Lunasin - Vai trò phòng ngừa ung thư

Lunasin ngăn ngừa sự biến đổi của các tế bào bình thường do các tác nhân hóa học gây ra

Ung thư ở nữ giới: 10 xét nghiệm cần thiết

Phát hiện ung thư bằng... giun đũa

10 dấu hiệu "đỏ" cảnh báo bệnh ung thư

Ung thư vú có "họ hàng" với ung thư tuyến tiền liệt

Lunasin - yếu tố "canh cửa" cho tế bào
Những nghiên cứu đầu tiên trên tế bào động vật có vú chứng tỏ lunasin không ảnh hưởng đến hình thái tế bào và quá trình phát triển tế bào bình thường. Tuy nhiên, lunasin có tác dụng ngăn ngừa sự biến đổi của các tế bào bình thường gây ra do các tác nhân hóa học gây ung thư như DMBA (7,12 – dimethylben[a]anthracen) và MCA (3-methylcholanthren), cũng như các tác nhân virus và các protein gây ung thư Ras (Rat sarcoma oncogene). Các nghiên cứu thực nghiệm này cho thấy, lunasin là “yếu tố canh cửa” (watchdog) trong nhân tế bào để mỗi khi có sự biến đổi tế bào, lunasin hoạt động như một chất ngăn chặn tế bào ung thư, gắn chặt với trung tâm histon đã khử acetyl (deacethylated histone) và phá vỡ cân bằng quá trình acetyl hóa - deacetyl hóa dẫn đến gây chết tế bào ung thư. Cơ chế hoạt động thông qua ức chế quá trình acetyl hóa histon được coi là một trong những sự biến đổi di truyền tân sinh (epigenetic) quan trọng nhất tác động trên con đường dẫn truyền tín hiệu trong quá trình phát triển tế bào ung thư. Tác dụng ức chế của lunasin được phát hiện còn cao hơn tác dụng của các hoạt chất khác như acid anacardic và curcumin, mà tính chất phòng ngừa ung thư của các hợp chất này đã được chứng minh.
Mặc dù các nghiên cứu đầu tiên đã xác định được khả năng của lunasin tác động khi quá trình biến đổi tế bào xảy ra, các nghiên cứu trong những năm gần đây đã chứng minh được rằng, lunasin cũng có tác dụng trên những dòng tế bào ung thư khác nhau. Các nhà nghiên cứu cũng thu được các kết quả trên các mô hình thử nghiệm khác nhau trên động vật. 
Đặc tính chống ung thư vú
Với số người mắc bệnh trên thế giới khoảng 4,4 triệu phụ nữ/năm và tỷ lệ chết hơn 410.000 trường hợp/năm, ung thư vú là bệnh ung thư phổ biến nhất và là nguyên nhân tử vong hàng đầu cho phụ nữ trên toàn thế giới. Dựa trên tỷ lệ vượt trội của thụ thể oestrogen (ER receptor) trong tế bào, ung thư vú được chia thành hai loại: Loại ER-dương tính và ER-âm tính. Gần 70 - 80% trường hợp ung thư vú là nhậy cảm với oestrogen và đươc điều trị bằng các liệu pháp quy ước bao gồm cả phẫu thuật, xạ trị và các hợp chất tương tự oestrogen. Tuy nhiên, đối với các ung thư vú ER-âm tính, các khối ung thư ác tính hơn và kháng lại với quá trình điều trị. Vì vậy, việc tìm ra một chiến lược phòng ngừa/điều trị mới đối với loại ung thư này là mục tiêu của những nghiên cứu gần đây.
Tác dụng lunasin chống ung thư vú in vitro: Gần 1/3 trường hợp ung thư vú là dạng phụ thuộc ER sẽ trở nên kháng với phác đồ điều trị bằng nội tiết tố trong quá trình ung thư phát triển. Do đó, cần phải nghiên cứu các phương pháp điều trị khác. Lunasin chứng tỏ có khả năng ức chế sự tăng sinh tế bào ung thư vú loại ER-âm tính MDA-MB-231 phụ thuộc vào mức liều với chỉ số IC50 ở nồng độ 181M. Các nghiên cứu tiến hành để xác định mối quan hệ cấu trúc/hoạt tính cho thấy trị số IC50 của mức liều 138M là do đoạn peptid gồm 21 acid amin khu trú ở chuỗi C của lunasin tạo ra và như vậy chính đoạn polypeptid này có tác dụng ức chế sự phát triển của các tế bào ung thư vú.
Khả năng điều biến của lunasin đối với các gene và protein tham gia vào vòng đời của tế bào, quá trình tự chết (apoptosis) của tế bào và sự truyền tải tín hiệu (di truyền) có thể đã có vai trò quan trọng trong các đặc điểm chống ung thư vú của lunasin. Tuy nhiên, cần tiến hành các nghiên cứu tiếp theo, sâu hơn để có thể làm rõ cơ chế di truyền học biểu sinh (epigenetic mechanism) về tác dụng của lunasin đối với ung thư vú.  
