Theo tác giả, tuổi già không phải là chấm dứt hoạt động, mà là mốc để tiếp tục sống chủ động, ở tuổi lục tuần vẫn ra sân chơi quần vợt với các bạn trẻ và tự nhận mình còn “viết khỏe”. Dù tuổi tác tăng lên, ông vẫn có thể giữ được hoạt động thể chất, trí tuệ; “già” không đồng nghĩa với “ngừng lại”. Cuốn sách là những tập hợp của 3 năm miệt mài viết và đăng trên tạp chí Sức khỏe+. Viết lách ở tuổi về hưu khiến ông cảm thấy “một điều gì đó như chiến thắng chính mình” (trang 21).

Chín muồi trí tuệ và kinh nghiệm là nguồn lực quý của tuổi già. Ông nói tuổi thọ trung bình dân số tăng, và người già không chỉ có thân xác lão hóa mà còn có tư duy, kinh nghiệm sống để đóng góp cho xã hội. Thay vì nhìn tuổi già như mất mát, hãy nhìn đó là giai đoạn “chín muồi” của con người. “Càng già tư duy càng thông suốt, thì càng sống khỏe, hạnh phúc hơn” (trang 125).

Trong cuốn sách này ông trích dẫn bác sĩ lão khoa nói rằng “lão khoa cũng chính là nhi khoa” – ý là người già cần được hưởng một cuộc sống sảng khoái về thể chất, tâm thần và xã hội, chứ không chỉ là chữa bệnh. Trang 98 ông đề cập đến lời khuyên của vị bác sĩ khi điều trị ung thư đại tràng giai đoạn cuối, sau khi ca mổ hồi phục tốt, vì ngọn lửa tinh thần này, ông cho rằng “nó chiếm 70% trong sự hồi phục”.

Tuổi già không nên đợi đến khi “bệnh rồi mới chăm”, mà cần sống sao cho mỗi giai đoạn đều đáng sống, thể chất, tinh thần và giao tiếp xã hội đều quan trọng.

Theo đó, lão hóa là tự nhiên, nhưng thái độ và cách sống làm nên chất lượng của tuổi già, trị liệu pháp theo kinh nghiệm của tác giả là làm thơ. Tất nhiên, không phải ai cũng biết làm thơ, nhưng đa số người Việt Nam đều có thể làm thơ và đọc thơ, thích thơ. Ông viết: “Liệu pháp tích cực nhất là làm thơ, một ngày làm một bài thơ để trị bịnh mất ngủ dài ngày” (trang 193).

Ông nhắc đến “hiệu ứng Tithonus”, cầu xin sự bất tử, nếu chỉ kéo dài tuổi mà không có sức khỏe và ý nghĩa, sẽ là một cảnh “già mà khổ”. Việc già đi không thể tránh nhưng có thể chọn cách già có phẩm giá, có niềm vui, bởi vì thái độ sống phần lớn quyết định chất lượng cuộc đời lúc “xế chiều”.

Ông tự mình viết, nhìn lại và chia sẻ quá trình tuổi già , từ lo âu, bệnh tật đến chấp nhận và tìm niềm vui. Việc này thể hiện người già không chỉ là “cần được chăm” mà cũng có thể “cho đi”.

Ông thể hiện triết lý: Người già có thể tiếp tục đóng góp thông qua viết, qua chia sẻ, qua kinh nghiệm sống, và qua đó cảm thấy mình vẫn còn giá trị có ích. Cống hiến những giá trị tinh thần và cả vật chất trong việc bán sách do mình viết để tài trợ cho Quỹ giáo dục Sài gòn Times thành lập từ năm 2005 mà ông là giám đốc đối ngoại. (Trang 17).

Trong buổi phỏng vấn riêng với tác giả, ông cho biết: Sau khi khỏi bệnh ung thư đại tràng, suốt 14 năm qua, ông đã cho ra 4 đầu sách (thơ, tiểu luận, bút ký, nghiên cứu…) và tất cả tiền bán sách đều dành cho Quỹ Saigon Times làm học bổng. Riêng đợt này toàn bộ tiền bán sách sẽ tặng học bổng cho học sinh vùng lũ miền Trung. Theo ông, “cho đi không phải cho người khác, mà là cho chính mình.” Tuổi già không khép kín cô lập, ngược lại, là thời điểm để kết nối, để cảm thấy mình vẫn luôn luôn năng động, tích cực có ý nghĩa với đời sống, cộng đồng. Tích cực sống, giữ kết nối xã hội và tâm lý lành mạnh.

Cuốn sách thể hiện chính những trải nghiêm lý thú của bản thân ông: sống chủ động, tiếp tục giao lưu và dấn thân, thông qua việc tham gia thể thao, viết lách, giao tiếp bạn bè trong và ngoài nước duy trì ý thức sức khỏe. (Trang 195)

Cuốn sách nghịch lý tuổi già rất có ý nghĩa với mọi người trong việc chia sẻ triết lý sống tích cực sự lạc quan tác giả đã chuyển đi một thông điệp đón nhận niềm vui trong cuộc sống mong manh, tiếp tục duy trì đóng góp thêm những kinh nghiệm thực tế cho gia đình và xã hội trong lần tái bản sau.

Ông kể: “Tuổi này, nếu buổi chiều tối có giao lưu bè bạn cũng phải rút lui sớm trước 8h tối, mà không hề ngại bất lịch sự như khi còn trẻ. Nếu còn trẻ chưa từng sợ vợ, thì bây giờ tập dần sợ vợ đi là vừa, càng sợ vợ càng sống lâu và khỏe…”.

Sách cũng có vài “hạt sạn” biên tập như nhầm thơ Nguyễn Công Trứ thành thơ Phan Châu Trinh (trang 140 - đã gắn đính chính bổ sung) và ghi không rõ nguồn về Lão Hạc (lý ra phải ghi là từ phim “The Old man’s Dog” (tựa tiếng Việt “Cậu Vàng” - 2021), dựa theo truyện ngắn Nam Cao thì chính xác hơn (trang 197). Tuy vậy, tôi cho rằng các lỗi này nằm trong “hệ” Nghịch lý tuổi già. Khi tái bản sẽ điều chỉnh như tác giả “cảnh báo ngay đầu sách: “… Tôi xin được quyền sửa phiên bản này khi tôi 80 hay hơn nữa...” vì ông cho rằng ông “chưa già đủ để viết nó” tốt nhất có thể. (trang 9).

Cuối cùng, khi đọc xong cuốn sách (thuộc loại dễ đọc này), tôi cảm thấy vui, khỏe hơn ngày hôm trước, trong bước đi chậm lại của tuổi chớm “heo may” của chính mình.