Giải pháp nào cho “cuộc chiến” chống TPCN giả, vi phạm quảng cáo?

Các đại biểu điều hành phần thảo luận tại Hội thảo “Phát triển bền vững thị trường Thực phẩm chức năng” - Ảnh: Nguyễn Hiệp/Sức khỏe+

Với mục tiêu đó, sáng ngày 20/12, tại Hà Nội, Hiệp hội Thực phẩm chức năng Việt Nam (VAFF), Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) phối hợp với VTC New tổ chức buổi Hội thảo “Phát triển bền vững thị trường Thực phẩm chức năng”.

Tham dự hội thảo có PSG.TS Lê Văn Truyền - Nguyên Thứ trưởng Bộ Y tế; PGS.TS Nguyễn Thanh Phong - Cục trưởng Cục an toàn thực phẩm (Bộ Y tế); DS. Nguyễn Xuân Hoàng - Phó Chủ tịch thường trực Hiệp hội Thực phẩm chức năng (TPCN) Việt Nam, ông Nguyễn Đức Lê - Phó Cục trưởng Cục Nghiệp vụ, Tổng Cục Quản lý thị trường cùng với đó là đại diện các Sở ban ngành, đại diện các Hội, Hiệp hội, Đại diện các tổ chức và doanh nghiệp và các phóng viên, nhà báo đến từ gần 30 cơ quan báo chí trung ương đến địa phương.

Thực trạng TPCN hiện nay

TPCN đã trở nên quen thuộc với người dân. Từ khi xuất hiện tại Việt Nam từ những năm 2000, ngành TPCN đã có những bước phát triển ngoạn mục, đặc biệt là trong 15 năm có sự đồng hành của VAFF. Ngành TPCN Việt Nam đang có cơ hội phát triển rất lớn, là thị trường mở cả trong nước và nước ngoài.

Theo DS. Nguyễn Xuân Hoàng, những năm gần đây, thị trường TPCN tại Việt Nam đang là một “mảnh đất màu mỡ” để nhiều doanh nghiệp tập trung vào sản xuất, kinh doanh mặt hàng này. Tuy nhiên, không ít doanh nghiệp phân phối TPCN, đã cố tình làm ăn chộp giật, coi lợi nhuận là trên hết, có hành vi lừa dối người tiêu dùng, cố tình quảng cáo sai sự thật, quảng cáo TPCN như thần dược khiến nhiều người mua phải sản phẩm kém chất lượng, thậm chí độc hại cho sức khỏe, tiền mất tật mang và dư luận hết sức bức xúc.

Phát biểu tại hội thảo, Thứ trưởng Bộ Y tế Đỗ Xuân Tuyên cho biết: “Trong thời gian vừa qua, TPCN đã góp phần quan trọng trong công tác chăm sóc và bảo vệ sức khỏe nhân dân. Tuy nhiên, vẫn còn tồn tại nhiều vấn đề liên quan đến quảng cáo TPCN, thể chế và hướng dẫn người dân sử dụng sao cho đúng”. Theo Thứ trưởng, chúng ta cần cùng nhau thảo luận, tham mưu và đề xuất với cơ quan quản lý nhà nước hoàn thiện thể chế quản lý TPCN, từ đó để đưa ra các giải pháp quản lý quảng cáo TPCN sao cho đúng, đảm bảo quy định để tránh việc người dân hiểu nhầm TPCN giống như thuốc chữa bệnh.

Phát biểu khai mạc hội thảo, PGS.TS Nguyễn Thanh Phong cho biết: “Việt Nam có lợi thế lớn phát triển TPCN, trên cơ sở tận dụng nguyên liệu tự nhiên do ông cha ta nhiều năm nghiên cứu, từ các bài thuốc Đông y, các nhà khoa học đã kết hợp, chiết xuất, tách chiết để tạo ra sản phẩm mới có lợi cho sức khoẻ. Nhiều doanh nghiệp, công ty đầu tư nhà máy hiện đại sản xuất TPCN. Tuy nhiên, nhiều doanh nghiệp đang có tình trạng đăng ký một đằng, sản xuất một nẻo. Bên cạnh đó, thời gian gần đây cũng tồn tại nhiều quảng cáo TPCN sai sự thật. Nhiều đơn vị lợi dụng hình ảnh các y bác sỹ, người nổi tiếng, diễn viên để quảng cáo thực phẩm chức năng như là "thần dược", như là thuốc chữa bệnh. Điều này là vi phạm pháp luật, cần được xử lý”.

