Co thắt tâm vị: "Ám ảnh" nuốt nghẹn với bệnh lý hiếm gặp của thực quản

Những điều cần biết về căn bệnh co thắt tâm vị.

Khái quát về bệnh co thắt tâm vị

Co thắt tâm vị (Achalasia) là một rối loạn chức năng mà thực quản không có khả năng đẩy thức ăn xuống dạ dày (bất thường nhu động thân thực quản) và cơ vòng dưới thực quản mở ra không hoàn toàn (tăng áp lực cơ vòng dưới) làm ứ đọng thức ăn ở thực quản.

Có thể hình dung tình trạng này như sau: phần cuối tiếp nối giữa thực quản và dạ dày bị co thắt, thu hẹp lại, đoạn trên lại giãn to hơn bình thường. Sự ùn ứ thức ăn ở thực quản sẽ dẫn tới hậu quả là bệnh nhân có nguy cơ bị đột tử do ngạt thở vì thức ăn trào ngược vào khí quản, do phản xạ tim mạch hoặc dây thần kinh X, do suy dinh dưỡng giai đoạn muộn.

Tại Mỹ, mỗi năm co thắt tâm vị ảnh hưởng tới khoảng 3.000 bệnh nhân và cả nam giới và nữ giới đều có tỷ lệ mắc bệnh ngang nhau. Bệnh thường thấy ở người trong độ tuổi từ 25 đến 60, nhưng cũng có khi xảy ra ở trẻ em (ghi nhận dưới 5% trường hợp là ở trẻ em dưới 16 tuổi). Bệnh cũng hay gặp ở các đối tượng hay lo âu, xúc động hoặc có thói quen ăn vội.

Dấu hiệu cảnh báo bệnh co thắt tâm vị

Nếu bạn gặp các dấu hiệu sau thì chứng tỏ bệnh co thắt tâm vị đang làm phiền bạn:

Khó nuốt: khi đang ăn mà bỗng dưng thấy khó nuốt hoặc cảm giác thức ăn bị nghẹn lại không trôi xuống được. Khó nuốt xảy ra cả ở thức ăn đặc và thức ăn lỏng;

Nôn oẹ: đây là biểu hiện tiêu hóa thường gặp, có thể diễn ra nhiều giờ sau khi kết thúc bữa ăn. Nôn mửa vào ban đêm sẽ có biểu hiện như bị ho trong khi ngủ, sau khi thức dậy có thể phát hiện thức ăn vương vãi trên áo hoặc trên gối. Triệu chứng này rất đáng lo ngại vì có thể khiến cho bệnh nhân bị viêm phổi do hít sặc phải thức ăn;

Cảm giác đau và khó chịu vùng ngực: gặp nhiều ở bệnh nhân trẻ. Tình trạng đau co cứng lan xuống dưới hàm và sau lưng, có xu hướng kéo dài từ nửa giờ hoặc thậm chí là trong nửa ngày. Phần lớn hiện tượng này diễn ra vào lúc nửa đêm và sẽ giảm khi uống nước lạnh;

Biểu hiện khác: sút cân, ợ nóng.

Nguyên nhân và diễn biến của chứng co thắt tâm vị

Cho tới thời điểm hiện tại vẫn cần có thêm nghiên cứu về nguyên nhân gây chứng co thắt tâm vị. Có nhiều giả thuyết được đưa ra về nguyên nhân gây bệnh như:

- Nguyên nhân tự miễn: Hệ thống miễn dịch của bản thân người bệnh tấn công các tế bào thần kinh trong các lớp cơ của thành thực quản và tại cơ thắt thực quản dưới.

- Nguyên nhân thoái hoá: Các tế bào thần kinh kiểm soát chức năng co thắt từ từ thoái hóa vì những lý do mà hiện tại vẫn chưa được hiểu rõ, dẫn đến các cơn co thắt quá mức khiến thức ăn và chất lỏng không thể đi qua thực quản vào dạ dày.

