Mối nguy sức khỏe từ gian lận thương mại trong lĩnh vực thực phẩm (P1)

Gian lận về thực phẩm là vấn đề nhức nhối toàn cầu

Khi nhắc đến gian lận thực phẩm, ta thường nghĩ ngay đến các chiêu trò “treo đầu dê, bán thịt chó”, gây ra thiệt hại kinh tế cho người tiêu dùng và nhà sản xuất chân chính.

Tuy nhiên còn có một khía cạnh thường bị bỏ quên, đó là rủi ro đối với sức khỏe cộng đồng. Các loại gia vị, thực phẩm bị làm giả hoặc pha trộn đã nhiều lần bị phát hiện chứa chất gây ô nhiễm sinh học và hóa học, gây ngộ độc cấp tính hoặc ảnh hưởng đến sức khỏe lâu dài.

Dưới đây là những trường hợp gian lận thương mại gây ra hậu quả sức khỏe điển hình từng được cơ quan y tế quốc tế phát hiện.

Gia vị nhiễm salmonella

Theo phân tích rủi ro của Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Mỹ (FDA), salmonella là tác nhân gây bệnh phổ biến cần cảnh giác trong nhóm sản phẩm gia vị và thảo mộc khô.

Đặc điểm của gia vị khô là thường được mua bán với số lượng lớn và thời hạn bảo quản dài. Gia vị khô cũng dễ bị pha trộn, tráo đổi lô hàng. Gia vị thường được dùng ở dạng không nấu chín, ví dụ như rắc lên món ăn sau cùng, dùng trong sốt hoặc hỗn hợp ướp. Do đó, chỉ thiếu một bước diệt khuẩn, diệt vi sinh trong chuỗi cung ứng có thể cho phép bào tử vi khuẩn sống sót, tạo ra phạm vi ảnh hưởng rất lớn trong toàn chuỗi cung ứng.

Mật ong giả dễ nhiễm kim loại nặng

Gian lận trong chế biến mật ong thường là thủ đoạn pha loãng mật ong với các chất tạo ngọt rẻ hơn như siro ngô, siro gạo, đường củ cải. Đây không chỉ là hành vi gian lận kinh tế. Quá trình pha trộn đồng nghĩa với việc khó truy xuất nguồn gốc, khó đảm bảo an toàn trong sản xuất và kiểm soát chất lượng. Khi mật ong đi qua các nhà buôn trung gian thiếu minh bạch, việc kiểm tra càng khó khăn.  

Các kim loại nặng như chì, cadmium và asen có thể xâm nhập vào mật ong do ô nhiễm môi trường nơi ong kiếm ăn, từ thiết bị nhiễm bẩn, hoặc từ chính chất pha trộn được thêm vào mật ong khối lượng lớn.

Các nghiên cứu phát hiện hàm lượng chì và cadmium đáng kể trong một số mẫu mật ong, đặc biệt tại các khu vực gần hoạt động công nghiệp hoặc khai khoáng.

Mật ong bảo quản trong điều kiện mất vệ sinh hoặc trộn với mật ong chưa qua xử lý có thể chứa bào tử vi khuẩn Clostridium botulinum. Người trưởng thành hiếm khi bị ngộ độc botulinum từ mật ong, nhưng sản phẩm nhiễm bào tử đặc biệt nguy hiểm đối với trẻ dưới 12 tháng.

Mất tiền oan với dầu olive giả  

 

Lampante, trong tiếng Ý có nghĩa là đèn. Đây là dầu có chất lượng kém, độ acid cao do làm từ quả olive hỏng hoặc chưa qua tinh luyện.

Gian lận thương mại với sản phẩm dầu olive không hề hiếm ở phương Tây. Nhiều loại dầu rẻ tiền hoặc dầu phế phẩm lampante lại được bán dưới nhãn “extra virgin” (tức dạng dầu tinh khiết nhất, thu được từ lần ép lạnh đầu tiên của quả olive). Một số cơ sở gian lận thậm chí dùng dung môi công nghiệp hoặc các quy trình xử lý tắt để che mùi vị kém chất lượng và tạo ra sản lượng cao hơn.

Không chỉ là câu chuyện giá cả, dầu olive giả còn gây ra mối nguy về sức khỏe cấp tính lẫn mạn tính. Quy trình tinh luyện bằng vật liệu không đạt chuẩn, dầu tái chế có thể làm tăng dư lượng kim loại nặng trong sản phẩm.

Cơ quan An toàn Thực phẩm châu Âu (EFSA) và nhiều nhóm nghiên cứu đã cảnh báo kim loại nặng từ đất và nước có thể đi vào cây trồng, sau đó tích tụ trong dầu ăn. Tổ chức Cảnh sát Hình sự Quốc tế (INTERPOL) và Cơ quan Cảnh sát châu Âu (EUROPOL) đã bắt giữ nhiều đường dây buôn bán dầu olive giả khi thực hiện Chiến dịch OPSON.

Dầu kém chất lượng, bị oxy hóa khi nấu ăn còn tạo ra các sản phẩm phụ độc hại, thúc đẩy phản ứng viêm mạn tính ở người tiêu dùng. Việc sử dụng trong thời gian dài sẽ để lại hệ lụy sức khỏe nghiêm trọng với cộng đồng.

Xem tiếp phần 2: Giải pháp quản lý và giảm rủi ro từ gian lận thương mại đối với thực phẩm.

 

Mua phải sữa giả, người tiêu dùng biết kêu ai?

Giải pháp nào bịt những “lỗ hổng” an toàn thực phẩm?

Cảnh báo nguy cơ suy gan, thận, ngộ độc vì dầu ăn, hạt nêm, mì chính giả

Hà Nội: Thịt trâu "hô biến" thành bò Wagyu, dùng nước lã làm giả nước Lavie