Biến cảm giác bực bội thành động lực phát triển

Kiểm soát tốt cảm giác bực bội giúp bạn phát triển bản thân

Bạn chờ đợi hàng tiếng ở phòng khám nhưng vẫn chưa đến lượt. Bạn tập luyện chăm chỉ suốt nhiều tuần nhưng cân nặng không thay đổi. Bạn chuẩn bị gửi email quan trọng thì kết nối internet lại mất tín hiệu. Những tình huống này không quá nghiêm trọng, nhưng cũng đủ khiến bạn khó chịu.

Khi gặp phải sự cản trở, não bộ sẽ phản ứng giống như khi đối diện với nguy hiểm. Hạch hạnh nhân (amygdala, trung tâm xử lý cảm xúc) ngay lập tức phát tín hiệu kích hoạt cơ chế phản ứng nhanh, khiến cơ thể tiết ra cortisol - loại hormone gây căng thẳng. Đồng thời, lượng dopamine (chất dẫn truyền thần kinh tạo cảm giác hài lòng và thúc đẩy động lực) giảm xuống. Người trong trạng thái này dễ mất kiên nhẫn, chán nản, không còn hứng thú để tiếp tục công việc. Cùng lúc, vỏ não trước trán (prefrontal cortex, khu vực kiểm soát hành vi và suy nghĩ ) cũng hoạt động kém hiệu quả, dẫn đến những phản ứng nóng nảy, lời nói thiếu cân nhắc hoặc quyết định sai lầm.

Nếu tình trạng này lặp lại thường xuyên và không được kiểm soát, hậu quả có thể là mất ngủ, suy giảm miễn dịch, mệt mỏi và kiệt sức.

Bực bội - không chỉ là cảm giác tiêu cực

TS. Ayelet Fishbach, giảng viên tại Đại học Chicago (Mỹ), cho rằng bực bội khác với tức giận hay căng thẳng. Nếu tức giận thường hướng về người khác và căng thẳng là kết quả của áp lực quá lớn; thì bực bội xuất hiện khi ta gặp trở ngại trong quá trình thực hiện một mục tiêu. Nói cách khác, cảm giác này không cản bước bạn. Nó thể hiện rằng bạn đang thật sự quan tâm, có kỳ vọng và chưa đạt được điều mong muốn. Cảm xúc đó thúc đẩy bạn tự hỏi liệu cách mình đang làm có đúng không, có cần thay đổi gì không.

Theo GS. Helena González-Gómez, giảng viên tại Trường Kinh doanh NEOMA (Pháp), cảm giác này có thể đánh thức khả năng sáng tạo. Khi bị “kẹt” trong một tình huống, sự khó chịu khiến bạn không chấp nhận dậm chân tại chỗ. Nó buộc bạn nghĩ khác đi, thử phương pháp khác, cải tiến hoặc thay đổi toàn bộ hướng đi.

Ví dụ, một lập trình viên gặp trục trặc với phần mềm đang viết. Sau nhiều lần thử cách này cách khác mà vẫn không xử lý được lỗi, cảm giác bực bội khiến họ dừng lại và viết lại toàn bộ phần chương trình theo hướng đơn giản hơn. Giải pháp mới không xuất phát từ sự thoải mái, mà chính từ cảm giác khó chịu khi mọi thứ không đi đúng hướng.

Làm thế nào để biến bực bội thành động lực phát triển?

Trước hết, đừng cố gắng trốn tránh. Bực bội là cảm xúc bình thường trong quá trình học hỏi và phát triển. Không ai thành công mà chưa từng thất vọng hay nản chí.

Tiếp theo, hãy học cách nhận diện cảm xúc. Bực bội cho thấy bạn đang thực sự muốn đạt được điều gì đó. Nếu biết phân tích đúng, nó sẽ giúp bạn đánh giá lại cách làm, thay đổi phương pháp hoặc mở ra hướng đi khác.

Khi cảm xúc có nguy cơ mất kiểm soát, hãy cho bản thân thời gian để bình tĩnh. Bạn có thể tạm dừng công việc, hít thở sâu, đi dạo hoặc làm điều gì thư giãn nhẹ nhàng để lấy lại cân bằng. Nhờ đó, bạn sẽ hiểu rõ vấn đề hơn.

Việc chia sẻ với người đáng tin cậy cũng rất hữu ích. Đôi khi, chỉ cần nói ra là bạn đã có thể tự tìm được giải pháp. Góc nhìn từ người khác cũng giúp bạn phát hiện ra điều mình chưa thấy.

Ngoài ra, bạn có thể giúp người khác vượt qua cảm giác bực bội của họ. Điều này không chỉ mang lại sự bình tĩnh và thoải mái cho đối phương mà còn có lợi cho chính bạn. Khi đưa ra lời khích lệ hay sự thấu hiểu đúng lúc, bạn vừa hỗ trợ người kia giải tỏa căng thẳng, vừa rèn luyện khả năng kiểm soát cảm xúc của bản thân. Nhờ đó, bạn trở nên kiên nhẫn hơn, hiểu rõ mình hơn và xây dựng được những mối quan hệ tích cực, bền vững hơn.

 

"Chiến lược” tự điều chỉnh cảm xúc, hành vi

Mối liên hệ giữa protein và sức khỏe tinh thần

Bổ sung men vi sinh giúp cải thiện sức khoẻ tinh thần

Infographic: Ăn uống thế nào để cải thiện sức khỏe tinh thần?