Bộ Y tế: Đẩy mạnh ứng dụng AI chống hàng giả trong lĩnh vực y tế

Cuộc làm việc giữa Ban Chỉ đạo 389 quốc gia với Ban Chỉ đạo 389 Bộ Y tế - Ảnh: Trần Minh.

Đây là thông tin đưa ra tại cuộc họp vừa diễn ra ngày 25/11 giữa đoàn công tác Văn phòng Thường trực Ban Chỉ đạo 389 quốc gia làm việc với Ban Chỉ đạo 389 Bộ Y tế, nhằm đánh giá tình hình, kết quả triển khai thực hiện Chỉ thị 13/CT-TTg và các công điện, chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ về tăng cường công tác đấu tranh chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả trong tình hình mới.

Tại buổi làm việc, đại diện Ban Chỉ đạo 389 Bộ Y tế, ông Tạ Mạnh Hùng, Phó Cục trưởng Cục Quản lý Dược cho biết, trong những năm vừa qua, công tác đấu tranh phòng chống hàng giả, hàng kém chất lượng là các sản phẩm y tế đã thu được những kết quả khả quan, đặc biệt là công tác phòng chống thuốc giả, thuốc kém chất lượng.

Tỷ lệ thuốc không đạt chất lượng và thuốc giả tại Việt Nam duy trì ở mức thấp so với trung bình thế giới (tỷ lệ thuốc giả dưới 0,1%, tỷ lệ thuốc kém chất lượng dưới 1% trên tổng số mẫu kiểm tra chất lượng).

Tuy nhiên, tình hình sản xuất, kinh doanh thuốc giả, thực phẩm bảo vệ sức khỏe giả vẫn diễn biến phức tạp, đặc biệt sau các vụ việc lớn do cơ quan công an triệt phá vào cuối năm 2024 và đầu năm 2025.

Các đối tượng lợi dụng sự phát triển của công nghệ in ấn hiện đại và bao bì tinh xảo để sản xuất thuốc giả, khó phân biệt với hàng thật. Sản xuất giả mạo, tinh vi thông qua việc sử dụng máy móc sản xuất như máy ép, khuôn ép vỉ, băng keo dán để sản xuất ra các sản phẩm thuốc tân dược và đông y giả trông giống hàng thật; Sử dụng nguyên liệu không rõ nguồn gốc. Việc kinh doanh chủ yếu thông qua mạng xã hội (zalo, facebook) và thương mại điện tử gây rất nhiều khó khăn cho công tác quản lý và truy xuất nguồn gốc.

Trong tháng cao điểm, Cục Quản lý Dược đã ban hành 14 Quyết định xử phạt vi phạm hành chính với tổng số tiền hơn 1,4 tỷ đồng; Cục An toàn thực phẩm đã xử phạt 18 cơ sở sản xuất, kinh doanh thực phẩm chức năng với tổng số tiền 1,394 tỷ đồng (tính từ 01/01/2025 đến 18/11/2025). Các Sở Y tế địa phương đã kiểm tra 2.763 cơ sở và xử phạt vi phạm hành chính 5,1 tỷ đồng.

Các nội dung vi phạm chủ yếu được phát hiện trong quá trình thanh tra, kiểm tra: Quảng cáo thực phẩm chức năng vi phạm, thực phẩm không đảm bảo chất lượng, không thực hiện công bố sản phẩm theo quy định, vi phạm về ghi nhãn, vi phạm về điều kiện an toàn thực phẩm đối với cơ sở sản xuất, vi phạm về kiểm nghiệm...

Hiện Bộ Y tế đã và đang đẩy mạnh ứng dụng khoa học công nghệ, từ truy xuất nguồn gốc bằng mã QR và blockchain, kiểm nghiệm hiện đại, đến quản lý trực tuyến và giám sát quảng cáo bằng AI. Tuy nhiên còn nhiều khó khăn trong quá trình thực hiện do các hệ thống quản lý của các cơ quan quản lý nhà nước chưa được liên thông hiệu quả; việc chia sẻ, khai thác dữ liệu để giám sát, phát hiện sản phẩm giả gặp rào cản kỹ thuật và bảo mật thông tin.

Ngoài ra, việc đầu tư cho công nghệ cao như blockchain, AI, hệ thống phân tích dữ liệu lớn (big data), đòi hỏi kinh phí lớn. Nhiều doanh nghiệp chưa nhận thức đầy đủ về lợi ích lâu dài của việc đầu tư công nghệ chống hàng giả.