Tại hội thảo các đại diện đến từ VAFF, Cục An toàn thực phẩm, Trung tâm Công nghệ chống hàng giả Việt Nam, Tổng cục Quản lý thị trường và đại diện công ty, doanh nghiệp đã trình bài tham luận để làm rõ hơn những thực trạng, hạn chế, vướng mắc và đưa ra các giải pháp để thúc đẩy ngành TPCN phát triển bền vững.

Sai phạm quảng cáo TPCN - Vấn đề “nổi cộm”

Quảng cáo là hoạt động cần thiết nhằm giới thiệu các sản phẩm, dịch vụ của doanh nghiệp đến người tiêu dùng; Tạo thêm nhiều cơ hội tiêu thụ sản phẩm cho doanh nghiệp. Thế nhưng, thời gian qua, lợi dụng kẽ hở trong chính sách quản lý, chạy theo mục tiêu lợi bằng mọi cách, không ít doanh nghiệp kinh doanh TPCN đã cố tình quảng cáo sai sự thật, quảng cáo sản phẩm như thuốc chữa bệnh, vi phạm quy định về quảng cáo, nội dung quảng cáo không phù hợp với hồ sơ công bố, khiến người tiêu dùng hoang mang, mất niềm tin.

Tại hội thảo, TS. Trần Thị Việt Nga, Phó Cục trưởng Cục An toàn thực phẩm (Bộ Y tế) nêu hàng loạt những hành vi bị cấm trong quảng cáo TPCN. Như là không sử dụng hình ảnh, thiết bị, trang phục, tên, thư tín của các đơn vị, cơ sở y tế, bác sỹ, dược sỹ, nhân viên y tế, thư cảm ơn của người bệnh, bài viết của bác sỹ, dược sỹ, nhân viên y tế để quảng cáo thực phẩm chức năng. Ngoài ra, không sử dụng các từ "nhất", "duy nhất", "tốt nhất"… để quảng cáo sản phẩm.

Phó Cục trưởng cho rằng, để hạn chế vi phạm quảng cáo TPCN cần sự chung tay của rất nhiều bộ, ngành, cơ quan quản lý. Trong đó, bà đề xuất Bộ Y tế cần kiến nghị chỉnh sửa Nghị định 15/2018/NĐ-CP, quy định chặt chẽ hơn điều kiện để đăng ký bản công bố sản phẩm; Bộ Công Thương cần tăng cường quản lý các sàn giao dịch thương mại điện tử, các công ty bán hàng đa cấp; Bộ Thông tin & Truyền thông cần xử lý theo thẩm quyền các đơn vị phát hành quảng cáo vi phạm; rà soát quản lý chặt điều kiện cho phép mở các trang website, tên miền và tăng cường quản lý hoạt động quảng cáo xuyên biên giới. Cục An ninh mạng (Bộ Công an), cần kiểm tra xử lý nghiêm các chủ tên miền quảng cáo trên các trang mạng xã hội vi phạm…

Đối với các cơ quan chủ quản các đơn vị kinh doanh dịch vụ quảng cáo cần thực hiện nghiêm các quy định pháp luật. Bên cạnh đó, cần thường xuyên kiểm tra, nhắc nhở, xử lý quyết liệt những hành vi vi phạm luật quảng cáo của các đơn vị kinh doanh dịch vụ phát hành quản cáo thuộc lĩnh vực mình quản lý.

