Góc nhìn quản lý

Mối nguy sức khỏe từ gian lận thương mại trong lĩnh vực thực phẩm (P2)

SUCKHOE+ | Gian lận thương mại trong chế biến, sản xuất thực phẩm ngày càng tinh vi. Trước tình hình đó, hệ thống quản lý an toàn thực phẩm cần phải chuyển từ ứng phó thụ động sang giám sát chủ động.

11/12/2025 11:18

Các vụ gian lận thương mại trong lĩnh vực thực phẩm luôn hiện hữu trong thị trường nội địa

Salmonella - Thách thức trong kiểm soát an toàn thực phẩm

Khởi tố, bắt tạm giam nguyên Phó Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm

Mối nguy sức khỏe từ gian lận thương mại trong lĩnh vực thực phẩm (P1)

Thu hồi 8 sản phẩm mỹ phẩm do vi phạm về công thức, hồ sơ pháp lý

Trong phần 1, chúng ta đã bàn luận về những rủi ro an toàn thực phẩm liên quan đến gian lận thương mại trên thế giới. Ở phần 2 này sẽ là những phân tích, đánh giá về bài học kinh nghiệm cho cơ quan chức năng và người tiêu dùng.

Trong năm nay, cơ quan chức năng đã phát hiện nhiều đường dây sản xuất hàng giả là thực phẩm. Đơn cử như dầu ăn chất lượng kém của Công ty trách nhiệm hữu hạn Thương mại An Thịnh Food (Nghệ An), dầu ăn giả làm từ dầu chăn nuôi Ofood của Công ty TNHH sản xuất và Xuất nhập khẩu Nhật Minh Food (Hưng Yên), hạt nêm và mì chính giả của Công ty TNHH Famimoto Việt Nam (Phú Thọ), nước yến giả với hàm lượng yến chưa đến 1% (Đà Nẵng).

Có thể nói, việc xử lý gian lận thương mại đối với lĩnh vực thực phẩm luôn gặp nhiều thách thức. Đối tượng gian lận luôn có cách thay đổi thủ đoạn, che giấu pha trộn qua các tầng trung gian phức tạp và khai thác lỗ hổng pháp lý.

Thực tế này cho thấy cần chuyển sang mô hình giám sát thông minh hơn, dựa trên quản lý rủi ro và hợp tác chặt chẽ giữa nhà nước và doanh nghiệp.

Đối với doanh nghiệp thực phẩm, nhà sản xuất, nhà nhập khẩu và nhà bán lẻ

Cần tăng cường xác minh nhà cung cấp và truy xuất nguồn gốc, thực hiện kiểm tra đột xuất đối với nhà cung cấp rủi ro cao và bắt buộc có tài liệu chứng minh nguồn gốc được đối chiếu bằng kết quả kiểm tra độc lập.

Ưu tiên lấy mẫu theo rủi ro, tập trung vào nhóm nguyên liệu có nguy cơ gian lận và ô nhiễm: Gia vị, mật ong, dầu cao cấp, thực phẩm chức năng làm từ thảo dược. Kết hợp cả kiểm nghiệm vi sinh và kiểm nghiệm hóa chất.

Lưu giữ mẫu đối chứng sau khi phân phối để phục vụ kiểm tra hồi cứu nếu có vấn đề.

Ưu tiên các nhà cung cấp có hệ thống truy xuất minh bạch và thông báo công khai khi có kiểm nghiệm hoặc thu hồi.

Đối với cơ quan quản lý

Chuyển mô hình giám sát chủ động trong ngăn chặn gian lận về thực phẩm

Cơ quan quản lý cần chuyển từ mô hình hậu kiểm - thu hồi sang mô hình chủ động xây dựng mạng lưới “cảnh báo sớm gian lận thực phẩm” kết hợp với hải quan và giám sát thị trường, không để sản phẩm lan rộng.

Đồng bộ hóa phương pháp kiểm nghiệm và chia sẻ dữ liệu. Với nguồn lực hạn chế, cần tập trung vào tác nhân nguy cơ cao như: Salmonella trong gia vị khô; Kim loại nặng trong mật ong, dầu và chocolate...

Triệt phá các mạng lưới tội phạm hưởng lợi từ gian lận thương mại giúp giảm thiệt hại kinh tế và rủi ro với sức khỏe.

Đối với người tiêu dùng

Chọn mua từ thương hiệu và nhà bán lẻ uy tín, những đơn vị công bố thông tin kiểm nghiệm hoặc nguồn gốc rõ ràng. Ưu tiên sản phẩm có nhãn xuất xứ và mã lô.

Ưu tiên gia vị đã được tiệt trùng hoặc xử lý nhiệt, có thể rang hoặc sấy khô gia vị tại nhà trước khi dùng.

Cảnh giác với những sản phẩm gắn mác “cao cấp” nhưng có giá quá rẻ.

Giữ lại bao bì và mã lô nếu nghi ngờ ngộ độc, vì thông tin này cực kỳ quan trọng cho điều tra.

Theo dõi các cảnh báo và thông tin thu hồi từ cơ quan chức năng để bảo vệ các thành viên trong gia đình.