Bát nháo trong quảng cáo TPCN: Không chỉ là vi phạm về đạo đức!

Quảng cáo thổi phồng công dụng TPCN có thể gây hiểu nhầm về bản chất sản phẩm, ảnh hưởng đến sức khỏe người tiêu dùng - Ảnh minh họa.

“Căn bệnh trầm kha” của ngành TPCN

Tình trạng quảng cáo “thổi phồng” công dụng TPCN không phải là mới, mà đã diễn ra từ lâu. Vi phạm về quảng cáo vẫn đang là vấn đề rất đau đầu với các cơ quan quản lý, trở thành “căn bệnh trầm kha” của ngành TPCN Việt Nam. Mặc dù ngành y tế đã nhiều lần chấn chỉnh bằng nhiều biện pháp nhưng vẫn chưa thể chấm dứt được tình trạng này!

Để tham gia cùng cơ quan quản lý nhà nước chấn chỉnh tình trạng này, năm 2024, Hiệp hội TPCN Việt Nam (VAFF) đã ban hành Quy chế Đạo đức trong quảng cáo TPCN, đồng thời có văn bản số 19/KN-VAFF kiến nghị lên lãnh đạo Chính phủ, Quốc hội và một số Bộ, ban ngành liên quan về việc kiểm soát quảng cáo trong lĩnh vực TPCN. Trong đó, VAFF đã nêu ra các sai phạm phổ biến hiện nay về quảng cáo TPCN gây ra nhiều bức xúc từ các cơ quan quản lý đến người tiêu dùng, cùng những tác hại nguy hiểm cho toàn xã hội.

Theo PGS.TS Trần Đáng, Chủ tịch VAFF, hiện tượng sai phạm trong quảng cáo TPCN không chỉ gây ra hậu quả "tiền mất, tật mang" cho người tiêu dùng mà còn làm giảm uy tín của ngành TPCN, làm lẫn lộn giữa các doanh nghiệp làm ăn chân chính với doanh nghiệp làm ăn gian dối, đánh đồng sản phẩm thật và sản phẩm giả.

"Có 4 hiện tượng vi phạm đạo đức liên quan đến quảng cáo TPCN. Đó là: Quảng cáo sai sự thật, lừa gạt, giả mạo; Quảng cáo phóng đại, thổi phồng sản phẩm; Quảng cáo mơ hồ gây hiểu nhầm; Quảng cáo nhắm vào các đối tượng nhạy cảm (người bệnh ung thư, bệnh hiểm nghèo…) - PGS.TS Trần Đáng nhấn mạnh.

Trong khi đó, PGS.TS Nguyễn Thanh Phong, Nguyên Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) cho biết: “Về mặt quy định pháp luật, chế tài xử phạt chúng ta đã có. Ví dụ, trong Nghị định 15/2018/NĐ-CP hướng dẫn Luật ATTP có nội dung đối với thực phẩm bảo vệ sức khỏe là người phát hành quảng cáo, người có sản phẩm quảng cáo chỉ được quảng cáo khi đã được cơ quan chuyên môn thẩm định nội dung, và chỉ được quảng cáo đúng nội dung đã được thẩm định. Tuy nhiên, trên thực tế, vẫn có thực trạng quảng cáo sai sự thật, đặc biệt là trên các nền tảng mạng xã hội. Đây thực sự là cái khó cho cơ quan quản lý”.

Mới đây nhất, sau vụ việc quảng cáo đối với sản phẩm kẹo rau củ Kera gây xôn xao dư luận, Cục An toàn thực thực phẩm (ATTP) tiếp tục ra văn bản chỉ đạo, cảnh báo người tiêu dùng về các dấu hiệu  quảng cáo “thổi phồng” công dụng sản phẩm.

Theo Cục ATTP, một số dấu hiệu để nhận biết quảng cáo "thổi phồng" như: "giúp khỏi bệnh hoàn toàn", "tác dụng nhanh chóng chỉ sau vài ngày", "bài thuốc gia truyền 100% tự nhiên", “chữa bách bệnh”, “thay thế thuốc chữa bệnh”, “hiệu quả tức thì”...

