IQ hay EQ quan trọng hơn?

Cả IQ và EQ đều là những chỉ số quan trọng

IQ và EQ: Hai khía cạnh khác nhau của trí tuệ

Trong cuốn sách nổi tiếng Emotional Intelligence (Tạm dịch: Trí tuệ cảm xúc), nhà tâm lý học Daniel Goleman cho rằng EQ có thể quan trọng hơn IQ. Quan điểm này xuất phát từ nhận định rằng các bài kiểm tra IQ truyền thống quá hạn chế, chỉ đánh giá một phần nhỏ trong toàn bộ khả năng trí tuệ con người.

Cùng với đó, GS. Howard Gardner thuộc Đại học Harvard (Mỹ) đồng thời là nhà tâm lý học nổi tiếng cũng cho rằng mỗi người có thể mạnh ở các lĩnh vực khác nhau, không chỉ bị ràng buộc bởi một dạng trí tuệ duy nhất.

Trong khi IQ tập trung vào năng lực tư duy thì EQ lại phản ánh cách một người nhận biết, đánh giá và điều tiết cảm xúc của cả của bản thân và của người khác. Nhiều chuyên gia tin rằng EQ có ảnh hưởng trực tiếp đến cách ứng xử, ra quyết định và xây dựng các mối quan hệ trong cuộc sống hàng ngày.

IQ là gì?

IQ (Intelligence Quotient) là chỉ số phản ánh năng lực trí tuệ tổng thể của một người, được xác định thông qua các bài kiểm tra chuẩn hóa. Trước đây, chỉ số IQ được tính bằng cách lấy tuổi trí tuệ chia cho tuổi thực tế, sau đó nhân với 100. Hiện nay, điểm IQ thường được tính dựa trên việc so sánh kết quả của một cá nhân với mức trung bình của nhóm người cùng độ tuổi.

IQ thường đo lường các kỹ năng như:

- Tư duy không gian và trực quan

- Kiến thức nền tảng

- Lý luận logic

- Trí nhớ ngắn hạn và làm việc

- Khả năng xử lý thông tin số

EQ là gì?

EQ (Emotional Quotient) đề cập đến năng lực nhận thức, điều chỉnh và sử dụng cảm xúc hiệu quả trong cuộc sống. Từ những năm 1990, EQ đã trở thành một khái niệm phổ biến trong tâm lý học, giáo dục và quản trị doanh nghiệp.

EQ bao gồm các năng lực như:

- Nhận biết và hiểu cảm xúc của bản thân

- Thấu cảm với cảm xúc của người khác

- Kiểm soát phản ứng cảm xúc

- Tạo lập và duy trì các mối quan hệ tích cực

- Sử dụng cảm xúc để định hướng hành vi và ra quyết định

Đo lường IQ và EQ như thế nào?

IQ được đo bằng các bài kiểm tra phổ biến như: Stanford-Binet, Wechsler (dành cho người lớn và trẻ em), Woodcock-Johnson,…

Còn EQ được đo bằng các hình thức như:

- MSCEIT (Mayer-Salovey-Caruso Emotional Intelligence Test): đánh giá 4 nhóm kỹ năng cảm xúc thông qua các tình huống giả định

- ESCI (Emotional and Social Competency Inventory): đánh giá từ người khác về năng lực cảm xúc và xã hội

Ngoài ra, nhiều bài kiểm tra EQ tự đánh giá trực tuyến cũng phổ biến, nhưng chỉ mang tính tham khảo, không có giá trị chẩn đoán chính thức.

Vậy chỉ số nào quan trọng hơn?

Trước đây, IQ thường được xem là yếu tố quyết định thành công. Tuy nhiên, thực tế cho thấy IQ cao không đảm bảo hạnh phúc hay thành công toàn diện. Nhiều người thông minh về tư duy nhưng lại thiếu khả năng quản lý cảm xúc, dẫn đến thất bại trong công việc hoặc các mối quan hệ.

Trong khi đó, người có EQ cao thường thích nghi tốt, duy trì các mối quan hệ hiệu quả, kiểm soát căng thẳng và xử lý xung đột tốt hơn. Điều này lý giải vì sao nhiều tổ chức ngày nay ưu tiên đánh giá cao EQ trong tuyển dụng và đào tạo nhân sự.

Một nghiên cứu cho thấy những người có tiềm năng lãnh đạo thường sở hữu EQ cao. Nhà tâm lý học Daniel Kahneman cũng chỉ ra rằng yếu tố cảm xúc, như sự tin tưởng và đồng cảm, có thể ảnh hưởng mạnh đến hành vi và quyết định, thậm chí hơn cả lý trí.

Yếu tố môi trường và sự chênh lệch khi đánh giá

Cả IQ và EQ đều không hoàn toàn cố định. Các yếu tố môi trường như dinh dưỡng, giáo dục, kinh nghiệm sống, chấn thương tâm lý hay văn hóa đều có thể ảnh hưởng đến năng lực nhận thức và cảm xúc.

Bên cạnh đó, các công cụ đo lường IQ dù được chuẩn hóa nhưng vẫn có thể tồn tại sai số với một số nhóm người nhất định. Điều tương tự cũng xảy ra với EQ, bởi sự thể hiện cảm xúc có thể khác nhau tùy vào nền tảng văn hóa.

Như vậy, IQ và EQ là hai yếu tố riêng biệt nhưng đều quan trọng đối với thành công và chất lượng cuộc sống. Thay vì đặt nặng việc cái nào “hơn”, nên nhìn nhận IQ và EQ như hai năng lực có thể được nuôi dưỡng song song, để vừa phát triển tư duy, vừa xây dựng các mối quan hệ tích cực và duy trì sức khỏe tinh thần vững vàng.

 

Làm thế nào để tăng cường chỉ số IQ của bạn?

Tăng IQ cho trẻ ngay từ trong bụng mẹ: Đơn giản chỉ cần ăn hạt

"Chiến lược” tự điều chỉnh cảm xúc, hành vi

Trang phục giúp bạn điều chỉnh cảm xúc, hành vi?