Ung thư đường tiêu hóa: hiểu sao cho đúng?

Thạc sỹ Phan Văn Bình - Phó trưởng khoa Ngoại Tổng hợp, Bệnh viện K.

Health+ đã mời Thạc sỹ Phan Văn Bình - Phó trưởng khoa Ngoại Tổng hợp, Bệnh viện K - giải đáp một số câu hỏi thường gặp xung quanh loại ung thư này.

Theo Th.s Phan Văn Bình, ung thư đường tiêu hóa là một trong 4 loại ung thư gây tử vong nhiều nhất, nhưng loại ung thư này hoàn toàn có thể chữa trị được nếu được phát hiện ở giai đoạn sớm. Việc kết hợp một chế độ dinh dưỡng hợp lý sẽ tăng cường hiệu quả điều trị căn bệnh nguy hiểm này.

1. ung thư đường tiêu hóa là gì? Đâu là nguyên nhân gây ung thư chủ yếu ở đường tiêu hóa?
ung thư đường tiêu hóa là bệnh do sự xuất hiện của các khối u ác tính xuất phát từ trong lòng hoặc thành đường tiêu hóa. Hệ thông tiêu hóa được tạo thành bởi một hệ thống ống rỗng (thực quản, dạ dày, ruột non, ruột thừa, đại tràng, trực tràng và hậu môn) và một vài cơ quan đặc khác (chẳng hạn như tụy, gan và mật). Ung thư có thể phát triển ở bất kỳ cơ quan bộ phận nào, tuy nhiên, nguy cơ cao nhất là thực quản, dạ dày, đại tràng, trực tràng và hậu môn.

Giống như hầu hết các loại ung thư khác, ung thư đường tiêu hóa là sự kết hợp giữa nhiều yếu tố như: gene di truyền, tuổi tác, lối sống, chế độ dinh dưỡng... nhưng nguyên nhân chủ yếu là chế độ ăn. Một vài bệnh lý khác cũng được coi là tổn thương tiền ung thư. Chế độ dinh dưỡng thiếu hợp lý, ăn mặn, hút thuốc và ăn thực phẩm chế biến sẵn chứa nhiều hóa chất có tên nitrosamines có thể gây ra biến đổi gene biểu mô dạ dày. Một chế độ ăn nhiều thịt động vật và mỡ có liên quan tới ung thư đại trực tràng. Hút thuốc liên quan mạnh mẽ tới ung thư thực quản, dạ dày và tụy. Tương tự, uống rượu nhiều liên quan tới ung thư gan và tụy.

Ung thư đường tiêu hóa là sự kết hợp giữa nhiều yếu tố nhưng nguyên nhân chủ yếu là chế độ ăn

2. Trong các bệnh ung thư đường tiêu hóa, ung thư nào thường gặp nhất? Nguyên nhân là do đâu? Việt Nam có khác với thế giới không? Vì sao?
Tùy thuộc vào các vùng dịch tễ mà tỷ lệ các ung thư khác nhau. Tuy nhiên, nhìn chung, ung thư dạ dày và đại tràng là hay gặp nhất. Yếu tố nguy cơ gây ung thư dạ dày: Chế độ ăn (thức ăn có nitrosamin trong thực phẩm ướp muối, lên men, hun khói); nhiễm vi khuẩn Helicobacter Pylori; yếu tố di truyền... Yếu tố nguy cơ gây ung thư đại tràng: Chế độ ăn (Nhiều mỡ, thịt động vật); Bệnh lý tiền ung thư (Viêm loét đại tràng mạn tính, bệnh Crohn, Polyp...); Một số hội chứng di truyền (đa polyp...)... Tại Việt Nam, ung thư dạ dày thường gặp hơn cả. Trong khi ở xã hội phương Tây thì tỷ lệ ung thư đại trực tràng cao hơn. Nguyên nhân có thế là do chế độ ăn uống và vấn đề vệ sinh an toàn thực phẩm khác nhau.

3. Ung thư đường tiêu hóa có thể phát hiện sớm không? Làm thế nào để phát hiện? Người có nguy cơ ung thư nên tầm soát ung thư đường tiêu hóa bao lâu một lần?
Có thể phát hiện sớm ung thư đường tiêu hóa bằng cách khám sàng lọc, kiểm tra sức khỏe định kỳ, đặc biệt ở nhóm đối tượng có nguy cơ cao hoặc là có các triệu chứng đường tiêu hóa. Người trên 40 tuổi gầy sút hoặc có hội chứng dạ dày cần được soi dạ dày kiểm tra. Người ngoài 40 tuổi nên làm xét nghiệm máu trong phân, nội soi đại trực tràng 3-5 năm/lần.

4. Những người như thế nào thường gặp ung thư đường tiêu hóa? Những yếu tố nào làm tăng nguy cơ ở người bình thường?
Những người có lối sống không lành mạnh, chế độ dinh dưỡng thiếu hợp lý, uống rượu, hút thuốc lá... là những người có nguy cơ cao. Nguy cơ cũng tăng lên với những người ở độ tuổi trên 40. Những người có người thân bị ung thư cũng có nguy cơ cao hơn so với những người bình thường. Bạn nên đi kiểm tra nếu bạn có 1 hay 2 người nhà từng bị ung thư, và nên có biện pháp phòng tránh. Một số bệnh lý cụ thể, chẳng hạn như viêm gan, bệnh gan mãn tính, viêm tụy hay viêm nhiễm đường ruột cũng liên quan tới ung thư. Bệnh nhân nên có chương trình theo dõi để phát hiện ung thư sớm.

5. Điều trị ung thư đường tiêu hóa như thế nào?
Điều trị ung thư là phương pháp kết hợp giữa ba phương pháp chính là phẫu thuật, xạ trị, hóa trị. Tùy thuộc vào loại và tình trạng ung thư mà bác sỹ định lượng sử dụng các phương pháp này.Phẫu thuật là phương pháp điều trị chủ yếu đối với hầu hết các loại ung thư đường tiêu hóa. Cơ hội để chữa khỏi hoàn toàn rất cao nếu ung thư được phát hiện ở giai đoạn sớm. Đó là lý do vì sao phát hiện những ung thư này ở giai đoạn sớm là một chiến lược hiệu quả. Khó tiêu, khó chịu vùng bụng, máu trong phân hay thay đổi thói quen đại tiện có thể là những dấu hiệu sớm của ung thư. Tuy nhiên, các phương pháp hiệu quả để phát hiện ung thư sớm là kiểm tra đại tràng và dạ dày định kỳ sử dụng ống nội soi. Phương pháp này an toàn, dễ chịu khi thực hiện.