Tâm thần kinh

Trầm cảm làm tăng nguy cơ mất trí nhớ?

SUCKHOE+ | Mới đây, một nghiên cứu theo dõi kéo dài hơn hai thập kỷ đã cho thấy không phải mọi triệu chứng trầm cảm đều có mức độ ảnh hưởng giống nhau tới sức khỏe não bộ. Trong đó, một số biểu hiện trầm cảm thường bị xem là hệ quả bình thường của tuổi trung niên lại có thể liên quan đến nguy cơ sa sút trí tuệ nhiều năm sau đó.

23/12/2025 09:51

Trầm cảm không chỉ gây ra những khó khăn về mặt tâm lý tức thời mà còn là một yếu tố nguy cơ nghiêm trọng đối với sức khỏe não bộ về lâu dài

Ngồi càng nhiều, nguy cơ teo não càng cao ?

Cách nhận biết bệnh mất trí ở mèo già

Xét nghiệm máu giúp dự đoán nguy cơ mất trí nhớ?

Bác sĩ chia sẻ 4 cách giảm nguy cơ mất trí nhớ

Trầm cảm ở tuổi trung niên làm tăng nguy cơ sa sút trí tuệ

Cụ thể, một nghiên cứu quy mô lớn do các nhà khoa học tại Đại học London (Anh) thực hiện đã theo dõi gần 6.000 công chức Anh trong hơn 23 năm, đồng thời phân tích chi tiết 30 triệu chứng trầm cảm khác nhau nhằm xác định liệu có những biểu hiện cụ thể nào liên quan chặt chẽ hơn đến nguy cơ sa sút trí tuệ.

Tại thời điểm ban đầu, những người tham gia được yêu cầu hoàn thành bảng câu hỏi về 30 triệu chứng trầm cảm, cho biết họ có gặp phải các triệu chứng này trong hai tuần gần nhất hay không và mức độ thường xuyên ra sao. Sau đó, nhóm nghiên cứu sử dụng dữ liệu từ hệ thống đăng ký sức khỏe quốc gia để theo dõi các chẩn đoán sa sút trí tuệ cho tới năm 2023.

Kết quả cho thấy khoảng 10% số người tham gia được chẩn đoán mắc chứng sa sút trí tuệ trong hơn hai thập kỷ theo dõi. Sau khi điều chỉnh các yếu tố như tuổi và giới, những người được xếp vào nhóm trầm cảm (có từ năm triệu chứng trở lên) có nguy cơ mắc sa sút trí tuệ cao hơn 27% so với những người không có trầm cảm.

Theo TS. Philipp Frank, tác giả chính của nghiên cứu, không phải tất cả các trường hợp trầm cảm ở tuổi trung niên đều đi kèm nguy cơ sa sút trí tuệ cao hơn. Sự gia tăng nguy cơ này dường như tập trung vào một số triệu chứng nhất định.

6 triệu chứng trầm cảm liên quan rõ rệt đến sa sút trí tuệ

Phân tích sâu hơn cho thấy sáu triệu chứng trầm cảm có mối liên hệ đáng kể với chẩn đoán sa sút trí tuệ trong tương lai, bao gồm: mất tự tin vào bản thân; cảm giác không đủ khả năng đối mặt với vấn đề; thiếu cảm giác gắn bó và tình cảm với người khác; lo lắng, căng thẳng kéo dài; không hài lòng với cách bản thân hoàn thành công việc; và khó tập trung.

Trong số này, mất tự tin và cảm giác bất lực khi đối diện với vấn đề nổi bật nhất, khi mỗi triệu chứng đều liên quan đến mức tăng khoảng 50% nguy cơ sa sút trí tuệ. Đây là những biểu hiện thường dễ bị xem nhẹ hoặc quy cho tính cách cá nhân, nhưng có thể phản ánh những thay đổi sớm liên quan đến chức năng não bộ.

Theo nghiên cứu, lo âu kéo dài có thể làm tăng khoảng 50% nguy cơ sa sút trí tuệ trong tương lai

Không phải triệu chứng trầm cảm nào cũng dự báo suy giảm trí nhớ

Một điểm đáng chú ý là những triệu chứng trầm cảm thường gặp như tâm trạng buồn bã kéo dài hoặc rối loạn giấc ngủ lại không cho thấy mối liên hệ rõ ràng với nguy cơ sa sút trí tuệ trong nghiên cứu này. Theo các tác giả, điều đó cho thấy các biểu hiện trầm cảm khác nhau có thể phản ánh những cơ chế sinh học khác nhau trong não.

TS. Victor Henderson, Giám đốc Trung tâm Nghiên cứu Alzheimer Stanford (Mỹ), nhận định rằng kết quả tổng thể về mối liên hệ giữa trầm cảm và sa sút trí tuệ là phù hợp với các nghiên cứu trước. Tuy nhiên, việc phân tích từng triệu chứng riêng lẻ vẫn còn hạn chế, do các triệu chứng chỉ được ghi nhận trong một khoảng thời gian ngắn và không nhất thiết phản ánh tình trạng trầm cảm kéo dài.

Ngoài ra, phần lớn người tham gia nghiên cứu là nam giới da trắng, khiến khả năng áp dụng kết quả cho phụ nữ hoặc các nhóm dân số khác còn cần được kiểm chứng thêm.

Vì sao trầm cảm có thể ảnh hưởng đến não bộ?

Hiện các nhà khoa học vẫn chưa lý giải đầy đủ mối liên hệ giữa trầm cảm và sa sút trí tuệ. Tuy vậy, một số giả thuyết cho rằng trầm cảm mạn tính có thể gây tăng viêm, rối loạn hormone căng thẳng, tổn thương mạch máu não và làm giảm khả năng giúp não thích nghi và bù trừ khi bị tổn thương.

Ngược lại, những thay đổi rất sớm trong não dẫn đến sa sút trí tuệ cũng có thể biểu hiện ban đầu bằng các vấn đề tinh tế về tâm trạng, động lực hoặc khả năng tập trung, nhiều năm trước khi suy giảm trí nhớ trở nên rõ rệt.

Nhìn chung, các chuyên gia nhấn mạnh rằng người có triệu chứng trầm cảm không nên xem nhẹ tình trạng của mình. Việc tìm kiếm hỗ trợ y tế, bao gồm liệu pháp tâm lý và điều trị bằng thuốc khi cần thiết, không chỉ giúp cải thiện chất lượng sống mà còn có thể gián tiếp mang lại lợi ích lâu dài cho sức khỏe não bộ.