Thời gian tới cần sự phối hợp chặt chẽ giữa các cơ quan, doanh nghiệp và người tiêu dùng, cùng với đầu tư dài hạn vào công nghệ và nâng cao nhận thức cộng đồng, để đảm bảo an toàn thực phẩm một cách bền vững.

Qua các vụ án sản xuất, kinh doanh hàng giả là các sản phẩm y tế được triệt phá vừa qua, Bộ Y tế nhận thấy các phương thức, thủ đoạn hoạt động của các đối tượng ngày càng tinh vi; các đối tượng chia nhỏ các công đoạn như sản xuất, in ấn bao bì, tập kết nguyên liệu/thành phẩm tại nhiều nơi, đặc biệt là các địa bàn giáp danh, xa khu vực dân cư; sử dụng hình thức kinh doanh qua các mạng xã hội như zalo, facebook, youtube…. đặc biệt một số đối tượng sử dụng server đặt tại nước ngoài gây rất nhiều khó khăn cho cơ quan quản lý trong việc truy xuất nguồn gốc, xuất xứ.

Trong thời gian tới, đặc biệt là thời điểm trước, trong và sau Tết Nguyên đán, tình hình gian lận thương mại, hàng giả sẽ tiếp tục có những diễn biến phức tạp, với nhiều phương thức, thủ đoạn tinh vi. Đặc biệt, các đối tượng sẽ lợi dụng tối đa các lợi thế của thương mại điện tử; sử dụng AI tạo nội dung, deepfake bác sĩ, chuyên gia, giả mạo giấy tờ, tem nhãn, chứng từ… khiến công tác phát hiện và xử lý gặp khó khăn.

Tại buổi làm việc, các đại biểu đã đề xuất, kiến nghị các nội dung trọng tâm để Ban Chỉ đạo 389 Bộ Y tế thúc đẩy công tác phòng chống gian lận thương mại, hàng giả trong thời gian tới.

Các nội dung được tập trung bao gồm hoàn thiện thể chế, pháp lý làm căn cứ cho thanh, kiểm tra và xử phạt; tăng cường đầu tư, nâng cấp hệ thống kiểm nghiệm nhà nước; kiện toàn tổ chức bộ máy, sắp xếp nhân sự sau sáp nhập nhằm tránh chậm trễ trong giám sát thị trường, đặc biệt tại vùng sâu, vùng xa.

Do đó, ông Trần Đức Đông, Phó Chánh Văn phòng Thường trực Ban Chỉ đạo 389 quốc gia, đề nghị các đơn vị thuộc Ban Chỉ đạo 389 Bộ Y tế tiếp tục thực hiện nghiêm các chỉ đạo của Trung ương, Quốc hội, Chính phủ, Thủ tướng Chính phủ, Trưởng Ban Chỉ đạo 389 quốc gia trong công tác chống buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả.

Đồng thời, Ban Chỉ đạo 389 Bộ Y tế cần tham mưu kịp thời, chỉnh lý, bổ sung các văn bản pháp luật liên quan, đảm bảo không tạo khoảng trống pháp lý để đối tượng lợi dụng, vừa bảo vệ doanh nghiệp chân chính, vừa răn đe vi phạm; đẩy mạnh phối hợp, trao đổi thông tin liên ngành, đặc biệt với Bộ Công an và Bộ Công thương, nhằm kiểm soát hiệu quả tình trạng buôn lậu, gian lận thương mại và hàng giả, bảo vệ sức khỏe và niềm tin của người dân.

Kết luận cuộc họp, Thứ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Tri Thức tiếp nhận các ý kiến chỉ đạo và nhấn mạnh sẽ tăng cường công tác đấu tranh chống hàng giả, bảo vệ sức khỏe người dân.

Thứ trưởng Nguyễn Tri Thức cũng giao Cục Quản lý Dược phối hợp Vụ Pháp chế và các đơn vị liên quan rà soát, đề xuất sửa đổi văn bản quy phạm pháp luật, tăng mức xử phạt và bổ sung quy định quản lý chặt chẽ hoạt động kinh doanh thuốc trên mạng xã hội.

 

Giải pháp nào cho vấn nạn hàng giả, hàng nhái những thương hiệu gấc Việt?

Giải pháp nào giúp kiểm soát chất lượng hàng hóa, ngăn chặn hàng giả?

Hơn 34.000 vụ vi phạm bị xử lý, Thủ tướng yêu cầu mở đợt cao điểm chống hàng giả

Mua phải sữa giả, người tiêu dùng biết kêu ai?