Sử dụng điện thoại có hại với trí não người già không?

Tiếp xúc với công nghệ đem lại lợi ích về trí não cho người lớn tuổi

Trong thời đại công nghệ số, nhiều người lo ngại sử dụng điện thoại di động quá nhiều sẽ gây "hại não" (brain rot), "làm lười suy nghĩ". Tác động tiêu cực này đã được ghi nhận ở trẻ nhỏ và trẻ tuổi vị thành niên, đặc biệt là nguy cơ trầm cảm, lo âu, chậm phát triển, mất ngủ. Từ đó, xuất hiện khái niệm là “sa sút trí tuệ do kỹ thuật số" (digital dementia), ám chỉ tình trạng suy giảm chức năng nhận thức ở người cao tuổi do phụ thuộc vào thiết bị như điện thoại.

Liệu nỗi lo này có cơ sở hay không? Để trả lời câu hỏi này, PGS.TS Michael K. Scullin (Đại học Baylor, Mỹ) và PGS Jared Benge (Trường Y Dell, Đại học Texas) đã thực hiện phân tích dữ liệu từ hơn 136 nghiên cứu, với tổng cộng hơn 400.000 người trưởng thành, theo dõi trung bình 6 năm.

Kết quả cho thấy, hiện không có bằng chứng ủng hộ giả thuyết "digital dementia". Ngược lại, việc sử dụng công nghệ số giảm 58% nguy cơ suy giảm nhận thức ở người ngoài 50 tuổi. 

Phát hiện bất ngờ này không phải là không có cơ sở. Khác với trẻ em, người cao tuổi tiếp xúc với công nghệ sau khi não đã phát triển đầy đủ. Việc làm quen với điện thoại, máy tính... là một thử thách đòi hỏi não bộ phải liên tục học tập và thích nghi. PGS.TS Scullin cho rằng, hoạt động này có thể đem lại lợi ích với não bộ, cho thấy bạn đang “tập thể dục” cho não.

Nghiên cứu này cũng ghi nhận, người sử dụng công nghệ cần tránh thói quen không lành mạnh như là lướt mạng thụ động, hoặc dùng công nghệ thay thế cho tương tác trực tiếp. Lời khuyên của chuyên gia là con cháu nên khuyến khích ông bà, cha mẹ học cách chụp ảnh, nhắn tin, sử dụng ứng dụng xem lịch… trên điện thoại, máy tính bảng. Hãy bắt đầu bằng những tác vụ đơn giản, kiên nhẫn hướng dẫn để giúp người cao tuổi làm quen với thiết bị điện tử.

Công nghệ không khiến trí não người già kém đi như nhiều người lo sợ – ngược lại, nó còn giúp duy trì sự minh mẫn khi sử dụng hợp lý. Chia sẻ với CNN, PGS Benge cho biết: “Mặc cho những lo ngại về tác hại của công nghệ, thế hệ tạo ra Internet - những người cao tuổi hiện nay - cũng biết cách tận dụng công nghệ để mang lại lợi ích thực sự cho trí não.” 

Sa sút trí tuệ thường gặp ở người cao tuổi, đặc trưng bởi sự suy giảm khả năng nhận thức, thay đổi hành vi và mất dần các chức năng xã hội. Đây là một trong những nguyên nhân hàng đầu gây tàn tật và tử vong ở nhóm tuổi này. Trên toàn cầu, trung bình cứ mỗi 3 giây lại có thêm một người mắc sa sút trí tuệ. Việt Nam là một trong 10 quốc gia có tốc độ già hóa dân số nhanh nhất thế giới, dự báo gánh nặng bệnh tật do sa sút trí tuệ ngày càng gia tăng trong tương lai.

Các tiện ích công nghệ giúp cải thiện chất lượng cuộc sống cho người cao tuổi hiệu quả. Ví dụ, ông bà, cha mẹ có thể tiếp cận với dịch vụ y tế từ xa bằng cách dùng ứng dụng nhắc nhở uống thuốc. Công nghệ còn cho phép người cao tuổi kết nối với bạn bè, người thân; Mua sắm trực tuyến mà không phải ra khỏi nhà. Con cháu cần giúp người cao tuổi cách sử dụng công nghệ an toàn vừa để bảo vệ sức khỏe, vừa để tránh khỏi những thủ đoạn lừa đảo trực tuyến.

 

Cách bảo vệ mắt khi phải nhìn màn hình điện thoại, máy tính quá lâu

“Chiến lược” giải quyết tình trạng suy dinh dưỡng ở người cao tuổi

Biện pháp tối ưu giảm nguy cơ té ngã cho người cao tuổi

Đi bộ giúp người cao tuổi sống lâu, sống khỏe