"Quỳ viên gia học" - tư liệu quý về y học cổ truyền

Cuốn "Quỳ viên gia học" của Danh y Hoàng Nguyên Cát được NXB Nghệ An cùng nhiều nhà nghiên cứu sưu tầm, biên tập và phát hành

Ngày 7/5/2020, UBND tỉnh Nghệ An đã ra Quyết định số 1409/QĐ-UBND về việc phê duyệt danh mục nhiệm vụ khoa học và công nghệ cấp tỉnh thực hiện, trong đó giao Hội Đông y tỉnh Nghệ An thực hiện đề tài: “Nghiên cứu thân thế, sự nghiệp của Danh y Hoàng Nguyên Cát và các bài thuốc từ bộ sách “Quỳ viên gia học” đưa vào sử dụng trên địa bàn tỉnh Nghệ An”. Mục tiêu đề ra là đánh giá thân thế, sự nghiệp của danh y Hoàng Nguyên Cát trong sự nghiệp y học ở thế kỷ XVIII cũng như hiện nay và các bài thuốc từ bộ sách “Quỳ viên gia học”, góp phần khẳng định vai trò của Đông y trong nền y học dân tộc. Bộ sách Quỳ viên gia học được vào danh mục sách thực hiện nhiệm vụ của UBND tỉnh Nghệ An và giao Nhà xuất bản Nghệ An là đơn vị xuất bản, phát hành tác phẩm này trong năm 2024.

Chào đón năm mới 2025 và Kỷ nguyên mới - Kỷ nguyên vươn mình của đất nước, quê hương, cuốn sách đã ra mắt bạn đọc gần xa với sự nỗ lực, cẩn trọng trong công tác sưu tầm, biên dịch, biên soạn, hiệu đính của Ban Biên soạn (Hội Đông y tỉnh Nghệ An) cùng sự đóng góp rất lớn của nhiều nhà khoa học có chuyên môn Đông y, khoa học Lịch sử, ngôn ngữ Hán văn,... Nhà xuất bản Nghệ An là đơn vị góp công lớn cho sự ra đời của cuốn sách giá trị này.

Nhiều người biết tên tuổi và công lao của Danh y Hoàng Nguyên Cát. Ông có tên huý là Nguyên Mỹ, tự là Hiệu Sinh, hiệu là Long Môn tiên sinh, sinh năm Nhâm Ngọ (1702), tại làng Vạn Lộc, huyện Chân Phúc, phủ Đức Quang, trấn Nghệ An (nay là phường Nghi Tân, thành phố Vinh, tỉnh Nghệ An). Sinh ra và lớn lên trong một gia đình nhà nho và có nghề làm thuốc, Danh y Hoàng Nguyên Cát sớm lĩnh hội được những kiến thức Nho học cũng như nghề thuốc. Theo lời truyền tụng của các cụ cao niên ở làng Vạn Lộc thì từ thuở thiếu thời, Danh y Hoàng Nguyên Cát đã nổi tiếng là cậu bé thông minh, đĩnh ngộ. Nhưng ông sớm từ bỏ ý định “vinh thân phì gia” theo đường quan lộ, để chuyên tâm học nghề thuốc, hòng góp chút sức mọn cứu giúp dân tình.

Suốt cuộc đời học tập, nghiên cứu và chữa bệnh Đông y, Danh y Hoàng Nguyên Cát đã chuyển nguy thành an cho hàng ngàn người dân bị ốm đau, bệnh tật. Ông là một lương y chân chính, đã biết vận dụng sáng tạo những thành tựu của nền y học nước ta từ trước đến nay cũng như nền y học phương Đông vào điều kiện cụ thể của địa phương. Bộ sách Quỳ viên gia học là “gia tài quý báu” mà ông để lại cho đời sau.

Dựa trên cơ sở 9 tập sách còn lưu lại đến ngày nay, Ban biên soạn đã tổng hợp sắp xếp lại thành các phần để người đọc dễ nắm bắt hơn. Theo đó, ngoài Lời nói đầu và Phụ lục (Gia phả Hoàng vạn thiện đường), cuốn Quỳ viên gia học được chia thành các phần chính: Thân thế lương y Hoàng Nguyên Cát; Quỳ viên gia học gồm các phần chính: Đạo căn biên; Tạng phủ, ngũ tạng, khí âm và khí dương của ngũ tạng; Thư trai dật bút y biểu; Dược phẩm; Quỳ viên gia học dược tính toàn tập; Dược vật bổ di; Phương tễ nhận xét những điểm chủ yếu của các phương thuốc xưa; Các bài thuốc tâm đắc; Quỳ viên gia học khảo chính các phương thuốc trong thương hàn; Biện chứng trị liệu tạp bệnh; Ấu giác khoa; Nữ khoa; Phụ thêm về ngược tật ôn dịch; Bệnh án tâm đắc, kinh nghiệm; Gia truyền kinh nghiệm. Những bài thuốc tâm đắc của lương y Hoàng Nguyên Cát bao gồm cả bài thuốc đông y của các danh y (gồm các bài thuốc cổ phương và tân phương) và của chính Danh y Hoàng Nguyên Cát chế ra; tập hợp, mô tả, giới thiệu các chứng bệnh chuyên khoa nhi, phụ sản, ghi chép lại nhiều bệnh án mà chính ông đã gặp và chữa có hiệu quả, trong đó có nhiều bệnh khó.

Được biết, bản gốc Bộ sách “Quỳ viên gia học” viết tay bằng chữ Hán - Nôm, được Danh y Hoàng Nguyên Cát đúc rút kinh nghiệm trong hơn 40 năm theo đuổi nghề y. Theo đó, ông đã biết cách kế thừa, tiếp thu có chọn lọc và phát triển kiến thức, kinh nghiệm đúc kết của người đi trước và cùng thời, biết tổng kết, tìm ra giá trị để bảo tồn, phát triển các bài thuốc, phương pháp chữa bệnh của các danh y nổi tiếng như: Trọng Cảnh, Nam Phong Lý Thị, Đông Viên tiên sinh,… Đặc biệt, ông đã kế thừa xuất sắc sự nghiệp “Nam dược trị Nam nhân” của danh y Tuệ Tĩnh. Các kết quả nghiên cứu khoa học gần đây góp phần khẳng định bộ sách là một tư liệu quý về y học cổ truyền nguyên gốc, có giá trị cao về lý thuyết và thực tiễn, đóng góp giá trị về mặt lý luận y học phương Đông và giá trị về thực tiễn khám, chữa bệnh.

Cuốn sách quý “Quỳ viên gia học” đã được tỉnh Nghệ An đề xuất làm tài liệu học tập và nghiên cứu cho các trường, viện, hội đông y, bệnh viện y học cổ truyền trong tỉnh. Thời điểm Tết đến, Xuân về, cuốn sách quý này sẽ là món quà văn hóa ý nghĩa dành tặng cho bạn đọc gần xa./.

 

Cặp đôi 80 tuổi vẫn tập thể dục, đi bộ 2 tiếng mỗi ngày

Tôi đăng ký hiến tạng

Hiến tạng - trao gửi món quà sự sống

Podcast: Ngủ muộn khiến tăng hay giảm cân?