Lunasin được đánh giá là màng chắn cho các tế bào trước những tác động của hóa chất
Tác dụng chống ung thư vú in vivo của lunasin: Tác dụng của lunasin chống ung thư vú do các tác nhân hóa học gây ra đã được chứng minh in vivo (thí nghiệm trên sinh vật sống – PV) trong mô hình nghiên cứu trên chuột nhắt. Các kết quả nghiên cứu đã cho thấy, tác dụng ức chế của chế độ ăn giàu lunasin đối với sự tiến triển của ung thư vú gây ra bởi DMBA ở chuột nhắt SENCAR. Sự phát triển khối u và chỉ số khối u giảm 38% và tương ứng 25% trên lô chuột được ăn chế độ thực đơn giàu lunasin (có 0,23% lunasin) so với nhóm chuột đối chứng. Hơn nữa, khi phẫu tích khối u lấy được từ nhóm chuột được ăn thực đơn giàu lunasin, có thể nhận thấy có ít sự xâm nhập chất nền (stromal invasion) và mức độ biến đổi hình thái học của tế bào ít hơn nhờ tác dụng của lunasin có trong protein của chế phẩm đậu tương. 
Một nghiên cứu gần đây cho thấy, lunasin làm giảm chỉ số khối u và sự tạo thành khối u trên mô hình chuột nhắt cấy ghép tế bào ung thư vú của người gây ra bởi MDA-MB-231. Các tác giả đã báo cáo về tác dụng ức chế của lunasin trên khối lượng và thể tích khối u. Ngược lại, BBI không có tác dụng trên sự phát triển của khối u. Phẫu tích khối u của nhóm chuột được nuôi bằng chế độ ăn có lunasin cho thấy sự ức chế phát triển khối u và tác dụng cảm ứng gây chết tế bào (cell apoptosis induction). Các mô hình đầu tiên thực nghiệm trên động vật này cho thấy lunasin là một giải pháp mới đầy hứa hẹn để phòng ngừa/điều trị ung thư vú. 
Kết hợp lunasin - một chiến lược mới chống ung thư vú
 Chiến lược hóa trị liệu đối với ung thư thường đòi hỏi sử dụng phối hợp nhiều hóa dược để phòng ngừa và/hoặc điều trị ung thư vì đó là cách để có tác dụng ức chế tế bào ung thư lớn hơn và giảm thiểu độc tính đối với các tế bào lành. Khoảng trong hai thập kỷ gần đây, người ta đã sử dụng aspirin như là một hóa trị liệu đối với một số loại ung thư. Tuy nhiên, aspirin có thể gây các tác dụng phụ không mong muốn như gây loét dạ dày, gây chảy máu và làm tổn hại niêm mạc dạ dày.
Các nghiên cứu cũng đã cho thấy, lunasin có khả năng làm tăng tác dụng của aspirin ức chế sự phát triển của tế bào ung thư MDA-MB-231. Một số nghiên cứu cũng đã chứng minh kết hợp lunasin/aspirin có khả năng ức chế hình thành sự tập hợp và phát triển tế bào NIH/3T3 gây ung thư bởi các chất hóa học như DMBA và MCA. Tác dụng của kết hợp lunasin/aspirin cao hơn việc sử dụng riêng rẽ các chất này.
Acid anacardic là một hợp chất tự nhiên tìm thấy trong vỏ hạt đào lộn hột (cashew-nut), có tác dụng chống oxy hóa, kháng khuẩn, kháng viêm và chống ung thư. Các công trình nghiên cứu đã chỉ ra rằng, kết hợp lunasin/acid anacardic có khả năng chặn vòng đời của tế bào ở pha S (S-phase) và gây chết tế bào (apoptosis) cao hơn so với việc sử dụng riêng rẽ các chất nói trên. Tác dụng cộng lực nói trên đã quan sát thấy khi sử dụng lunasin/acid anacardic trên các tế bào ung thư vú và các tế bào ung thư nguyên bào sợi do các hóa chất gây ra.
Độ an toàn và hiệu lực của việc sử dụng lâu dài kết hợp hai hợp chất trên cũng đã được nghiên cứu trên các mô hình thử nghiệm trên động vật và trên người để xác định liều dùng tối ưu và liệu trình. Tuy nhiên, cũng cần tiến hành thêm các nghiên cứu về cơ chế tác dụng của sự kết hợp hai hợp chất nói trên để mở ra một tầm nhìn mới trong việc phát triển các phương pháp điều trị chống ung thư vú. 

Phần 3: Lunasin với ung thư ruột kết và các ung thư khác


PGS.TS Lê Văn Truyền
Mời quý vị độc giả đọc tin hàng ngày về chủ đề sức khỏe tại suckhoecong.vn trong chuyên mục Nghiên cứu - Sản xuất