Ai dễ bị sỏi mật "tấn công"?

Phụ nữ có nguy cơ mắc sỏi mật cao hơn nam giới

Sỏi mật thường xuất hiện khi có sự mất cân bằng trong thành phần hóa học của dịch mật dẫn đến sự kết tủa của một hoặc nhiều thành phần. Sỏi mật khác nhau về màu sắc, thành phần và đa dạng về kích thước, từ loại nhỏ như hạt cát cho đến loại lớn như quả bóng golf.

Nguy cơ mắc sỏi mật ở phụ nữ

Phụ nữ có nguy cơ mắc sỏi mật cao hơn nam giới. 25% số phụ nữ Mỹ trên 60 tuổi bị sỏi mật, nguy cơ tăng lên 50% khi trên 75 tuổi. Hầu hết các trường hợp sỏi mật không có triệu chứng, chỉ có 10 – 20% phát triển triệu chứng sau 5 – 20 năm được chẩn đoán. 

Nguy cơ mắc bệnh của phụ nữ cao hơn được lý giải là do nội tiết tố nữ estrogen kích thích gan lọc nhiều cholesterol từ máu và chuyển vào trong dịch mật gây mất cân bằng giữa các thành phần. Khi nồng độ estrogen cao thì nguy cơ sỏi mật cũng tăng lên.

Mang thai

Mang thai làm tăng nguy cơ sỏi mật và những bà bầu bị sỏi mật sẽ có nguy cơ phát triển triệu chứng cao hơn khi chưa có em bé. Phẫu thuật sỏi mật thường được trì hoãn đến sau khi sinh. Trên thực tế, sỏi mật có thể tự biến mất sau khi sinh. Nếu cần thiết phải phẫu thuật trong khi mang thai thì nội soi là phương pháp an toàn nhất. (Đọc thêm: "Bầu bí" còn mắc sỏi mật, phải làm sao?)

Liệu pháp hormone thay thế (HRT)

Một số nghiên cứu lớn đã chỉ ra rằng việc sử dụng liệu pháp hormone thay thế làm tăng gấp 2 – 3 lần nguy cơ mắc sỏi mật, nhập viện do bênh túi mật hoặc phải phẫu thuật túi mật. Estrogen làm tăng nồng độ triglycerides – một loại chất béo có thể làm tăng nguy cơ mắc sỏi cholesterol. Tuy nhiên, cơ chế gây sỏi mật của HRT còn tùy thuộc vào hình thức bổ sung hormone. Chẳng hạn, bổ sung hormone qua miếng dán hoặc gel bôi có nguy cơ thấp hơn so với thuốc nội tiết. HRT cũng không phải là một giải pháp hấp dẫn cho phụ nữ bởi nó đã được chứng minh là có tác động tiêu cực lên tim và làm tăng nguy cơ ung thư vú.

Nguy cơ mắc sỏi mật của phụ nữ tăng lên khi mang thai

Nguy cơ mắc sỏi mật ở nam giới

Mặc dù nguy cơ thấp hơn phụ nữ nhưng không thể phủ nhận rằng nam giới vẫn có thể bị mắc sỏi mật. Khoảng 20% nam giới bị sỏi mật ở độ tuổi 75 trở lên. Bởi vì hầu hết các trường hợp sỏi mật không xuất hiện triệu chứng nên tỷ lệ nam giới mắc bệnh thực tế có thể cao hơn. Nam giới có nhiều khả năng bị bệnh nặng hoặc biến chứng sau phẫu thuật cắt bỏ túi mật hơn so với phụ nữ.

Nguy cơ mắc sỏi mật ở trẻ em

Bệnh sỏi mật tương đối hiếm gặp ở trẻ em. Vì vậy, nếu xuất hiện ở độ tuổi này thì nhiều khả năng là sỏi mật sắc tố (pigment stones). Khác với người trưởng thành, trẻ em gái không có nguy cơ mắc sỏi mật cao hơn trẻ em trai. Một số yếu tố sau có thể làm tăng nguy cơ sỏi mật ở trẻ em:

Các biến chứng nguy hiểm của bệnh sỏi mật

TPCN Kim Đởm Khang – Giúp tăng cường sức khỏe gan mật

Nên đọc

- Chấn thương cột sống

- Từng phẫu thuật ổ bụng

- Bệnh thiếu máu hồng cầu lưỡi liềm

- Hệ miễn dịch yếu

- Không nhận đủ chất dinh dưỡng bằng các phương pháp tự nhiên mà phải thông qua truyền tĩnh mạch (nuôi ăn tĩnh mạch).

Các yếu tố nguy cơ khác của bệnh sỏi mật

Vì sỏi mật có liên quan đến chế độ ăn uống, đặc biệt là lượng chất béo, nên tỷ lệ mắc sỏi mật rất khác nhau giữa các quốc gia và khu vực. Chẳng hạn, người Tây Ban Nha và Bắc Âu có nguy cơ sỏi mật cao người người gốc châu Á và châu Phi; Người châu Á dễ bị sỏi mật sắc tố.

Bệnh sỏi mật cũng có yếu tố di truyền, nếu một thành viên trong gia đình bị sỏi mật, nguy cơ mắc bệnh của bạn cũng cao hơn. Có tới 1/3 trường hợp đau do sỏi mật liên quan đến yếu tố di truyền.

Những người bị đái tháo đường có nguy cơ cao mắc sỏi mật và các bệnh túi mật không sỏi (acalculous gallbladder disease). Bệnh túi mật có thể tiến triển nhanh hơn ở người bệnh tiểu đường bởi họ dễ bị nhiễm trùng nặng hơn.

Thừa cân và béo phì là yếu tố nguy cơ đáng kể của sỏi mật. Trong trường hợp này, gan sản xuất quá nhiều cholesterol khiến túi mật không có khả năng hòa tan và gây kết tủa thành sỏi.

Hội chứng chuyển hóa là nhóm các bệnh bao gồm béo phì (đặc biệt là béo bụng), ít cholesterol tốt (HDL cholesterol), triglycerides cao, huyết áp cao, và lượng đường trong máu cao. Nghiên cứu cho thấy hội chứng chuyển hóa là một yếu tố nguy cơ sỏi mật.

**Thông tin bài viết được tham khảo từ website của Đại học Trung tâm y khoa Maryland (UMM) và Viện Y khoa Quốc gia Hoa Kỳ (NIH).

Kim Chi H+