Rối loạn chuyển hóa do thói quen ăn thực phẩm siêu chế biến

Ăn quá nhiều thực phẩm siêu chế biến góp phần làm rối loạn hệ chuyển hóa

Quá trình chuyển hóa giúp cơ thể chuyển đổi thức ăn và đồ uống thành năng lượng, sửa chữa các mô, điều hòa hormone và đường huyết, cũng như quyết định khi nào nên đốt cháy hay dự trữ nhiên liệu.

Người có chuyển hóa khỏe mạnh có thể ổn định năng lượng, cân nặng và đường huyết, đồng thời tránh được tình trạng đói cồn cào hoặc kiệt sức. Nhưng khi “bộ máy” này bị gián đoạn do các yếu tố như viêm mạn tính, kháng insulin, mỡ nội tạng dư thừa hoặc chế độ ăn kém chất lượng, cơ thể trở nên ì ạch.

Nhiều nghiên cứu cho thấy chế độ ăn có quá nhiều thực phẩm siêu chế biến làm tăng nguy cơ cao mắc bệnh tim mạch, đái tháo đường type 2 và béo phì.

Tuy nhiên không phải mọi thực phẩm siêu chế biến đều gây hại như nhau. Dưới đây là những “thủ phạm hàng đầu” ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe chuyển hóa:

Nước ngọt

Soda, nước trái cây đóng chai và nước tăng lực chứa đường hấp thu nhanh mà không có chất xơ hay protein. Tăng đường huyết liên tục thúc đẩy kháng insulin, tăng mỡ nội tạng, làm suy giảm khả năng chuyển đổi giữa nguồn năng lượng tinh bột và chất béo.

Thói quen uống 1-2 cốc nước ngọt mỗi ngày không chỉ làm tăng calo, mà còn đẩy chuyển hóa theo hướng tăng tích mỡ, gây stress cho gan. Đây cũng là nền tảng của nhiều bệnh lý mạn tính như ung thư, tim mạch, đái tháo đường.

Thịt chế biến sẵn

Các sản phẩm từ thịt chế biến sẵn như thịt nguội, xúc xích… là sự kết hợp đáng lo ngại của chất béo bão hòa, natri, chất bảo quản và các hợp chất sinh ra khi xử lý ở nhiệt độ cao. Những yếu tố này có thể thúc đẩy viêm, giảm độ nhạy insulin và làm tăng tích tụ mỡ ở gan. Các món thịt ăn nhanh này cũng chứa lượng muối cao, làm tăng huyết áp.

Bánh kẹo đóng gói sẵn

Kẹo, bánh quy, bánh ngọt, bánh donut và các loại đồ ngọt đóng gói thường được làm từ tinh bột tinh chế, dầu mỡ và hương liệu. Các thành phần này khiến bánh kẹo trở nên hấp dẫn hơn, nhiều người có thể ăn mãi không chán. 

Bánh kẹo ngọt làm đường huyết tăng vọt rồi sụt giảm nhanh, “đẩy” hệ chuyển hóa của bạn vào chế độ ưu tiên tích trữ mỡ.

Chất béo chuyển hóa còn có thể làm tăng huyết áp, ảnh hưởng xấu đến chỉ số cholesterol, kích hoạt viêm và làm tăng kháng insulin.

Đồ ăn vặt  

Các loại snack làm từ ngũ cốc tinh chế như khoai tây chiên, bánh quy giòn thường chứa lượng muối cao, nhiều chất bẽo bão hòa và tinh bột tinh chế. Trong khi đó hàm lượng chất xơ hay dưỡng chất lại rất ít.

Thói quen thường xuyên ăn các món ăn vặt trên có liên quan đến nguy cơ thừa cân, béo phì, mỡ bụng và các vấn đề chuyển hóa. Sự kết hợp của tinh bột, đường và chất béo không lành mạnh sẽ ảnh hưởng đến đường huyết, thúc đẩy tích mỡ bụng theo thời gian.

Thực phẩm ăn liền

Các món đông lạnh hoặc đồ ăn liền chỉ cần hâm nóng trong lò vi sóng là có thể ăn ngay là “cứu tinh” trong những ngày bận rộn. Tuy nhiên nhiều loại thuộc nhóm thực phẩm này lại có hại với sức khỏe.  

Nghiên cứu trên Tạp chí Chuyển hóa Tế bào (Cell Metabolism) chỉ ra rằng ăn nhiều thực phẩm siêu chế biến có thể gây hại chuyển hóa chỉ trong thời gian ngắn, bao gồm tăng mỡ cơ thể và xáo trộn hormone kiểm soát cảm giác no đói.

Các món ăn chế biến sẵn theo dạng trên cũng có thể làm tăng lượng natri nạp vào, tăng huyết áp. Chúng “chiếm chỗ” của các thực phẩm giàu dinh dưỡng như rau, cây họ đậu và ngũ cốc nguyên hạt trong khẩu phần.

Thức ăn nhanh

Các món ăn nhanh như bánh mì kẹp thịt (hamburger), khoai tây chiên là món khoái khẩu của nhiều trẻ nhỏ và thanh thiếu niên. Tuy nhiên ăn thường xuyên lại gây ra kháng insulin và thúc đẩy quá trình viêm - 2 yếu tố cốt lõi gây rối loạn chuyển hóa.

Đồ ăn chiên rán ở nhiệt độ cao còn tạo ra các hợp chất có hại, làm tăng nguy cơ ung thư, viêm và nhiều hội chứng chuyển hóa.

Nếu bắt buộc phải sử dụng thực phẩm siêu chế biến, bạn hãy cân nhắc những lựa chọn lành mạnh hơn như: Thịt nguội và snack ít muối, ăn thực phẩm giàu chất xơ hay đồ uống không thêm đường. Những thay đổi nhỏ này có thể đem lại khác biệt lớn với sức khỏe.

 

Ăn thịt đỏ chế biến sẵn tăng nguy cơ mắc chứng sa sút trí tuệ

Chọn thực phẩm chế biến sẵn thế nào để giảm thiểu tác hại với sức khỏe?

Bệnh Alzheimer liên quan đến ăn thịt và thực phẩm chế biến sẵn

Thành phần nên tránh khi mua thực phẩm chế biến sẵn