Giảm vận động, sa sút trí tuệ

Bà Cao Thị T. (62 tuổi, ở quận Gò Vấp, TPHCM) đã bị mắc căn bệnh Parkinson từ 15 năm qua. Căn bệnh khiến cho tay của bà T. run rẩy, mất kiểm soát, các cơ luôn cứng đờ mỗi lần muốn vận động. Mặc dù đã chạy chữa nhiều nơi bằng các điều trị nội khoa nhưng bệnh bà T. không cải thiện, mọi sinh hoạt đều nhờ vào người thân. Mới đây, bà phải vào Bệnh viện Nguyễn Tri Phương phẫu thuật điều trị. Tương tự là bệnh nhân Phan Văn L. (71 tuổi ở quận Phú Nhuận, TPHCM) mắc bệnh đã 11 năm, và gần một năm nay bệnh càng trầm trọng hơn. Thăm khám tại khoa Ngoại thần kinh BV Nguyễn Tri Phương, các bác sĩ cho biết ông L. đã không thể cử động, không nói được và nằm cứng một chỗ.

Bệnh Parkinson khiến cho tay của bệnh nhân run rẩy, mất kiểm soát, các cơ luôn cứng đờ mỗi lần muốn vận động.

Theo PGS-TS Nguyễn Hữu Công, Trường ĐH Y khoa Phạm Ngọc Thạch, bệnh Parkinson thường xuất hiện ở người từ 50 tuổi trở lên và là một trong những bệnh liên quan đến cử động của cơ thể phổ biến nhất, gặp trong khoảng 1% người trên 60 tuổi, nam bị nhiều hơn nữ gấp 1,5 lần. Độ tuổi khởi bệnh trung bình vào khoảng 60 tuổi. Theo BS Lê Đức Định Miên, Khoa Ngoại thần kinh Bệnh viện Nguyễn Tri Phương, bệnh Parkinson thường có các triệu chứng run, giảm vận động, cứng đờ, kèm theo tư thế đứng và đi bất thường. Những biểu hiện bất thường như thế có thể thấy sau khi bị viêm não, tai biến mạch máu não, do dùng thuốc điều trị tâm thần kéo dài... Tuy nhiên, dạng thường gặp nhất của bệnh Parkinson là dạng bệnh tự phát, do thoái hóa bên trong hệ thần kinh, không do căn nguyên nào gây nên.

Theo các chuyên gia thần kinh, bệnh Parkinson đòi hỏi điều trị lâu dài và phẫu thuật mới trả lại sinh hoạt bình thường cho họ. Hiện khoa Ngoại thần kinh của Bệnh viện Nguyễn Tri Phương đã triển khai phẫu thuật bệnh Parkinson bằng kỹ thuật đặt điện cực kích thích vào trong não. Kỹ thuật này được ứng dụng bằng cách cấy một điện cực và máy kích thích lâu dài vào cơ thể bệnh nhân, đồng thời đặt dưới da lồng ngực một máy phát xung điện. Bác sĩ Phạm Anh Tuấn, Phó khoa Ngoại Thần kinh BV Nguyễn Tri Phương cho biết kỹ thuật này có khả năng ức chế các xung bất thường của não. Khi máy vận hành, người bệnh linh hoạt trở lại và sự rối loạn vận động, run cứng biến mất. Khoảng 80% bệnh nhân được áp dụng kỹ thuật này đã trở lại sinh hoạt bình thường và 20% giảm bớt triệu chứng.

Tình trạng “lú lẫn” ở người già hay được gọi là sa sút trí tuệ cũng là vấn đề được các chuyên gia y tế quan ngại. Theo Tổ chức Y tế thế giới, năm 2010, thế giới có 35,6 triệu người bị sa sút trí tuệ và ước tính đến năm 2030, con số dự báo sẽ tăng lên 65,7 triệu người, năm 2050 là 115,5 triệu người. Qua đó cho thấy, sa sút trí tuệ đang có xu hướng gia tăng chóng mặt.
Theo các chuyên gia y tế, quá trình trao đổi chất bình thường trong não hoàn toàn phụ thuộc vào nguồn năng lượng chính là đường huyết (glucose máu). Khi đường huyết thấp (chẳng hạn lúc nhịn đói), não bộ chủ yếu sử dụng các xeton làm nhiên liệu cùng với một lượng nhỏ glucose. Nếu giảm glucose trầm trọng, có thể dẫn đến mất ý thức. Quá trình chuyển hóa các chất này để tạo ra năng lượng cần tiêu thụ một lượng lớn oxygen và cũng tạo ra rất nhiều các gốc tự do. Gốc tự do được xem như là nguồn gốc của sự lão hóa và các bệnh tật. Gốc tự do có thể được sinh ra trong cơ thể bởi các quá trình chuyển hóa tự nhiên hoặc từ môi trường. Các yếu tố tăng sinh gốc tự do là lão hóa, thiếu dinh dưỡng, ô nhiễm môi trường, hút thuốc lá, stress, chấn thương, nhiễm trùng, nhiễm phóng xạ.