Trục ruột - não hoạt động thế nào và làm sao để cải thiện?

Nhiều chuyên gia coi hệ thần kinh tiêu hóa như một "bộ não thứ hai" của cơ thể

Mối liên hệ giữa ruột và não bộ diễn ra như thế nào?

Từ lâu, các chuyên gia đã biết được các vi khuẩn trong đường ruột đóng vai trò quan trọng trong chức năng của cơ thể. Theo đó, hệ vi sinh vật đường ruột chịu trách nhiệm cho các chức năng thường ngày như tiêu hóa, giúp cơ thể hấp thụ các chất dinh dưỡng. Các nhà khoa học cũng đã làm rõ được ruột và não bộ hoạt động theo 2 chiều, do đó sức khỏe đường ruột có thể ảnh hưởng đến sự căng thẳng, lo lắng, trầm cảm và khả năng nhận thức.

Nhiều nghiên cứu khoa học cho thấy ruột là nơi có hệ thần kinh ruột. Tách biệt với hệ thần kinh trung ương, hệ thần kinh ruột bao gồm 2 lớp mỏng với hơn 100 triệu tế bào thần kinh (nhiều hơn cả ở trong tủy sống). Các tế bào này lót trong đường tiêu hóa, giúp kiểm soát lưu lượng máu và tiết dịch vị để giúp cho quá trình tiêu hóa thức ăn. Chúng cũng giúp chúng ta "cảm nhận" những gì đang diễn ra bên trong ruột.

Dù “bộ não thứ hai” này không tham gia vào quá trình suy nghĩ, song nhiều nghiên cứu chỉ ra rằng chúng có thể tự kiểm soát hành vi. Các nhà nghiên cứu tin rằng khả năng này nhằm giúp quá trình tiêu hóa diễn ra hiệu quả hơn bên trong cơ thể. Theo đó, thay vì phải chỉ đạo quá trình tiêu hóa qua tủy sống, tới não rồi truyền ngược lại, cơ thể chúng ta đã tự phát triển hệ thần kinh ruột như một “bộ não thứ hai” để xử lý các vấn đề tiêu hóa tại chỗ.

Vì “bộ não thứ hai” này quá phức tạp, các nhà khoa học không tin rằng chúng được thiết kế chỉ để hỗ trợ quá trình tiêu hóa. Vì vậy, dù hệ thần kinh ruột không có khả năng suy nghĩ, các nhà khoa học tin rằng chúng vẫn có thể "nói chuyện" với não theo những cách riêng.

Trục ruột - não  tác động đến chứng trầm cảm

Nhiều bằng chứng khoa học cho thấy việc bổ sung các lợi khuẩn đường ruột có thể giúp cải thiện sức khỏe tâm thần. Theo đó, các lợi khuẩn đường ruột có thể tham gia vào việc truyền tín hiệu thần kinh tới não, cũng như liên quan tới sự hình thành tế bào thần kinh não và kiểm soát hành vi.

Các nhà khoa học cũng đã chứng minh được rằng tình trạng viêm trong cơ thể có thể ảnh hưởng tới não bộ, ảnh hưởng tới cách một người suy nghĩ. Điều này giải thích tại sao hơn 20% người mắc bệnh viêm ruột cũng có biểu hiện trầm cảm. Họ đưa ra giả thuyết sự rối loạn của các con đường liên quan tới trục ruột - não là nguyên nhân dẫn tới tình trạng này.

Một nghiên cứu khác cũng cho thấy, việc bổ sung probiotic có thể giúp cải thiện triệu chứng trầm cảm cho những người mắc hội chứng ruột kích thích. Điều này cho thấy sức khỏe đường ruột được cải thiện cũng sẽ giúp cải thiện sức khỏe tâm thần.

Trục ruột - não  tác động đến tình trạng rối loạn lo âu

Nhiều nghiên cứu cho thấy mức độ căng thẳng có liên hệ chặt chẽ với sức khỏe đường ruột. Theo đó, khi gặp phải các tình huống căng thẳng, cơ thể sẽ đáp trả với phản ứng “chiến hay chạy” (fight-or-flight response). Điều này liên quan tới nồng độ cortisol trong cơ thể, vốn được điều khiển bởi trục hạ đồi - tuyến yên - tuyến thượng thận.

Khi có điều gì đó đáng sợ hoặc đáng lo ngại xảy ra, bạn có thể nhận thấy các phản ứng như lòng bàn tay đổ mồ hôi, nhịp tim tăng nhanh hơn… Nếu sau đó các tình huống căng thẳng này được giải tỏa, cơ thể sẽ có thể sớm trở lại bình thường. Tuy nhiên, nếu bạn liên tục gặp phải căng thẳng, cơ thể sẽ bị kẹt lại trong giai đoạn “chiến hay chạy” suốt một thời gian dài. Điều này có thể dẫn tới tình trạng viêm mạn tính - gốc rễ của nhiều bệnh tật, từ tăng huyết áp tới các rối loạn tự miễn…

Khi đó, bổ sung các loại lợi khuẩn đường ruột sẽ giúp điều chỉnh lại phản ứng miễn dịch trong cơ thể.

Infographic dưới đây sẽ giúp bạn tìm hiểu một vài cách để cải thiện trục ruột - não một cách tự nhiên:

 

Cách đối phó với căng thẳng tại nơi làm việc

Nhìn lại chặng đường áp dụng tiêu chuẩn GMP trong ngành Dược

Lộ trình nào để xóa bỏ ung thư cổ tử cung?

Ứng phó biến đổi khí hậu: Cần hành động nhanh và quyết liệt hơn