Liên tiếp các ca ngộ độc nấm, Cục An toàn thực phẩm cảnh báo

Hình ảnh mô phỏng nấm độc xám (bên trái) và nấm tán trắng, 2 trong nhiều loại nấm cực độc trong tự nhiên - Ảnh: Cục ATTP.

Suy gan, thận do ngộ độc nấm

Thông tin từ Bệnh viện Bạch Mai cho biết, thời gian gần đây, bệnh viện liên tục tiếp nhận và điều trị cho các trường hợp ngộ độc nặng do ăn nấm tự nhiên.

Điển hình là trường hợp bệnh nhân nam (37 tuổi, Tuyên Quang). Trước khi vào Bệnh viện Bạch Mai khoảng 9 ngày, bệnh nhân cùng 3 người khác đi phát cây ở trong rừng, thấy nấm nên hái về nấu canh, súp để ăn. Sáng sớm hôm sau, bệnh nhân cùng 2 người khác xuất hiện triệu chứng đau bụng, hoa mắt chóng mặt, buồn nôn và nôn, đi ngoài...

Riêng bệnh nhân này xuất hiện tình trạng vàng da, vàng mắt, mệt nhiều nên được chuyển đến Trung tâm chống độc – Bệnh viện Bạch Mai để tiếp tục điều trị.

Tại Trung tâm Chống độc, bệnh nhân tỉnh, nói lẫn lộn, có dấu hiệu của tình trạng tiền hôn mê gan, da và củng mạc mắt vàng, ăn uống kém, xét nghiệm thì có tình trạng gan bị tổn thương rất nặng, suy gan nặng, suy thận... Chỉ trong khoảng 9 ngày, bệnh nhân đã sút tầm 4-5kg.

Trường hợp thứ hai là bệnh nhân nữ 57 tuổi, ở Bắc Kạn. Ngày 11/3, bệnh nhân vào rừng hái được một nắm nấm màu trắng, sau đó mang về nấu canh ăn một mình. Sau khi ăn khoảng 13 giờ đồng hồ, bệnh nhân xuất hiện tình trạng nôn kèm đau bụng, đi ngoài nhiều lần.

Xét nghiệm tại Bệnh viện Bạch Mai cho thấy bệnh nhân bị viêm gan rất nặng, suy gan cấp và cũng phải điều trị cấp cứu bằng thuốc giải độc và thay huyết tương.

Trước đó, ngày 6/3, Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai, cũng tiếp nhận hai vợ chồng ở Thanh Hoá bị ngộ độc do ăn

 

Podcast: Đu "trend" ăn măng, coi chừng ngộ độc

Cảnh báo nguy cơ ngộ độc Strychnin từ "thuốc" bột chữa đau dạ dày

Vụ ngộ độc ở Long Biên: 14 bệnh nhân âm tính với methanol, ethanol

"Thủ phạm" khiến gần 380 người ngộ độc ở Vũng Tàu nguy hiểm thế nào?

nấm tự hái trên rừng. Tuy nhiên, hai bệnh nhân này đã không thể qua khỏi do suy đa tạng nặng.

TS Nguyễn Trung Nguyên, Giám đốc Trung tâm Chống độc, Bệnh viện Bạch Mai khuyến cáo: Các loại nấm tự nhiên đều khó có thể nhận dạng bằng mắt thường có độc hay không có độc, trừ mộc nhĩ.

Người dân không thể tự nhận biết được, thậm chí đến chuyên gia cũng có thể nhầm. Có hàng nghìn loại nấm, số nấm độc không quá nhiều nhưng rất dễ nhầm lẫn. Đơn cử, một số nấm trông rất đẹp mắt nhưng lại chứa chất độc như amatoxin khiến rất nhiều bệnh nhân tử vong khi ăn phải những loại nấm này.

Bác sĩ Nguyên cho biết, nguyên nhân tất cả các trường hợp ngộ độc nấm phần lớn là do người dân đi hái các nấm mọc hoang dại và hái phải nấm độc về ăn.

Các dấu hiệu nhận diện nấm độc

Theo Cục An toàn thực phẩm, thời điểm mùa xuân với thời tiết ấm, ẩm rất thuận lợi cho các loài nấm phát triển và đây cũng là thời điểm thường xảy ra các vụ ngộ độc nấm.

So với các loại ngộ độc khác thì ngộ độc nấm xảy ra ít hơn về số ca, nhưng tỷ lệ tử vong lại rất cao. Trên thế giới hiện nay có trên 10.000 loài nấm đã được xác định danh tính, trong đó có hàng trăm loại nấm độc. Những loại nấm có đủ mũ, phiến, cuống, vòng và bao gốc hầu hết là nấm độc.

Một số loài nấm có thể có hàm lượng độc tố thay đổi theo mùa, trong quá trình sinh trưởng (nấm non hay nấm trưởng thành), trong môi trường đất đai thổ nhưỡng khác nhau.Vì vậy, có thể gặp trường hợp ăn cùng 1 loại nấm nhưng có lúc bị ngộ độc, có lúc không.

Đối với nấm có họ hàng gần nhau thường rất khó phân biệt theo hình dạng, màu sắc bên ngoài ngay cả đối với các nhà chuyên môn. Việc xác định loài chủ yếu phải nghiên cứu tiêu bản nấm dưới kính hiển vi và phân biệt theo đặc điểm của bào tử nấm.

