Đây là câu chuyện xảy ra với bản thân tôi vào tháng 9/2020, khi tôi đang giảng dạy ở Đại học Ngoại ngữ Hàn Quốc, thời điểm dịch COVID-19 rất căng thẳng.

Đợt đó tôi bị cảm giác mất ngủ độ chừng vài tháng và tôi nhớ lại câu chuyện hồi thanh niên bị mất ngủ mà ông thầy thuốc Bắc nhận định là “tâm thận bất giao”. Đêm thường khó ngủ, thiếu tập trung, dù có đi ngủ sớm cũng phải 2-3 giờ sau mới ngủ được, lại hay tiểu đêm, sáng không muốn dậy và đôi khi ngủ ngày mê mệt.

Sau hơn một tháng bị như thế tôi chợt nhận ra có lẽ giống hồi trẻ (trước đó, tôi cứ nghĩ chắc do quen giấc muộn nên sinh ra thế). Tôi nhớ hồi 20-21 tuổi, tôi bị mất ngủ hàng tháng và hay tiểu đêm, khi ngủ được thì mộng mị, mê mệt nên mẹ tôi đưa đi gặp anh Ngô là giáo viên, có ông bố là thầy thuốc nổi tiếng ở vùng quê tôi truyền nghề cho. Khi nghe tôi kể bệnh thì anh không bắt mạch mà nói luôn là tôi bị chứng “tâm thận bất giao” và cho tôi cái đơn lục vị. Anh còn nói, tôi sắp đi Cambodia, thì tìm mua lục vị hoàn Trung Quốc mà uống vì ở bên đó chắc là có, còn ở Việt Nam hồi đó 1981 do chiến tranh biên giới nên không thể có hàng Trung Quốc.

Nhớ ra chuyện này nên tôi gọi điện cho vợ tôi, định dặn qua chỗ ngõ 47 Lãn Ông, mua “lục vị hoàn xuất khẩu” gửi sang cho tôi. Hồi 2020 việc gửi hàng hóa cũng rất là khó khăn do COVID-19 nhưng tôi cũng đã tìm được đường gửi từ Việt Nam sang Hàn Quốc. Vợ tôi từng gửi mấy cân cà phê cho tôi. Nhưng nhanh thì cũng phải 10 ngày.

Nghe tôi nói, cô ấy bảo: “Anh thử tìm xem bên ấy có không, thì đỡ phải gửi”. Thế là tôi bèn gõ một dòng trên google "Có thể mua lục vị hoàn ở Seoul không?" thì hiện ngay ra bài “Seoul Yangnyeong-si, chợ thuốc Đông y lớn nhất Hàn Quốc". Trong đó có nhắc tên bài thuốc lục vị. Nếu ở Hàn Quốc mà có “lục vị” như bài báo kia nói thì tốt quá.

Sau khi kiểm tra trên bản đồ trực tuyến, thấy khu chợ thuốc Đông y lớn nhất Hàn Quốc, ở ngay gần khu chợ truyền thống Cheongyangni mà tôi hay ghé vào. Chỗ này cách nhà tôi chỉ khoảng 3 cây rưỡi. Trong bài báo có nói là có những thang thuốc như tứ vị, thập toàn đại bổ, lục vị, có sẵn luôn mà không cần kê đơn, có thể mua dùng luôn.

Theo bản đồ, tôi lấy xe đạp phóng tới, thấy đúng là có cả một khu phố là chợ “linh dược”. Khu phố ô bàn cờ, san sát các cửa hàng thuốc Bắc, những khu nhà khá thấp, một hai tầng, có lẽ nếu không có COVID-19 đây cũng là phố du lịch, cảm giác đó như là Hội An.

Thấy tôi vừa đạp vừa ngó nghiêng, có nhiều người bán chào mời rất nhiệt tình. Tôi dừng lại trước một cửa hàng 2 mặt phố, lập tức, một cụ bà chừng ngoài 70 tuổi, ra mời chào. Tôi vào thấy một ông đứng ở bàn đang đóng gói thuốc vào bao to và hai bà, một bà khoảng ngoài 70, một bà khoảng ngoài 50 tuổi. Tôi đưa cái tên bằng tiếng Trung: Lục Vị địa hoàng hoàn ra cho ông chủ và hỏi có cái này không? Ông ta bảo không có. Tôi cũng hơi thất vọng. Tôi lại hỏi ở đây có đâu có cái này không? Ông ấy bảo: “Không có, nhưng có thể làm”. Tôi hỏi “Ở đâu làm?”, Ông bảo: “Tôi làm”. Tôi lại hỏi: “Làm ở đâu?” Ông ấy chỉ “Ở kia.” Đó là cái nhà đối diện chéo bên kia đường.

Rồi ông giải thích thêm: “Thế này nha”, ông lấy từng gói thuốc và nói: Đây nha, “Chạc chạ” nha (Trạch tả, như khoai lang sát, một túi), “San ẹc” nha, nghe như Sơn dược, chính là Hoài sơn, rồi cái gì mà “…tan bi”, tiếng đầu tôi quên, nhưng luận ngay ra là đan bì (Đơn bì) vì tôi đã thuộc lòng tên sáu vị thuốc này: Thục địa, Hoài sơn, Đơn bì, Bạch linh, Trạch tả, Sơn thù nhục (tôi lại từng có thời đi buôn thuốc Bắc khi 21 tuổi ). Tóm lại, ông ấy đã lấy ra 6 hộp/bao bóng đựng 6 vị thuốc của thang lục vị, mà tôi xem cũng nhận ra hết 6 vị, nhất là thục địa và hoài sơn, trạch tả. Ông ấy bảo mua những vị này rồi bên nhà kia sẽ hoàn.