Bộ Y tế đã chỉ rõ TPCN (như thực phẩm bổ sung hay thực phẩm bảo vệ sức khỏe...) chỉ có tác dụng hỗ trợ, bổ sung dinh dưỡng tạo cho cơ thể tình trạng thoải mái, tăng sức đề kháng và giảm nguy cơ gây bệnh. Trên nhãn sản phẩm được quy định phải ghi rõ đây không phải là thuốc và không thay thế  thuốc chữa bệnh.

Đáng lo ngại là không phải tất cả những lời quảng cáo TPCN trên thị trường đều dựa trên cơ sở khoa học hay được kiểm chứng bởi cơ quan chức năng. Nhiều trường hợp, những nhân vật có sức ảnh hưởng trên mạng xã hội đã “thổi phồng” công dụng của TPCN, khiến người tiêu dùng lầm tưởng về khả năng như “ thần dược” của sản phẩm.

"Trong khi thực tế, những kết quả ấy khó có thể đạt được chỉ dựa vào một sản phẩm đơn lẻ", theo Cục ATTP.

Mối nguy đối với sức khỏe người tiêu dùng

Nhìn thẳng thực tế, hệ quả của những quảng cáo thổi phồng này không chỉ là sự thất vọng khi sản phẩm không như mong đợi, "mất tiền oan" vì phải bỏ nhiều tiền ra mua, mà còn tiềm ẩn nguy cơ gây hại đến sức khỏe.

Người tiêu dùng có thể tin theo tự ý dùng TPCN mà không tham khảo ý kiến chuyên gia, dẫn đến những tác dụng phụ hoặc vấn đề nghiêm trọng khác. Chưa kể, không ít sản phẩm được quảng cáo quá mức này có thể là hàng giả, hàng nhái, hoặc không rõ nguồn gốc, khiến người dùng càng thêm rủi ro như có thể sử dụng sản phẩm chứa chất cấm, gây tác dụng phụ nguy hiểm.

Điều đáng ngại hơn là không ít người bệnh tin vào lời quảng cáo “thổi phồng” công dụng của TPCN như “thần dược”, bỏ qua phác đồ điều trị của bác sĩ, dẫn đến bệnh tình nặng hơn. Điều này khiến họ bỏ lỡ cơ hội điều trị đúng cách. 

Không những thế, quảng cáo không đúng sự thật cũng gây tác hại đến các doanh nghiệp làm ăn chân chính, đến các nhà khoa học đang miệt mài nghiên cứu, ứng dụng khoa học- công nghệ bào chế những sản phẩm chất lượng, hiệu quả thực thụ...

Theo quan điểm của VAFF, việc quảng cáo “ thổi phồng” công dụng TPCN không chỉ là vấn đề vi phạm về đạo đức để chỉ nhắc nhở mà cơ quan quản lý nhà nước cần phải “vào cuộc” mạnh mẽ hơn với những chế tài xử phạt nghiêm khắc hơn nữa, kể cả xử lý hình sự, nhằm giải “nỗi oan” cho ngành TPCN, lập lại trật tự, kỷ cương trên thị trường, đưa ngành TPCN phát triển bền vững, góp phần vào sự nghiệp chăm sóc, bảo vệ sức khỏe nhân dân.

 

Cục ATTP: Làm gì để tránh bị lừa bởi những quảng cáo sai sự thật?

- Tìm hiểu kỹ thông tin sản phẩm: Xem xét sản phẩm có được chứng nhận lưu hành của các cơ quan chức năng hay không?

- Không tin vào những quảng cáo quá đà: Không có sản phẩm nào có thể “chữa bách bệnh” hay mang lại kết quả thần kỳ trong vài ngày.

- Tham khảo ý kiến chuyên gia: Trước khi sử dụng thực phẩm chức năng, hãy tham khảo bác sĩ để đảm bảo phù hợp với sức khỏe.

- Chọn mua sản phẩm từ nguồn uy tín: Tránh mua hàng trôi nổi trên mạng, đặc biệt là sản phẩm không rõ nguồn gốc, không có nhãn mác đầy đủ.

 

Vì sao cần ban hành Quy chế đạo đức quảng cáo thực phẩm chức năng?

Kiểm soát quảng cáo thực phẩm chức năng: Cần gì để tạo thị trường lành mạnh?

KOL bị cấm sử dụng mạng xã hội vì quảng cáo TPCN như thuốc chữa ung thư

Bộ Y tế yêu cầu kiểm tra dấu hiệu vi phạm quảng cáo Kẹo rau củ Kera