Chính vì vậy, việc thu hái nấm mọc tự nhiên để ăn phải rất thận trọng, tốt nhất là không hái nấm mọc hoang về ăn để phòng tránh ngộ độc nấm độc cho bản thân và những người trong gia đình.

Theo Cục An toàn thực phẩm, các dấu hiệu nhận diện nấm độc bao gồm: Nấm có đủ mũ, phiến nấm, cuống, vòng cuống và bao gốc thường là nấm độc; Bên trong thân cây nấm mầu hồng nhạt, mũ nấm mầu đỏ có vẩy trắng, sợi nấm phát sáng trong đêm là nấm độc; Bộ phận độc nằm trong toàn bộ thể quả nấm (mũ, phiến, vòng, cuống, bao gốc nấm), độc tố thay đổi theo mùa, trong quá trình sinh trưởng của nấm, trong môi trường đất đai, khí hậu.

Ngoài ra, một số dấu hiệu nhận diện nấm độc khác như: 

- Nấm có vòng cuống + bao gốc + mũ trắng: Phần lớn là nấm độc.

- Chảy mủ khi bẻ: Một số nấm độc sẽ chảy mủ trắng đục khi bẻ thân hoặc mũ.

- Nấm đổi màu khi cắt hoặc nấu chín: Một số nấm độc sẽ đổi màu khi bị dập hoặc khi nấu (ví dụ đổi sang màu đen, xanh tím…)

- Nấm mọc ven rừng, ẩm thấp, gốc cây mục: Thường dễ là nấm độc hơn nấm mọc ở vùng đất canh tác.

"Tuy nhiên, trong thực tế, nấm rất dễ nhầm lẫn, nên chỉ dùng những nấm bạn thực sự chắc chắn an toàn" - Cục An toàn thực phẩm nhấn mạnh.

Cơ quan quản lý về an toàn thực phẩm cũng chỉ ra một số quan niệm sai lầm về nấm độc như:

- Nấm độc thường có màu sặc sỡ: Trên thực tế có những loại nấm cực độc như nấm tán trắng có bề ngoài màu trắng sữa nên nhiều người dễ nhầm lẫn với các loại nấm ăn được. Vì thế để phân biệt nấm độc tán trắng với các loại nấm trắng ăn được không đơn giản ngay cả với các nhân viên y tế cũng như người giàu kinh nghiệm.

- Nấm bị sâu bọ ăn là nấm không độc: Thực tế, các loài nấm độc đều bị kiến, sâu bọ, ốc sên ăn.

- Thử cho động vật (gà, chó, chuột,...) ăn trước nếu sau 1 - 2 giờ động vật không chết hoặc không bị ngộ độc là nấm không độc. Điều này chỉ đúng đối với một số loài nấm tác dụng nhanh. Đối với các loài nấm gây chết người thường có tác dụng chậm (12 - 24 giờ mới có triệu chứng đầu tiên) nên không thể nhận biết ngay và động vật chỉ chết sau ăn nấm 4 - 5 ngày.

- Thử nấm bằng đũa, thìa, dây truyền,... làm bằng bạc nếu thấy đổi màu xám đen thì là nấm độc. Điều này cũng hoàn toàn sai. Các loại độc tố của nấm không tác dụng đối với bạc nên không gây đổi màu.

 

Cục An toàn thực phẩm khuyến cáo một số biện pháp giúp tránh nguy cơ ngộ độc nấm:

1. Không ăn nấm lạ, không rõ nguồn gốc. Chỉ ăn các loại nấm được biết chắc chắn là nấm ăn an toàn và có nguồn gốc rõ ràng (mua tại siêu thị, cửa hàng uy tín). Không hái hoặc ăn nấm mọc hoang trong rừng, ngoài đồng nếu không có kiến thức nhận diện nấm.

2. Không dựa vào kinh nghiệm dân gian. Các mẹo như “nấm lành sẽ không làm đen đũa bạc” hay “nấm độc có màu sắc sặc sỡ” không chính xác và có thể gây nhầm lẫn. Một số nấm độc trông rất giống nấm thường, thậm chí có mùi thơm và vị ngon.

3. Kiểm tra kỹ trước khi chế biến. Loại bỏ các nấm có dấu hiệu lạ: dập nát, chảy nước, nấm bị héo, có mùi lạ. Không ăn nấm đã quá già hoặc bị hư hỏng.

4. Nấu chín hoàn toàn. Dù là nấm an toàn cũng nên nấu chín kỹ, tránh ăn nấm sống hoặc nấm tái vì dễ gây rối loạn tiêu hóa.

5. Không bảo quản nấm quá lâu. Nấm tươi nên được sử dụng trong 1-2 ngày sau khi mua. Nếu dùng nấm khô hoặc nấm đóng gói thì phải kiểm tra hạn sử dụng, điều kiện bảo quản.

6. Tuyên truyền, nhắc nhở người thân đặc biệt là người già, trẻ em, người sống gần rừng núi cần được nhắc nhở không tự ý hái nấm ăn.

7. Khi có dấu hiệu ngộ độc: Nếu xuất hiện các triệu chứng như buồn nôn, nôn, tiêu chảy, đau bụng, chóng mặt sau khi ăn nấm, cần đưa đến cơ sở y tế càng sớm càng tốt.