SUCKHOE+ | Các loại thuốc điều trị bệnh Parkinson như levodopa thường giúp kiểm soát các triệu chứng một cách hiệu quả trong vài năm hoặc lâu hơn. Tuy nhiên, khi bệnh dần tiến triển, phản ứng của não đối với các loại thuốc này có thể thay đổi. Điều này có thể dẫn đến tình trạng "bật - tắt" do giảm tác dụng cuối liều thuốc.
Hiện tượng "bật - tắt" là khái niệm chỉ thời gian tác dụng cuối liều của các loại thuốc điều trị Parkinson bị giảm xuống. Theo đó, "bật" là khi thời gian thuốc vẫn còn có tác dụng tốt, các triệu chứng ít rõ rệt, trong khi "tắt" là thời gian thuốc mất dần tác dụng và các triệu chứng quay trở lại hoặc trở nên trầm trọng hơn.
- Thời gian "tắt" vào sáng sớm, trước khi liều đầu tiên có tác dụng.
- Thời gian "tắt" vào giữa đêm khi liều buổi tối mất tác dụng.
- Thời gian "tắt" bất ngờ, không liên quan đến thời điểm dùng thuốc.
- Thời gian "tắt" sau một bữa ăn thịnh soạn, hoặc sau khi ăn quá nhiều thực phẩm giàu protein.
- Thời gian "bật" chậm do táo bón hoặc tiêu hóa chậm vì những yếu tố này có thể ảnh hưởng đến tác dụng của thuốc.
- Thuốc không còn tác dụng hoàn toàn.
Tại sao thuốc điều trị bệnh Parkinson giảm hiệu quả sau vài năm?
Bệnh Parkinson khiến các tế bào não sản sinh dopamine (một chất hóa học quan trọng để điều chỉnh khả năng vận động, tâm trạng và động lực) dần dần bị phá hủy và chết đi.
Các loại thuốc điều trị Parkinson có thể cải thiện các triệu chứng bằng cách thay thế, bắt chước hoặc tăng cường hàm lượng dopamine trong não. Tuy nhiên, hiện nay chỉ có duy nhất levodopa là loại thuốc có thể chuyển hóa thành dopamine trong não.
Khi bệnh Parkinson tiến triển theo thời gian, người bệnh thường có xu hướng trở nên nhạy cảm hơn với levodopa và các loại thuốc khác. Theo đó, khi bệnh tiến triển, khả năng sản sinh và lưu trữ dopamine của não giảm đi. Điều này có thể khiến các loại thuốc thay thế, bắt chước hoặc tăng cường dopamine "hết tác dụng" nhanh hơn, hoặc đôi khi không có tác dụng hoàn toàn.
Khi không còn đáp ứng tốt với thuốc điều trị, người bệnh Parkinson có thể cảm thấy chậm chạp, người “cứng đờ” và các cơn run tay chân, cứng cơ bắp, co thắt cơ (loạn trương lực cơ) tái phát hoặc trở nên nặng hơn.
Các triệu chứng không liên quan đến vận động như lo lắng, trầm cảm, mệt mỏi, suy nghĩ mơ hồ và đau đớn cũng có thể xuất hiện, trở nên trầm trọng hơn. Nhìn chung, bất kỳ triệu chứng nào cải thiện khi dùng thuốc cũng có thể trở nên tồi tệ hơn khi thuốc hết tác dụng.
Thời gian "tắt" thường dễ nhận thấy hơn với levodopa giải phóng tức thì vì thuốc này có tác dụng ban đầu mạnh và nhanh, nhưng lại mất tác dụng nhanh hơn so với các loại thuốc tác dụng chậm khác. Điều này có thể dẫn đến các triệu chứng dao động rõ rệt hơn trong ngày.
Làm sao cải thiện thời gian "tắt" khi dùng thuốc điều trị Parkinson?
Theo dõi các triệu chứng
Người bệnh nên chủ động theo dõi các triệu chứng của mình và chú ý tới thời điểm xảy ra thay đổi. Thời điểm "tắt" thường có liên quan đến thời điểm dùng thuốc và các yếu tố khác, chẳng hạn như căng thẳng, táo bón hoặc mức độ hoạt động thể chất.
Lưu ý tới lượng protein trong chế độ ăn
Các thực phẩm giàu protein khi dùng chung với levodopa có thể làm giảm hiệu quả của thuốc. Nếu đây là vấn đề của bạn, hãy trao đổi với bác sĩ để lên lịch dùng thuốc trong vòng 30 - 60 phút trước hoặc sau bữa ăn. Một phương án nữa là bạn có thể chuyển các bữa ăn giàu protein tới cuối ngày.
Quản lý thuốc
Bạn có thể trao đổi với bác sĩ về một số điều sau:
- Điều chỉnh thời gian dùng thuốc hoặc liều lượng thuốc: Đôi khi dùng liều cao hơn hoặc uống thuốc thường xuyên hơn có thể làm giảm thời gian "tắt". Bạn cũng nên dùng thuốc đúng giờ để giảm các giai đoạn "tắt" không thể đoán trước.
- Sử dụng thuốc giải phóng chậm để giúp duy trì nồng độ dopamine ổn định hơn, bao gồm thuốc levodopa giải phóng kéo dài hoặc có kiểm soát, thuốc chủ vận dopamine…
- Thử dùng thuốc levodopa hoặc apomorphine tác dụng nhanh cho những giai đoạn "tắt" bất ngờ hoặc đột ngột.
- Thêm thuốc để giúp tăng cường dopamine, bao gồm thuốc ức chế COMT hoặc thuốc ức chế MAO-B.
Tham khảo các hướng điều trị khác
Khi thuốc điều trị không còn hiệu quả, người bệnh Parkinson có thể được tư vấn phương pháp kích thích não sâu để giảm thời gian "tắt" khi thuốc không đủ hiệu quả.
Duy trì lối sống lành mạnh
- Uống nhiều nước và ăn các thực phẩm giàu chất xơ để giúp giảm táo bón.
- Giảm căng thẳng bằng cách thường xuyên hít thở sâu, tập yoga…
Điều chỉnh thuốc, thay đổi lối sống… có thể giúp giảm thời gian "tắt" cho người bệnh Parkinson 
Bình luận của bạn