- Nguyên nhân do di truyền

- Yếu tố thuận lợi: các stress trong cuộc sống và công việc

Các biểu hiện thường diễn biến chậm và kéo dài nhiều tháng, thậm chí nhiều năm.

Nuốt nghẹn ngày càng tăng kèm theo thường xuyên có biểu hiện đầy tức cổ, lọc ọc thức ăn ở đoạn tương ứng thực quản cổ.

Có bệnh nhân đau vùng giữa xương ức từng cơn, có những cơn đau rất dữ dội.

Có bệnh nhân ợ nóng, bỏng. Hoặc ho về đêm thành cơn, tăng dần. Hoặc nấc, khó ợ hơi, nôn và buồn nôn.

Sút cân cũng là biểu hiện thường thấy.

Bệnh có biến chứng khi người bệnh hít phải dịch từ đường tiêu hoá vào phổi gây viêm phế quản hoặc viêm phổi hít. Người bệnh nếu bệnh không được điều trị, dần dần sẽ gặp khó khăn hơn khi ăn thức ăn đặc và uống chất lỏng, viêm loét thực quản, sẹo xơ gây chít hẹp thực quản, từ đó gây giảm cân đáng kể và suy dinh dưỡng. Một số ít có nguy cơ phát triển thành ung thư thực quản, đặc biệt nếu tình trạng này đã xuất hiện trong một thời gian dài. 

Chẩn đoán và điều trị co thắt tâm vị

Một số xét nghiệm sau được dùng để kiểm tra và đánh giá tình trạng co thắt tâm vị ở người bệnh:

- Chụp X-quang thực quản có uống thuốc cản quang là phương pháp có giá trị chẩn đoán trong trường hợp điển hình thực quản giãn có nhiều thức ăn và dịch, mất nhu động, vùng tâm vị hẹp nhỏ lại giống hình mỏ chim.

- Nội soi thực quản – dạ dày: còn thức ăn trong thực quản, tăng bất thường sức cản khi đưa ống soi qua chỗ nối dạ dày, thực quản. Nội soi giúp loại trừ ung thư thực quản, dạ dày và tổn thương hẹp thực quản.

- Đo áp lực thực quản: xác định chẩn đoán.

Khi xác định được bệnh, bác sĩ sẽ điều trị nội khoa hoặc ngoại khoa.

- Với nội khoa: Bác sĩ có thể sẽ dùng phương pháp nong bóng thực quản. Đây là phương pháp được tiến hành phổ biến trên thế giới, bằng cách đưa một loại bóng thiết kế đặc biệt qua cơ thắt thực quản dưới của người bệnh rồi thổi phồng lên để làm giãn cơ thực quản dưới. Bác sĩ cũng có thể sẽ cho bệnh nhân dùng thuốc: thuốc giãn cơ, an thần; hoặc tiêm botulinum (Botox) vào cơ với số lượng rất nhỏ, Botox có thể làm giãn các cơ bị co cứng.

- Về điều trị ngoại khoa: Phẫu thuật xâm lấn tối thiểu. Đó là phẫu thuật cắt thực quản nội soi; phẫu thuật cắt cơ Heller nội soi sau đó tái tạo một phần giúp ngăn ngừa trào ngược dạ dày thực quản do tác dụng không mong muốn của phẫu thuật cắt cơ Heller; hoặc phẫu thuật cắt cơ nội soi qua đường phúc mạc (POEM). Trong thủ thuật POEM, các cơ ở phía bên của thực quản, cơ thực quản dưới và phần trên của dạ dày được cắt bằng dao. Các vết cắt ở những khu vực này làm nới lỏng các cơ, cho phép thực quản đưa thức ăn xuống dạ dày.

 

WHO cảnh báo mối nguy từ El Nino, Đông Nam Á lên biện pháp ứng phó

Ăn cháo thì nghẹn, uống nước cũng nôn, người phụ nữ sụt 15kg trong 2 tháng

Tiếp nối sứ mệnh của nền báo chí sắp tròn 100 năm tuổi

"Phát hiện ung thư dạ dày ở giai đoạn sớm, 99% khỏi bệnh"