Kê đơn TPCN: Thế nào cho đúng?

Kê TPCN vào đơn thuốc (như sản phẩm Jex trong đơn này) sẽ gây nhầm lẫn cho người bệnh

Cục An toàn thực phẩm làm đúng!

Đây là khẳng định của PGS.TS Lê Văn Truyền, Nguyên Thứ trưởng Bộ Y tế sau khi Công văn yêu cầu không kê thực phẩm chức năng trong đơn thuốc của Cục An toàn thực phẩm được gửi đi. Thực tế, Công văn của Cục An toàn thực phẩm là kịp thời và đã hướng dẫn lại các bác sỹ trong việc thực hiện kê đơn thuốc theo đúng quy định pháp luật. 

“Quy chế kê đơn thuốc trong điều trị ngoại trú” (ban hành theo Thông tư số 04/2008/QĐ-BYT ngày 1/2/2008) định nghĩa đơn thuốc là “căn cứ hợp pháp để bán thuốc, cấp phát thuốc, pha chế thuốc theo đơn và sử dụng thuốc”. Từ điển y học “Illustrated Medical Dictionary” của Hội Y khoa Anh Quốc (BMA) định nghĩa: “Đơn thuốc là văn bản do thầy thuốc viết để hướng dẫn dược sỹ cấp phát (bào chế, phân phối) một loại thuốc cụ thể theo liều lượng rõ ràng”. Thuốc men sử dụng trong điều trị được chia ra 2 loại: Thuốc kê đơn (Prescription Only Drugs, Rx Drugs) và thuốc không kê đơn (Non-Prescription Drugs, còn được gọi là Over The Counter drugs: OTC) nên trong đơn thuốc bên cạnh các thuốc kê đơn thầy thuốc cũng có thể kê luôn các OTC, mặc dù các OTC thuộc nhóm thuốc có thể sử dụng không cần đơn. Như vậy, theo định nghĩa và cũng như bản thân tên gọi “Đơn thuốc” có thể thấy rằng về cơ bản, đơn thuốc là văn bản hợp pháp chỉ định và hướng dẫn dùng thuốc. Vì vậy, một cách logic, Bộ Y Tế quy định thầy thuốc kê đơn không kê thực phẩm chức năng vào trong đơn thuốc là hợp lý, vì thực phẩm chức năng không được coi là thuốc".

Bác sỹ có quyền tư vấn và kê đơn TPCN cho người bệnh

Tuy nhiên, xét về vai trò của thầy thuốc đối với quá trình chữa bệnh và chăm sóc sức khỏe bệnh nhân, có thể thấy rằng quá trình điều trị và phục hồi sức khỏe của bệnh nhân không chỉ phụ thuộc duy nhất vào việc điều trị bằng thuốc. Ngoài thuốc, trong nhiều trường hợp, đặc biệt là trong đa số các bệnh mạn tính, chế độ ăn uống, dinh dưỡng, rèn luyện cơ thể và thực hành một lối sống khoa học, hợp lý, lành mạnh… có vai trò cực kỳ quan trọng đối với bệnh tật và sức khỏe người bệnh. Thầy thuốc cần đưa ra những ý kiến tư vấn toàn diện về các vấn đề nói trên cho bệnh nhân thay vì chỉ đơn giản là kê một đơn thuốc.

Trong xã hội hiện đại - xã hội công nghiệp, nền công nghiệp thực phẩm đã sản xuất nhiều sản phẩm đặc biệt là các thực phẩm chức năng (TPCN), có tác dụng cải thiện các chức năng sinh lý của cơ thể - có khả năng giúp bệnh nhân đẩy nhanh quá trình phục hồi và tăng cường các hoạt động sinh lý bình thường của cơ thể, rút ngắn thời gian dưỡng bệnh và phục hồi sức khỏe. Vì lợi ích của người bệnh, bác sỹ hoàn toàn có khả năng và cần tư vấn cho bệnh nhân về chế độ dinh dưỡng cũng như sử dụng TPCN đúng đắn trên cơ sở khoa học, thay vì để bệnh nhân sử dụng theo cảm tính, thiếu hiểu biết hoặc theo sự gợi ý của những người không có hiểu biết về chuyên môn. Điều này không có gì mâu thuẫn với vai trò của thầy thuốc vì Hippocrate, ông Tổ của y học đã từng có câu nói nổi tiếng về mối quan hệ giữa thực phẩm và thuốc: “Hãy để cho thực phẩm bạn ăn là thuốc và để thuốc là thực phẩm” (Cố nhiên, trong xã hội hiện đại câu nói này cần phải được hiểu theo nghĩa bóng).

Kê đơn TPCN vào đâu?

Một thực tế là, dù không được thầy thuốc tư vấn, chúng ta cũng không thể ngăn cản bệnh nhân sử dụng TPCN trong quá trình điều trị ngoại trú và trong đời sống hành ngày thông qua những “kênh tư vấn không chính thức” như: Bạn bè, đồng nghiệp, người thân và đặc biệt nguy hiểm là qua những nhà phân phối/cung ứng TPCN “vô lương tâm” coi lợi nhuận cao hơn lợi ích của người bệnh và người tiêu dùng. Vì vậy, vai trò hướng dẫn và quản lý của các nhà chuyên môn và cơ quan quản lý y tế hiện nay đối với TPCN là hết sức cần thiết. 

Thầy thuốc có thể hướng dẫn và tư vấn người dân sử dụng TPCN trong đơn riêng hoặc trong sổ y bạ