Tuổi thọ ngày nay khó cán mốc 100 năm. Vì sao?

Nghiên cứu mới nhất cho thấy tuổi thọ con người hiện nay khó có thể đạt mốc 100 năm.

Từ bước nhảy vọt đầu thế kỷ 20

Trong nửa đầu thế kỷ 20, nhiều quốc gia giàu có chứng kiến sự tăng trưởng tuổi thọ ấn tượng. Theo nghiên cứu công bố trên Biên bản của Viện hàn lâm Khoa học Mỹ (Proceedings of the National Academy of Sciences), từ năm 1900 đến năm 1930, tuổi thọ trung bình tăng khoảng 5,5 tháng cho mỗi thế hệ mới. Một người sinh ra ở một quốc gia giàu có vào năm 1900 có thể kỳ vọng sống đến 62 tuổi, nhưng đến năm 1938, tuổi thọ trung bình đã vọt lên gần 80 tuổi.

Sự thay đổi này được lý giải bởi hàng loạt cải thiện về y tế công cộng, từ vaccine, kháng sinh đến hệ thống vệ sinh môi trường. Đặc biệt, tỷ lệ tử vong ở trẻ sơ sinh và trẻ nhỏ giảm mạnh, giúp kéo dài tuổi thọ trung bình toàn dân số. Đây được xem là “kỷ nguyên vàng” của tiến bộ y học và chất lượng sống.

Đến sự chững lại bất ngờ

Tuy nhiên, kể từ năm 1939, tốc độ gia tăng tuổi thọ đã chậm hẳn. Nhóm nghiên cứu do TS. José Andrade thuộc Viện Nhân khẩu học Max Planck (Đức), dẫn đầu cho biết: trong giai đoạn 1939–2000, tuổi thọ chỉ tăng thêm khoảng 2,5–3,5 tháng cho mỗi thế hệ.

Điều này đồng nghĩa với việc những người sinh sau năm 1939, bao gồm cả thế hệ sinh năm 1980 trở đi, khó có thể đạt cột mốc 100 tuổi. “Chúng tôi dự đoán rằng không có nhóm nào trong dữ liệu nghiên cứu có tuổi thọ trung bình vượt 100 năm”, TS. Andrade cho biết.

Bên cạnh đó, PGS. Héctor Pifarré i Arolas thuộc Đại học Wisconsin-Madison (Mỹ), nhấn mạnh: “Tuổi thọ tăng chưa từng có mà nhân loại đạt được ở nửa đầu thế kỷ 20 dường như là một hiện tượng khó lặp lại trong tương lai gần. Nếu không có đột phá y học lớn, tốc độ gia tăng tuổi thọ sẽ không thể trở lại như trước đây”.

Lý do không dễ vượt ngưỡng 100 tuổi

Đầu thế kỷ 20, việc giảm mạnh tử vong trẻ sơ sinh đã mang đến tác động vượt trội. Nhưng ngày nay, tỷ lệ tử vong ở trẻ em tại các quốc gia phát triển đã ở mức rất thấp, khó có thể giảm sâu hơn nữa để kéo dài đáng kể tuổi thọ trung bình.

Trong khi đó, việc cải thiện sức khỏe ở tuổi già như điều trị bệnh tim mạch, ung thư hay sa sút trí tuệ dù mang lại lợi ích, nhưng không đủ mạnh để tạo ra bước nhảy vọt tương tự. Các chuyên gia cho rằng lão hóa sinh học đặt ra những giới hạn tự nhiên mà y học hiện tại chưa thể vượt qua.

Tuổi thọ thực tế ngày nay

Theo số liệu của Trung tâm Kiểm soát và Phòng ngừa Dịch bệnh Mỹ (CDC), tuổi thọ trung bình ở Mỹ hiện dưới 76 tuổi đối với nam giới và khoảng 81 tuổi đối với nữ giới. Những con số này thấp hơn nhiều so với mốc 100 năm mà nhiều người hy vọng có thể trở thành chuẩn chung trong thế kỷ này.

Các quốc gia khác cũng ghi nhận xu hướng tương tự: tuổi thọ tiếp tục tăng nhưng với tốc độ chậm, thậm chí có dấu hiệu chững lại do tác động của béo phì, bệnh mạn tính và gần đây là đại dịch COVID-19.

Những yếu tố có thể thay đổi cục diện

Các nhà nghiên cứu nhấn mạnh rằng dự báo tuổi thọ không phải là “bất biến”. Những biến cố xã hội, y tế hoặc môi trường có thể làm thay đổi bức tranh toàn cảnh. Một đại dịch toàn cầu như COVID-19 có thể kéo lùi tuổi thọ, trong khi một đột phá y học như liệu pháp chống lão hóa, chỉnh sửa gene hoặc công nghệ y sinh tiên tiến có thể mở ra triển vọng kéo dài tuổi thọ đáng kể.

Tuy nhiên, ở thời điểm hiện tại, chưa có bằng chứng rõ ràng cho thấy nhân loại sắp đạt bước tiến mang tính cách mạng trong việc kéo dài tuổi thọ trung bình vượt ngưỡng 100 năm.

Cũng theo nhóm tác giả, hiểu rõ giới hạn tuổi thọ không chỉ mang tính học thuật mà còn có giá trị thực tiễn. Những dự báo này có thể giúp con người lên kế hoạch dài hạn thực tế hơn cho việc tiết kiệm, nghỉ hưu, chăm sóc sức khỏe và an sinh tuổi già.

Dù vậy, các chuyên gia khuyến khích mỗi người vẫn có thể nâng cao chất lượng sống bằng những yếu tố trong sinh hoạt hàng ngày như: duy trì lối sống lành mạnh, kiểm soát bệnh mạn tính, phòng ngừa bệnh tật và chuẩn bị cho tuổi già một cách chủ động.

Bởi lẽ, tuổi thọ không chỉ đo bằng số năm sống, mà còn ở chỗ những năm tháng đó có ý nghĩa và khỏe mạnh đến đâu.

 

Chơi tennis có thể giúp gia tăng tuổi thọ?

Tuổi thơ hạnh phúc có thể giúp trẻ giảm chứng rối loạn ăn uống

Công thức tập luyện để kéo dài tuổi thọ

Thói quen đơn giản giúp kéo dài tuổi thọ