“Cuộc chiến” chống TPCN giả chưa hồi kết

Trong nhiều năm qua, số lượng TPCN giả là vấn đề nhức nhối trong dư luận xã hội bởi việc sử dụng TPCN giả gây ảnh hưởng xấu, trực tiếp đến sức khỏe, tính mạng của người tiêu dùng.

Ông Nguyễn Đức Lê, Phó Cục trưởng Cục nghiệp vụ, Tổng cục Quản lý thị trường nhận định, TPCN giả, vi phạm sở hữu trí tuệ, kém chất lượng xảy ra trên các địa bàn, ở cả khu vực sản xuất, chế biến, lưu thông và xuất nhập khẩu.

Thực trạng TPCN giả do nhiều nguyên nhân khác nhau, bao gồm: do lợi nhuận buôn TPCN giả, vi phạm sở hữu trí tuệ, kém chất lượng rất lớn. Ý thức của người tiêu dùng chưa cao, vẫn tự ý mua TPCN không qua tư vấn của cơ quan đơn vị có chuyên môn hoặc mua theo trào lưu; kỹ thuật chống hàng giả còn tụt hậu. ….

Về giải pháp để khắc phục tình trạng này, theo ông Nguyễn Đức Lê, Bộ Y tế và các Bộ, ngành có liên quan cùng với các doanh nghiệp phải có sự đồng lòng, chung tay góp sức trong hoạt động chống TPCN giả, vi phạm sở hữu trí tuệ, kém chất lượng. Hiệp hội Thực phẩm chức năng Việt Nam phải là đầu mối quy tụ doanh nghiệp, người tiêu dùng phối hợp với cơ quan chức năng trong đấu tranh chống TPCN giả, vi phạm sở hữu trí tuệ, kém chất lượng.

Bên cạnh đó, cần phải có những công cụ, giải pháp tiên tiến được pháp luật thừa nhận để có thể hỗ trợ cho lực lượng chức năng thực thi nhiệm vụ; có cơ sở để đánh giá, xác minh nhanh độ thật, giả của sản phẩm TPCN lưu thông trên thị trường.

Đặc biệt, cần tăng cường công tác tuyên truyền, nâng cao ý thức của người tiêu dùng không tự ý tự ý mua TPCN không qua tư vấn của cơ quan, đơn vị có chuyên môn hoặc mua theo trào lưu, hoặc trên các chợ mạng.

Một trong những giải pháp chống hàng giả được đưa ra tại Hội thảo là giải pháp TrueData của Trung tâm Công nghệ Chống Hàng giả Việt Nam. Theo người đại diện TrueData chia sẻ, mỗi một sản phẩm khi được gắn chip TrueData thì những sản phẩm đó sẽ được bảo mật thông tin một cách tối đa, và sẽ không có bất cứ sản phẩm giả nào có thể chen vào hành trình của nó được. Với khả năng truy vết, TrueData giúp người tiêu dùng có thể truy xuất nguồn gốc từ nhà sản xuất, nhà phân phối, đơn vị vận chuyển (logistics) cho đến cơ quan quản lý của sản phẩm.

Bên cạnh sự nỗ lực của các cơ quan chức năng, người tiêu dùng cũng có vai trò quan trọng trong việc giúp thị trường TPCN “sạch” và phát triển bền vững hơn. Vì vậy, mỗi người tiêu dùng chỉ sử dụng TPCN có nguồn gốc xuất xứ rõ ràng, để tránh mua phải hàng giả, hàng không bảo đảm chất lượng. Cần có tư vấn khi sử dụng và thông tin cho cơ quan nhà nước có liên quan khi phát hiện TPCN lưu thông trên thị trường sai phạm.

 

Hiệp hội Thực phẩm chức năng Việt Nam: Nhiệm kỳ mới - Tầm nhìn mới

Hiệp hội Thực phẩm chức năng Việt Nam: Chủ động trong trạng thái “bình thường mới”

Hiệp hội Thực phẩm chức năng Việt Nam góp phần phòng chống dịch bệnh COVID-19

Hiệp hội Thực phẩm chức năng Việt Nam và định hướng phát triển năm 2017