Tôi chỉ vào chữ Hán “hoàn” và hỏi “ông làm được à?“. Ông ta bảo được, rồi chỉ ngay tủ thuốc sau lưng có rất nhiều gói lọ đựng thuốc hoàn trông như hạt tiêu chưa xay, rồi cầm điện thoại, gọi. Chừng 1 phút sau thấy một anh dáng thấp thấp, đậm người, quãng 45 tuổi, từ bên nhà đối diện chéo chạy sang. Hai người nói với nhau thì tôi không hiểu nhưng tôi đoán nội dung là cần hoàn thuốc.

Ông chủ hỏi tôi mua thuốc Trung Quốc hay thuốc Hàn Quốc? Tôi hỏi lại: “Thuốc Trung Quốc tốt hơn hay thuốc Hàn Quốc tốt hơn?” Ông chủ bảo: “Tôi không biết.” Tôi hỏi giá cả. Ông chủ viết ra trên giấy giá của từng vị, một bên là vị thuốc nhập khẩu từ Trung Quốc, một bên là vị thuốc sản xuất từ Hàn Quốc. Thế là rõ: thuốc Hàn Quốc đắt hơn gấp đôi thuốc Trung Quốc. Tôi quyết định mua thuốc Hàn Quốc, đắt hơn chắc tốt hơn. Tính toán xong, tôi trả tiền luôn, ông chủ hẹn ngày mai 12 giờ đến lấy. Thế là tôi về, trên đường còn đạp xe một vòng nữa và dùng cái giấy có chữ lục vị địa hoàng hoàn bằng tiếng Hàn ông chủ viết cho, vào 4-5 cửa hàng to to để hỏi, nhưng đều không có, tuy nhiên cũng có một bà ở một cửa hàng bảo cái ấy thì phải làm, kiểu như là chỗ mà tôi đã đặt làm.

Sáng tiếp theo là thứ bảy, tôi dậy khá muộn vì đêm vẫn khó ngủ và mơ toàn gặp nước, kiểu như bơi trong sông, hay kiểu cứu trẻ con suýt chết đuối. Tôi hiểu là theo Đông y thì thận bắt đầu yếu, nhưng khám Tây y thì sẽ không vấn đề. Tôi nhớ hồi năm 1981, tôi đi châm cứu ở một bác trên phố Lê Thánh Tôn Hà Nội, nghe bác ấy nói với những người ngồi chờ ở đó: "Thận là nguyên soái của sức khỏe. Những người mà yếu thận thì ngủ mơ toàn thấy nước, thấy toàn bơi lội, ngụp lặn"... Hay thế, mấy hôm đó đúng tôi bị thế.

Khi đến lấy thuốc, tôi kinh ngạc là nhiều quá. Phải đến cân rưỡi thuốc hoàn, trông như hạt tiêu chưa xay. Nếu bỏ lọ như “lục vị xuất khẩu” chắc phải 40-50 lọ. Ông chủ cửa hàng bảo tôi một ngày uống 2 hoặc 3 lần, mỗi lần khoảng một thìa, và ông ấy nhúm một góc bao bì bảo khoảng như thế này. Tôi hiểu, cái thuốc hoàn này, liều lượng cũng tương đối thôi.

Về đến nhà, tôi lấy ngay một nắm uống lúc 4 giờ, rồi đến 7 giờ tôi làm một ngụm nữa, và 11 giờ đêm lại uống 1 ngụm nữa. Kết quả là tối thứ bảy đó, ngủ mơ ít hơn, nhưng 1 rưỡi mới đi nằm, sau 15 phút đã ngủ được. Mặc dù đêm ngủ không đến 6 tiếng nhưng 7 giờ sáng là tỉnh dậy và không uể oải, muốn ngủ tiếp như cả tháng trước đó. Tôi nghĩ là thuốc ngấm ngay. Tinh thần sảng khoái. Có lẽ hôm đó là lần đầu tiên tôi dậy sớm lúc 7 giờ sáng kể từ khi sang Hàn từ đầu tháng 3 năm 2020. Tôi phải kêu lên: Cảm ơn lục vị (lục vị địa hoàng hoàn). Tiếng Hàn là: “yung bi chi khoang khoan”.

Tôi nhớ có một bài báo trên báo Sức khỏe và Đời sống của Bộ Y tế, có trích câu của Hải Thượng Lãn Ông nói về thuốc Lục vị và Bát vị như sau: “Tôi kinh nghiệm chữa bệnh đã lâu, biết rằng sự thần diệu của cổ phương không bài nào bằng các bài Lục, Bát vị, thật là thuốc thánh để bảo vệ sinh mạng, nếu mà hiểu sâu được ý nghĩa gặp từng loại bệnh mà suy rộng ra thì càng dùng thấy càng hay, đem chữa bệnh nào mà chẳng được”.