàn quốc năm 2025 có gì?

Nâng cao vị thế của nữ giới trong công tác điều hành cơ quan báo chí

Ai bảo làm báo là… sướng?