Hệ vi khuẩn đường ruột có vai trò gì với sức khỏe tổng thể?

Các vi khuẩn đường ruột còn liên quan tới nguy cơ mắc một số bệnh chuyển hóa

Hệ tiêu hóa là nơi cư trú của một “cộng đồng” khổng lồ gồm hơn 100 nghìn tỷ vi sinh vật, chủ yếu là vi khuẩn. Một trong nhiều nhiệm vụ của những vi khuẩn này là giúp bạn tiêu hóa và sử dụng các chất dinh dưỡng từ thức ăn. Chúng cũng thực hiện các chức năng quan trọng khác như điều hòa sức khỏe tổng thể, hỗ trợ hệ miễn dịch.

Mỗi người có một cộng đồng vi sinh vật độc đáo trong đường ruột, hay còn được gọi là hệ vi khuẩn đường ruột. Ban đầu, chúng chịu ảnh hưởng bởi yếu tố di truyền, cũng như từ quá trình sinh nở. Theo thời gian, hệ vi khuẩn đường ruột sẽ thay đổi bởi các yếu tố như chế độ ăn uống, vị trí địa lý nơi bạn sống, hay do sử dụng một số loại thuốc nhất định (đặc biệt là thuốc kháng sinh).

Việc có nhiều loại vi khuẩn đường ruột khác nhau sẽ giúp bạn có sức đề kháng tốt hơn. Nguyên nhân là bởi nếu một loại vi khuẩn không thể thực hiện tốt nhiệm vụ của chúng, loại vi khuẩn khác có thể đảm nhiệm thay vai trò này.

Hệ vi khuẩn đường ruột ảnh hưởng tới sức khỏe tổng thể

Hệ vi khuẩn đường ruột hỗ trợ nhiều chức năng thiết yếu của cơ thể, bao gồm sản sinh một số vitamin, giúp hấp thụ chất dinh dưỡng, hỗ trợ miễn dịch, điều hòa hormone, điều hòa trao đổi chất và giúp cơ thể chống lại nhiều bệnh tật.

Khi sự cân bằng của hệ vi khuẩn đường ruột bị phá vỡ, điều này có thể ảnh hưởng tiêu cực tới các chức năng trên, từ đó có thể góp phần dẫn tới nhiều vấn đề như dị ứng, bệnh tự miễn, một số dạng ung thư, hen suyễn, các bệnh chuyển hóa (như đái tháo đường type 2, béo phì) và các rối loạn tâm thần (như rối loạn lo âu, trầm cảm).

Hệ vi khuẩn đường ruột ảnh hưởng tới hệ miễn dịch thế nào?

Phần lớn hệ miễn dịch, cụ thể là khoảng 70 - 80% các tế bào miễn dịch của cơ thể nằm ở ruột. Tại đây, các tế bào miễn dịch liên tục tương tác với hệ vi khuẩn đường ruột. Mối quan hệ mật thiết này rất quan trọng trong việc hình thành hệ miễn dịch, vì chúng giúp tạo ra, phát triển và điều chỉnh các tế bào miễn dịch khác nhau, đồng thời giúp cơ thể chống lại các tác nhân gây bệnh. Ngược lại, các tế bào miễn dịch giúp ổn định sự cân bằng của hệ vi khuẩn đường ruột.

Mối quan hệ cân bằng này rất quan trọng để giữ cơ thể khỏe mạnh. Nếu cấu trúc và chức năng của hệ vi khuẩn đường ruột bị phá vỡ, các vi khuẩn có hại có thể phát triển quá mức, làm tăng nguy cơ nhiễm trùng và các vấn đề sức khỏe khác.

Hệ vi khuẩn đường ruột ảnh hưởng tới sức khỏe tinh thần thế nào?

Có một mối liên hệ thú vị giữa ruột và não, thường được gọi là "trục ruột - não". Hệ thống giao tiếp hai chiều này đồng nghĩa với việc sức khỏe đường ruột cũng có thể ảnh hưởng đến khả năng nhận thức, tâm trạng và hành vi.

Ví dụ, các vấn đề liên quan đến đường ruột như hội chứng ruột kích thích (IBS) có liên quan chặt chẽ đến tình trạng rối loạn lo âu, chấn thương thời thơ ấu hoặc trầm cảm. Ngược lại, căng thẳng là tác nhân chính gây ra các triệu chứng IBS thêm trầm trọng.

Điều này mở ra hướng nghiên cứu khá thú vị về vai trò của hệ vi sinh vật đường ruột tới sự tiến triển các vấn đề về thần kinh (như trầm cảm, rối loạn lo âu, bệnh Alzheimer, bệnh Parkinson…) từ đó tìm cách cải thiện hoặc hỗ trợ sức khỏe tinh thần tốt hơn.

Hệ vi khuẩn đường ruột có ảnh hưởng gì tới nỗ lực giảm cân?

Nhiều nghiên cứu đã xác định được mối liên hệ đáng kể giữa hệ vi khuẩn đường ruột với tình trạng tăng cân, béo phì. Theo đó, hệ vi khuẩn đường ruột giúp điều chỉnh cân nặng bằng cách ảnh hưởng đến mức năng lượng, cảm giác thèm ăn, cách cơ thể hấp thụ dưỡng chất và lưu trữ chất béo.

Ví dụ, ở những người bị thừa cân, béo phì, hệ vi khuẩn đường ruột có khả năng chiết xuất năng lượng từ thực phẩm tốt hơn so với những người có cân nặng bình thường. Một điều đáng chú ý nữa là những người béo phì thường có hệ vi khuẩn đường ruột ít đa dạng hơn so với những người có cân nặng ổn định.

Các nhà khoa học hiện cũng đang nghiên cứu điều chỉnh thành phần hệ vi khuẩn đường ruột (thông qua chế độ ăn uống, bổ sung probiotic hoặc prebiotic) để hỗ trợ kiểm soát cân nặng.

 

Bí quyết giữ đường ruột khỏe suốt mùa Đông

Mối nguy sức khỏe từ gian lận thương mại trong lĩnh vực thực phẩm (P2)

Chính thức: Khám sức khỏe định kỳ, khám sàng lọc miễn phí mỗi năm 1 lần

Podcats: Uống ít nước tăng nguy cơ đột quỵ khi trời lạnh?